Zerdaçal (zerdeçöp) (curcuma Longa) Alm. Gelbwurzel, Kurkuma (f), Fr. Curcuma (m), İng. Turmeric. Familyası: Zencefilgiller (Zingiberaceae). Türkiye 'de yetiştiği yerler: Yetişmez.Sarı çiçekli, büyük yapraklı, rizomlu çok yıllık otsu bir bitki. Vatanı Hindistan olmakla berâber çoğu tropik bölgelerde yetişir. Bitkinin toprak altındaki ana rizomları yumurta veya armut şeklindedir. Yan rizomları ise parmak şeklindedir. Rizomların üst yüzü sarımsı, iç yüzü ise sarı renklidir. Tadı acımsıdır.Kullanıldığı yerler: Bileşiminde uçucu yağlar, reçine ve kurkumin adında sarı renkli boya maddesi vardır. Tedâvide mîdevî ve gaz söktürücü etkiye sâhiptir. Sanâyide gıdâ maddeleri, ipekli kumaşlar ve derilerin boyanmasında kullanılır.

Kategori : Genel | Etiket: Zerdaçal (zerdeçöp) (curcuma Longa)

Zeplin Alm. Zeppelin (m), Luftschiff (n), Fr. Zeppelin (m), İng. Zeppelin, airship. Hafif bir gazla doldurularak havada askıda kalma özelliği kazandırılmış, idâre edilebilir balonlu hava gemisi. Zeplini balondan ayıran en büyük özellik tahrik ve dümen sistemidir (Bkz. Balon). Zeplin 'de gaz olarak Helyum kullanılır.Zeplin, iskeleti mâdenî birçok balon hücrelerin bir araya gelmesinden hâsıl olan aerodinamik yapıya sâhip bir gemi görünümündedir. Zeplinin irtifâ kazanması ve kaybetmesi balon hücrelerine hafif gaz doldurup boşaltmakla, ileri hareketi ise bir pervâneli motor tarafından sağlanır. Zepline yön verme, irtifâ kazandırma veya kaybettirme dümenlerle de temin edilir. Prensip olarak Zeplinin yapı ve havadaki hareketi denizaltının yapı ve su ...

Kategori : Genel | Etiket: Zeplin

Zenta Savaşı Osmanlı ve Avusturya orduları arasında, 11 Eylül 1697 'de, Tisa Irmağı kıyısındaki Zenta 'da yapılan ve Osmanlıların mağlubiyetiyle sonuçlanan savaş. Avusturya ile harpler 1683 yılında başladı. Sultan Dördüncü Mehmed Han (1648-1687), Sultan Üçüncü Süleyman Han (1687-1691), Sultan İkinci Ahmed Han (1691-1695) zamanlarında devam eden Avusturya harplerine İkinci Mustafa Han (1695-1703) son vermek istiyordu. Bu gâyeyle 1695 ve 1696 yıllarında iki defâ sefere çıkılıp, Lipve ve Lügoş geri alındı. 27 Ağustos 1696 'da Ulaş Zaferi kazanıldı. 1697 yılında üçüncü sefere çıkıldı.Harp Meclisi, Belgrad 'da 10 Ağustosta toplandı. Müzâkereler sonunda Temaşvar 'a gidilmeye karar verildi. Tuna, Temş ve bir nehir daha ...

Kategori : Genel | Etiket: Zenta Savaşı

Zengîler (musul Atabeyliği) Büyük Selçuklu Sultanı Melikşâh 'ın kumandanı, Aksungur 'un oğlu İmâdeddîn Zengî tarafından el-Cezîre ve Sûriye 'de kurulan atabeylik.Irak Seçluklu Sultanı Mahmûd, iki oğluna atabey tâyin ettiği Zengî 'yi 1127 senesinde Musul Vâlisi yaptı. Atabey Zengî Musul 'a hâkim olunca, büyük ve kuvvetli bir devlet kurmaya çalıştı. Niyeti, önce bölgeyi hâkimiyeti altına alıp, sonra Haçlılarla mücâdele etmekti. Bu yüzden Diyarbekir ve Sûriye 'nin Arap ve Türk hâkimlerine karşı bir fetih siyâseti tâkip etti. Aynı siyâseti Haçlılara karşı da uyguluyordu. Arzusunu gerçekleştirmek için harekete geçen Zengî; Sincâr, Habr, Nusaybin ve Harran 'ı ele geçirdi. Arkasından Haleb 'e hâkim oldu (1128). ...

Kategori : Genel | Etiket: Zengîler (musul Atabeyliği)

Zengî Atâ on üçüncü asırda Türkistan 'da yaşamış olan evliyânın büyüklerinden. Babası, Ahmed Yesevî hazretlerinin ilk hocası Arslan Baba 'nın torunlarından Tâc Hoca 'dır. Doğum târihi ve yeri kesin olarak bilinmemektedir. 1258 (H.656) senesinde Taşkent yakınlarındaki Zengî Atâ köyünde vefât etti. Kabri oradadır.Âlim ve evliyâ bir âileye mensup olan Zengî Atâ uzun yıllar dede ve babasından zâhir ve bâtın ilimlerini öğrendi. Ahmed Yesevî hazretlerinin halîfelerinden Hâkim Atâ 'nın hizmetine girdi. Onun yüksek ilim ve feyzinden istifâde etti. Taşkent 'te ikâmet edip, bir müddet Taşkent halkının hayvanlarına çobanlık ederek onların gönlüne girmeye çalıştı. Hocası Hâkim Atâ 1186 (H.582) senesinde vefât edince, onun ...

