Tindal Olayı Alm. Tyndalleffekt (m), Fr. Effet (m) Tyndall, İng. Tyndall phenomenon. Işığın küçük tânecikler yüzeyinde yana doğru dağılması (yayılması). Tyndall, göğün mavililiğinin sebebini araştırırken, bu rengin havada asılı duran gâyet küçük tânecikler tarafından ışığın diffüzlenmesinden ileri geldiğini buldu (1867). Eğer tâneciklerin boyutu aydınlatıcı ışığın dalga boyundan çok küçükse, şuâların dağılması dalga boylarının küçüklüğü nispetinde fazladır. Buna göre yana doğru yayılan ışıkta mavi ve mor, doğru geçenlerdeyse sarı ve kırmızı hâkimdir. İşte bu sebeptendir ki, güneş batarken ufuk kırmızı, gündüzse gök mavidir.Saydam bir ortamda süspansiyon hâlinde dağılmış olan küçük tâneciklerin varlığını, bu sistem ışık demetiyle aydınlatmak sûretiyle görmek imkânı vardır. Saf ...

Kategori : Genel | Etiket: Tindal Olayı

Tümör (ur) Alm. Tumor (m), Geschwalstf, Fr. Tumeur (f), İng. Tumor. Herhangi bir hücrenin veya hücre gruplarının organizmanın kontrol mekanizmalarının tesirinden çıkıp hızlı ve anormal bir çoğalma ile ortaya çıkan kitlelerin genel adı. Lâtincede tümör, " şişlik, ur " anlamına gelmektedir.Tümör umûmî bir tâbir olup, tam bir tasnifi henüz yapılamamıştır. Değişik açılardan yapılan tasniflerde çeşitli güçlüklerle karşılaşılır. Habis (kötü huylu) ve selim (iyi huylu) olarak yapılan tasnif oldukça eski olmasına rağmen pratik ve anlaşılır olması, birçok farklı özellikleri ifâde etmesinden dolayı hâlâ kullanılmaktadır. Habis tümörler için genel bir ad olarak kanser kelimesi kullanılır. (Bkz. Kanser)Tümörler, vücuttaki " immunite " denilen kontrol ...

Kategori : Genel | Etiket: Tümör (ur)

Timus Alm. Thymusdrüse (f), Fr. Thymus (m), İng. Thymus thymus gland. Kalbin üstünde göğüs kemiğinin arkasında bulunan bir iç salgı bezi. Yeni doğmuş çocuklarda nispeten büyük bir organdır (11-12 gr). İki, üç yaşına kadar büyümeye devam eder; ağırlığı 36-38 grama kadar çıkar ve büluğ çağına kadar bu durumunu muhâfaza eder. Sonra asıl fonksiyon gören kısım (parankima) azalmaya başlar ve yerini gittikçe çoğalan yağ dokusu alır. 20-25 yaş arasında parankimayla yağ dokusu arasında ağırlık bakımından nispet aynıdır. Bundan sonra parankimanın azalması daha hızlı seyreder ve sonunda tamâmiyle kaybolur. Fakat timus artıkları şekillerini aşağı yukarı her zaman muhâfaza eder. Normal fizyolojik gerileme dışında, ...

Kategori : Genel | Etiket: Timus

Timsah (crocodilus) Alm. Panzerechte, Fr. Crocodile, İng. Crocodile. Familyası: Timsahgiller (Crocodilidae). Yaşadığı yerler: Sıcak bölgelerde bataklıklar ve su kenarlarında. Özellikleri: Yapısı kertenkeleyi andırır. Vücûdu kemiksi pullarla örtülüdür. Suda iyi yüzerler. Balık, kuş ve memelilerle beslenirler. Ömrü: Yüz yıl kadar. Çeşitleri: 23 türü vardır. Nil timsahı (Crocodilus vulgaris), Amerika timsahı (C.americanus), Mississippi alligatoru (Alligator mississippiensis) meşhurlarıdır.Sıcak bölgelerdeki akarsularda yaşayan, Timsahgiller âilesinden iri yapılı, kalın ve kabuksu derili sürüngen türlerinin genel adı. Uzaktan bakıldığında kertenkeleye benzerler. Vücutlarının üzeri, sert kemiksi plakalarla örtülüdür. Ön ayaklarında beşer, arka ayaklarında dörder parmak bulunur. Parmak araları tamâmen veya kısmen perdelidir. Uzun, yandan basık kuyrukları suda kürek vazifesi ...

Kategori : Genel | Etiket: Timsah (crocodilus)

Timar Osmanlı Devletinin; geçimlerine ve hizmetlerine âit masrafları karşılamak üzere bir kısım asker ve memurlara, muayyen bölgelerde, kendi nâm ve hesaplarına tahsil selâhiyetiyle birlikte tahsis etmiş olduğu vergi kaynaklarına verilen umûmî isim. İktâ ve dirlik diye de terminolojide anılır. Bu sistemde arâzî, timar verilen kimsenin mülkü değildir. Timar sâhibi (sâhib-i arz), arâziyi, reâyâya (vergi vermekle mükellef olan vatandaşa) işletmek üzere verir, mahsûlden ve reâyânın şahsından devletin alacağı vergileri toplar.Timar müessesesi, yâni eski İslâm devletlerinde kullanılan ismiyle iktâ; sünnet, icmâ ve Hulefâ-i Râşidînin tatbikatıyla sâbittir. Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem devrinde görülen bu uygulama Emevîler ve Abbâsîler zamanlarında da devâm edip, ...

