İlkokul Alm. Volkschule, Grundschule (f), Fr. écde (f) primaire, İng. primary school. İlk öğrenim kurumlarından. İlkokullar yönetmeliğine göre, devlet tarafından veya devlet adına açılan ve yönetilen veya denetlenen resmî ve özel ilkokullar, mecburî öğrenim çağında bulunan kız ve erkek çocukların eğitimi ve öğretimini sağlayan ilk öğrenim kurumlarıdır.İlkokullara hazırlık olmak üzere başlatılan okul öncesi eğitimin öncülüğünü Osmanlılar yapmıştır. Fâtih Sultan Mehmed Han döneminde dört yaşlarındaki çocuklar " sıbyân mekteplerinde " eğitime tâbi tutulmuşlardır. Bu eğitim, Osmanlı Devletinin sonuna kadar devam etmiş; batıda ise kadınların iş hayatında çalışmaları ile çocukların eğitimine ihtiyaç duyulmuş ve ancak 19. yüzyılın sonlarına doğru yaygın hâle gelmiştir.İslâmiyetin ilk ...

Kategori : Genel | Etiket: İlkokul

Ülke Alm. Land (n), Fr. Pays (m), İng. Country. Bir devletin hâkimiyet alanı. Devletin varlığını muhâfaza edebilmesi ve milletlerarası şahsiyetinin olması için bir ülkeye sâhip olması gerekir. Burada o devlete âit vatandaşlar yaşar ve sınırları belirlidir. Bir devletin ülkesi sınırlar içindeki kara, deniz ve hava alanını içine alır. Sınırlandırılmış ülke topraklarında devletin hâkimiyeti toprak altında olduğu gibi havada da olduğu kabul edilir. Devletin kendi ülkesi topraklarında istediği gibi mâden, petrol araştırması, kuyu ve sığınaklar açmak yetkisi vardır. Yalnız hava sahasında bütün ülkelerin faydalanmaları gereken uzay sınırlarının nereden başladığı kesin belli değildir. Uçağın çıkabileceği en son yükseklik, devletin güvenliğiyle ilgili yükseklik, atmosfer ...

Kategori : Genel | Etiket: Ülke

İlkbahar Alm. Frühling. Fr. Printemps. İng. Spring. Senenin dört mevsiminden biri. İlkbaharda, güneşin ufuk üstünde kalma zamânı senelik ortalamadan başlayarak en büyük değerine erişir. Genel olarak hareketsiz olan bir kış devresinden sonra, bu devrede, bitkiler büyümeye başlar. Kuzey yarımkürede 21 Mart-22 Haziran arasında ve güney yarımkürede 23 Eylül-22 Aralık arasıdır.İlkbahar, bütün ağaçların, canlıların uyandığı bir mevsimdir. Senenin dört mevsiminin en sevimlilerindendir. Kış mevsimindeki soğuklardan çıkan insanlar tarafından, sevgi ile karşılanır. İlkbahar, hayâtın bir silkinişi ve uyanışıdır.İlkbaharda soğuk bir mevsimden, ılık bir hava içerisine girilmektedir. Bu esnâda geçişlere çok dikkat etmeli, kış giyeceklerini hemen çıkarıp atmamalı, yavaş yavaş vücut ısısını değiştirmeyecek şekilde ...

Kategori : Genel | Etiket: İlkbahar

İlk Yardım Alm. Erste (f), Hilfe, Fr. Premier secours (m), İng. First Aid. Âni bir yaralanma veya rahatsızlık karşısında, vak 'ayı ilk görenler tarafından, bir hekimin müdâhalesine kadar yapılması gereken işler. Hastayı sâkinleştirmek ve güvenliğini sağlamak yanında fizikî ihtiyâçlarını karşılamak da ilk yardım işinin içine girer. İlk yardımla ilgili bilgilerin bilinmesi çok kişi için hayat kurtarıcı olur.Kazâların olabileceği yerlerde, meselâ arabalar, işyerleri ve evlerde ilk yardım için gerekli malzemenin bulunduğu çanta ve dolaplar olmalıdır. Bir ilk yardım çantasında (dolabında) bulunması gereken madde, araç ve gereçler şunlardır: Plaster, ağrı kesici sıvı, emici özellikte gazlıbez, sedye vazifesi görecek bez, üçgen bandaj, tentürdiyot, antiseptik ...

Kategori : Genel | Etiket: İlk Yardım

İlhanlılar Moğol İmparatoru Cengiz 'in torunu Hülâgü tarafından kurulan devlet.Cengiz Hanın ölümünden sonra, geniş arâzilere sâhip imparatorluk parçalanmaya yüz tutmuştu. Torunlarından Mengü Han, 1253 'te hâkânlığa seçildikten sonra, kardeşi Hülâgü 'yu Batı Asya 'daki Moğol fetihlerini yeniden başlatma ve sağlamlaştırmakla vazifelendirdi. Bu sırada İslâm dünyâsının büyük kısmının doğrudan kontrolü Moğolların elinden çıktı. Bu durumu göz önüne alan Hülâgu, batıya hareket etti. Yol boyunca birçok devlet hâkimiyetine aldı ve geçtiği yerleri kana boyayarak yakıp yıktı. 1256 yılında Âzerbaycan 'daki İsmâilîlere sert darbeler indirdi. İsmâiliyye Devletinin son reisi olan Rükneddîn 'i öldürdü. Daha sonra Irak 'ta karşılaştığı halîfe ordusunu bozguna uğrattı ve Abbâsîlerin ...