Kategori : Genel | Etiket: Zengî Atâ

Zendler İran 'daki Müslüman hânedanlardan. Zendler Hânedanı, Kaçarlardan Ali Merdan 'ın Luri asıllı bir askeri olan Muhammed Kerim Zend tarafından Güney İran 'da kuruldu. Muhammed Kerim Zend, Ali Merdan 'ı öldürüp, 1750 'de Güneyİran 'da hükümdarlığını îlân etti. Mazenderan 'daki Kaçarların reisi Muhammed Hasan ile mücâdele etti. Safevîlerin vekili olarak Şiraz 'da hüküm sürdü. Muhammed Kerim Han, otuz yıl hükümdarlık yaptı. Zamânında İngiltire ile ticârî münâsebetleri geliştirdi. Muhammed Kerim Hanın 1779 'da ölümüyle âile içinde saltanat mücâdelesi dolayısıyla huzursuzluk başladıysa da, Ali Murâd tahtı ele geçirdi. Câfer Şah (1785-1789), Zendlerin rakibi Kaçarlarla mücâdele etti. Fakat İsfehan 'ı Kaçarlara terk etmek zorunda ...

Kategori : Genel | Etiket: Zendler

Zenci Alm. Neger, Schwarzer (m), Fr. Nègre (m), İng. Negro, black. Genellikle Afrika 'da yaşayan siyah bir ırk. Afrika kelimesinin anlamı da siyah demektir. Nuh aleyhisselâmın üç oğlundan biri olan Ham 'dan Hindistan, Habeş ve Afrika halkı meydana geldi. Zengibar ahâlisine zenci denir. Afrika 'da yaşayanlar tabiî olarak parlak güneş ışığına ve sıcaklığa adapte olmuştur. Zencilerin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: Zencilerin deri renkleri Kuzey Afrika 'da açık kahverengi, Orta Afrika 'nın batısında siyahımsı kahverengi olarak değişmektedir. Saç renkleri koyu kahverengi-siyah arasında değişir. Saçlar dalgalı, kıvrık ve serttir. Vücut tüyleri seyrektir. Gözlerinin renkleri genelde koyu kahverengi, dışı sarıdır. Burun kemikleri alçak, basık ve ...

Kategori : Genel | Etiket: Zenci

Zencefilgiller (zingiberaceae) Alm. Zingiberazeen, Ingwegewächse pl., Fr. Zingibéracées pl., İng. Zingiberaceae. Tropik ve Subtropik bölgelerde yetişen sürünücü rizomlu veya yumrulu çok yıllık otsu bitkiler. Yapraklar büyük saplı, aşağıda kın şeklinde, düz veya eliptik şekillerdedir. Çiçekler tüp şeklinde birleşik ve üç lopludur. Bu familyada uçucu yağ bakımından zengin tohumlar veya rizomlar taşıyan bitkiler vardır. Familyada 1400 kadar tür vardır. Önemli bitkileri şunlardır. Zencefil, havlıcan, zerdecöp, cedvar vb.

Kategori : Genel | Etiket: Zencefilgiller (zingiberaceae)

Zencefil (zingiber Officinale) Alm. Ing-werstaude (f), Ingwer (m), Fr. Gingembre (m), İng. Ginger. Familyası: Zencefilgiller (Zingiberaceae). Türkiye 'de yetiştiği yerler: Yetişmez.100 cm boyunda kamış görünüşünde çok yıllık otsu bir bitki. Yapraklar mızrak şeklinde sivri uçlu ve tarçın kokuludur. Çiçekler sarı renkli ve çoğu bir arada bulunurlar. Zencefilin vatanı Güney Asya olmakla berâber Hindistan, Batı Afrika gibi birçok tropik bölgelerde ekimi yapılır. Memleketimizde ancak seralarda yetiştirilir. Nemli iklimi ve sulak yerleri sever.Kullanıldığı yerler: Bitkinin kökleri nişasta, reçine ve uçucu yağlar taşır. Kökler yassı ve grimsi renklidir. Kuvvetli kokulu ve biraz acımsı lezzetlidir. Baharat olarak kullanılır. Zencefil yağının hazmı kolaylaştırıcı tesiri vardır. Ayrıca ...

Kategori : Genel | Etiket: Zencefil (zingiber Officinale)

Zenbilli Ali Efendi Osmanlı âlimlerinin meşhurlarından. Sekizinci Osmanlı şeyhülislâmıdır. İsmi, Ali bin Ahmed bin Cemâleddîn Muhammed, lakabı, Alâeddîn el-Hanefî er-Rûmî 'dir. Evliyânın ve âlimlerin meşhurlarından olan Cemâleddîn Aksarâyî 'nin torunudur. Dedesine nispetle Cemâlî denilmiş ve Ali Cemâlî ismiyle tanınmıştır. Evinin penceresinden bir zenbil sarkıtır, suâl sormak isteyenler, suâllerini kâğıda yazıp zenbile koyardı. O da çekip suâllerin cevâbını yazar, zenbili tekrar sarkıtırdı. Bu sebeple, Zenbilli Ali Efendi ismiyle meşhur olmuştur. Doğum târihi bilinmemekte olup, 1526 (H.932) senesinde İstanbul 'da vefât etti. Türbesi Zeyrek Yokuşundadır. Aslen Aksaraylıdır. O zaman Aksaray, Karaman eyâletine bağlı olduğu için, kendisine Karamânî nispeti de verilmiştir.Zenbilli Ali Efendi, ilim ...

Kategori : Genel | Etiket: Zenbilli Ali Efendi