Kategori : Genel | Etiket: Timar

Tilki (vulpes Vulpes= Canis Vulpes) Alm. Fuchs (m), Fr. Renard (m), İng. Fox. Familyası: Köpekgiller (Canidae). Yaşadığı yerler: Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika 'da. Amerika kıtasında yaşayan türleri de vardır. Özellikleri: Kulakları sivri ve büyük, kuyruğu uzun, zekâ ve hilesiyle meşhur etçil bir hayvan. Ömrü: 15-20 yıl. Çeşitleri: Birçok türü vardır. Kızıl tilki (V. vulpes), yarasa kulaklı tilki (Otocyon megalotis), kutup tilkisi (V. lagopus) meşhurlarıdır.Dünyânın hemen hemen her yerinde yaşayan, Köpekgiller familyasından bâzı türlere verilen genel ad. Etçil memelilerdir. Büyük kulakları ve uzun kuyrukları vardır. Burnu sivridir. Koku alma ve işitme duygusu çok güçlüdür. Boyu 90 cm, kuyruğu 50 cm, ağırlığı ...

Kategori : Genel | Etiket: Tilki (vulpes Vulpes= Canis Vulpes)

Tükrük Ve Tükrük Bezleri Alm. Speichel (m), und Speicheldrüsen (f. pl.), Fr. Salive (f), et glandes (f. pl.) salivaires, İng. Saliva and salivary glands. Salyalarını ağza boşaltan dış salgı bezleri. İnsanlarda salya bezleri günde 1-2 litre kadar salya yaparlar. Salgılama hızı normalde dakikada yarım mililitredir. Fazla uyarı durumunda dört mililitreye kadar çıkar.Tükrüğün fonksiyonları: Besinleri kayganlaştırır. Tat tomurcuklarını uyarabilecek şekilde besini eritir. Besinleri plazmayla izotonik (eşit osmotik basınçlı) duruma getirir. Karbonhidrat sindirimini başlatır. Diş çürümelerini önler. Organizma herhangi bir sebeple fazla su kaybederse salya salgısı azalır. Ağızda kuruluk hâsıl olur, susuzluk hissinin duyulmasına sebep olur. Salya, bâzı zararlı âmillerin vücuttan dışa atılım ...

Kategori : Genel | Etiket: Tükrük Ve Tükrük Bezleri

Tikağacı (tectona Grandis) Alm. Teakbaum (m), indische Eiche (f), Fr. Teck (tek) (m), İng. Teak tree. Familyası: Mineçiçeğigiller (Verbenaceae) Türkiye 'de yetiştiği yerler: Yetişmez.Doğu Hindistan 'da yetişen 20-25 m boyunda bir ağaç. Çiçekleri beyaz ve mavimsi renktedir. Odunu çok sert ve dayanıklıdır. Aynı zamanda reçineli olduğu için kolay çürümez.Kullanıldığı yerler: Gemi teknesi yapımında, mobilyacılıkta makbul bir ağaçtır.

Kategori : Genel | Etiket: Tikağacı (tectona Grandis)

Tik Alm. Nervöses Zucken (n); Tic (m); (psik) Tick (m), Fr. Tic (m), İng. Tic, twitching; mannerism. İrâde dışı, gayri ihtiyârî ve âni olarak ortaya çıkan ve belli özellikleriyle târif edilen herhangi bir maksada hizmet etmeyen adale kasılmalarına verilen ad. Tikler, kısmen rûhî anlamlarından kopmuş anlatım hareketleridir. Yüzde mevcut olan bir savunma hareketi, hem yüz, hem de baş bölgesine yayılabilir. Her çizgili kas tike katılabilir. Fakat en fazla yüz kasları ve emme, çiğneme, konuşmayla ilgili kas grupları işe karışırlar. Alın, boyun ve omuz kasları da düzensiz aralıklarla âni gelen hareketlere yakalanabilirler. Öyle ki bir gâyeleri varmış hissini bırakabilirler.Tik, her yaşta görülebilir. ...

Kategori : Genel | Etiket: Tik

Tifüs Alm. Typhus (m), Fr. Typhus (m), İng. Typhus. İnsanlık târihinin en eski hastalıklarından biri. İki tipi vardır: Epidemik tifüs, Fâre tifüsü.Epidemik tifüs (salgın yapan tifüs): Lekeli humma, klasik tifüs, Avrupa tifüsü de denen bu hastalık insana bitle bulaşan, başağrısı, ateşle başlayan, deride yaygın döküntü yapan, iki hafta kadar devam eden ve yaşlılarda oldukça tehlikeli, riketsia türü bir mikrobun yaptığı hastalıktır. Yüzyıllar boyunca büyük salgınlar yapmış, büyük insan kitlelerinin ölümüne sebep olmuştur. Âmili Riketsiya prowazeki olup bitlerin kurumuş dışkılarında, sıcak olmayan yerlerde aylarca canlı kalabilir.Vücuda giriş genellikle deriden olur. Konjonktiva (gözün ak kısmının ve kapak içlerinin dış zarı) ve solunum yolu ...

Kategori : Genel | Etiket: Tifüs