Kategori : Genel | Etiket: İlhanlılar

İletkenlik Alm. Leitfähigkeit, Konduktanz (f), Fr. Conductibilité, conductivité (f), İng. Conductivity. İletken olma hâli. Cisimlerin veya ortamların, kütlelerinin bir noktasından diğerine ısı veya elektriği az çok iletmesi özelliği.Isı iletkenliği: Bir cismin ısıyı iletme kâbiliyeti. Isının yayılmasındaki mevcut yollardan birisi de iletim yoludur. İletim sırasında ısı, moleküler hareketle taşınır. Isı, ısıtılan cisimden diğer kısımlara moleküler etkileşimle ve mekanik enerjinin değişimi ile yayılır. Gazlarda, sıcak kısmın molekülleri, diğer taraftaki moleküllerle karışır ve hızlarının verdiği kinetik enerjiyi yavaş hareket eden moleküllere verirler.Hemen hemen her cisim bir ölçüde ısı iletir. Bir cisimde, birim sıcaklık farkında, birim kesitten birim zamanda iletilen ısı, o cismin ısı iletim ...

Kategori : Genel | Etiket: İletkenlik

İldenizliler Âzerbaycan 'da Irak Selçukluları Devletine tâbi olarak kurulan Atabegler sülâlesi (1141-1225). Sülâleye, kurucusunun adıyla İldenizliler denildiği gibi, Âzerbaycan Atabegleri de denilmektedir.Kıpçak Türklerinden olan Şemseddîn İldeniz, Irak Selçuklu Sultânı Mes 'ûd (1134-1152), Karabağ (Arran) vâlisiyken Gürcülere karşı başarılı savaşlar yaptı. Sultan da onu, kardeşi ve selefi Sultan İkinci Tuğrul (1132-1134)un dul hanımı Mü 'mine Hâtun ile evlendirdi. İldeniz, Sultan Mes 'ûd 'un ölümüyle çıkan taht kavgalarına karıştı. Üvey oğlu Arslan-Şah 'ı tahta oturttu (1161). Kendisi de atabeg ünvânıyla hâkimiyeti ele geçirdi.İldeniz 'in ölümü üzerine yerine oğlu Nusreddin Cihân Pehlivan atabeg oldu (1175). Arslan-Şah 'ın sultanlığı sembolik olarak devâm etti. Cihân Pehlivan, ...

Kategori : Genel | Etiket: İldenizliler

İlâhi (bkz. Nazımşekilleri)

Kategori : Genel | Etiket: İlâhi (bkz. Nazımşekilleri)

İlâh Alm. Gott (m), Fr. Dieu (m), İng. God. Tapılan varlık, tanrı. İlâh kelimesi, kökü esas alındığında, tapmak, şaşırmak, bocalamak, himâye ve huzur ihtiyâcı ile birisine teveccüh etmek, gizli olmak ve yüksek olmak mânâlarına gelmektedir. Kelime, kelâm âlimleri tarafından, " ülûhiyet " mânâsına kullanılmaktadır. İlâh, cins isimdir. İnsanların tapındıkları şeyler için kullanılır.İslâmiyette tapınılan varlığın adı " Allah "tır. Ondan başka tapınılacak ilâh yoktur. Semâvî dinlerde ve diğer inanç sistemlerinde ilâh kelimesi değişik şekillerde kabullenilmiştir. Putperestlerin, aya, gökyüzüne, güneşe, yıldızlara, şeytana vs. tapanların inançlarında ilâh, tapındıkları şeyin adıdır. Bunların çok tanrılı olanlarında tapınılan varlığın ismiyle berâber kullanılır: Gök ilâhı, yer ilâhı, savaş ...

Kategori : Genel | Etiket: İlâh

İlâç Alışkanlığı Alm. Rauschgiftsucht (f), Fr. Toxicomanie (f), l 'habitude des drogues, İng. Drug abuse, Drug addiction. Bir ilâca veya maddeye bağımlı olma ve almayınca eksikliğini hissetme durumu. İptilâ. Hemen bütün insanlar belli durumlar karşısında ilâç kullanma yolunu seçer. Baş ağrıdığında bir aspirin almak, sıkıntılı durumlar yaşandığında bilinen bir sâkinleştirici almak, hattâ iş yaparken uyku kaçırması için kahve içmek bunların en sık görülenleridir. İptilâ (addiction)ların üç karakteri vardır:1. Her şart altında ilâca devâm etmede önüne geçilmez bir arzu ve ihtiyâcın duyulması (compulsion).2. Devamlı olarak dozun arttırılması lüzumu.3. İlâcın tesirlerine karşı psikolojik veya fizyolojik bir ihtiyacın duyulması:a) Psikolojik ihtiyaç hâlinde şahıs, ilâcın ...

Kategori : Genel | Etiket: İlâç Alışkanlığı