Uyku Alm. Schlaf (m), Fr. Sommeil; somme (m), İng. Sleep; nap. Şahsın hissî veya diğer uyarılarla uyandırılabildiği tabiî ve normal olan şuursuzluk hâli. Uyanık kalmayı temin eden bir merkez mevcuttur. Bu merkezin yeri beyinde Retiküler Formasyon denilen bölgedir. Ortabeyinden buraya gelen mesajlar Retiküler Uyarıcı Sistem vâsıtasıyla beyin kabuğuna iletilir. Bu uyarılar da omurilik aracılığıyla kişiyi uyanık tutar. Uykunun anahtar bölgesiyse beynin daha altında bulunan Pons 'tadır. Bu bölgeden her 90 dakikada bir uyku uyarısı gönderilir ki buna Paradoks Uyku denir. Fakat insanlar aktif oldukları zamanlarda bunun farkına varamayabilirler. Gün ortasında ağır basan uyku hâlinin sebebi budur. Gün boyu her 90 dakikada ...

Kategori : Genel | Etiket: Uyku

Uygurlar Alm. Uigure (m), Uigurin (f), Fr. Ouigours (m.pl.), İng. Uigurs. Ötüken, Kansu ve Doğu Türkistan 'da bir hâkanlık iki devlet kurmuş olan Türk boyu. Uygurların anayurtları Baykal Gölünün güneyindeki Orhun, Selenga ve Tala nehirlerinin bulunduğu bölgedir. Bilinen târihleri Büyük Hun İmparatorluğu ile başlar. Tabgaçlar (386-534) devrinden sonra beşinci yüzyılın ikinci yarısında beylik kurdular. Göktürklerin ilk zamanlarında Selenga Nehri etrâfında oturuyorlardı. Yedinci yüzyılın ilk çeyreğinde Sir-Tarduşların altı kabileden meydana gelen birliğine katıldılar. P 'u-ku, Tongra, Bayırku ve Fu-lo-pu kabilileri de Uygurların etrâfında toplanarak, hep berâber Uygur adını benimsediler. Beyleri, Erkin ünvanını taşıyor ve elli bin muharip asker çıkarabiliyorlardı. Göktürklerin zayıflamasıyla, kuvvetlendiler. ...

Kategori : Genel | Etiket: Uygurlar

Uydu Alm. Trabant, Satellit (m), Fr. Satellite (m), İng. Satellite. Güneş sistemindeki gezegenlerin etrâfında gezegenden ayrılmadan dönen gök cismi. Uyduya peyk ismi de verilmektedir. Başlıca iki çeşit uydu veya peyk vardır. Bunlardan birincisi tabiî uydudur. Bunun en güzel örneği dünyânın uydusu olan ay 'dır. İkincisi ise sun 'î uydudur.Tabiî uydu: Gezegenler içinde en çok uydusu olan Jupiter 'dir. Tam 12 uydusu vardır. Hiç uydusu olmayan gezegenler ise Venüs, Plüton ve Merkür 'dür. Jupiter 'in 12 uydusunun en büyüklerinden dördünün 1610 yılında ilk yapılan teleskopları kullanarak Galile 'nin keşfettiği bilinmektedir.Çok değişik büyüklükte uydular mevcuttur. Meselâ Merih 'in uydusu Deimos 'un çapı 56.000 ...

Kategori : Genel | Etiket: Uydu

Usturlâb (asturlab-astrolab) Alm. Astrolabium, Fr. Astrolabe, İng. Astrolabe. Bir astronomi âleti. Astronomide çeşitli problemlerin grafik olarak gösterilmesi, yıldızların yükseklik açılarının ölçülmesi, enlem dâirelerinin belirlenmesi, zaman ölçülmesi, burçlarla ilgili bilgilerin elde edilmesi vb. işlerde kullanılır. Kelime olarak Yunancadan gelmektedir.İlk olarak Apollinius (M.Ö. 240) ve Hipporchus (M.Ö. 150) tarafından keşfedildiği, Batlemyüs tarafından kullanıldığı ve Philloponos 'un altıncı yüzyılın ilk yarısında bu âletten bahsettiği batılı kaynaklarda bildirilmektedir. Dokuzuncu yüzyılda Harran 'daki büyük üniversitede Abbâsî halîfelerinin ilim ve kültüre verdikleri önem neticesinde usturlâb hakkında çeşitli eserlerin yazıldığı bilinmektedir. Bu konuda yazılan en eski kitap, 829-830 senesinde Bağdat 'ta ve 833 senesinde Şam 'da çalışan Ali ...

Kategori : Genel | Etiket: Usturlâb (asturlab-astrolab)

Ustura Gagalı Alk (alca Torda) Alm. Tordalk, Fr. Pinqouin macroptére, İng. Razorbill. Familyası: Dalıcımartıgiller (Alcidae). Yaşadığı yerler: Atlas Okyanusunun kuzey kıyılarında. Özellikleri: Yağmurkuşları takımından, 44 cm boyunda, siyah-beyaz bir deniz kuşu. Sarp kıyılarda, koloniler hâlinde yaşar. Daima tek yumurta yumurtlarlar. Çeşitleri: Bilinen birkaç türü mevcuttur.Dalıcımartıgiller âilesinden, uzaktan penguene benzer, perde ayaklı bir deniz kuşudur. Kuzey kutup denizlerinde yaşayan alk 'larla güney kutub denizlerinde yaşayan penguenleri karıştırmamak gerekir. Renkleri ve ayakta durdukları zaman genel görünüşleri penguene benzedikleri için başlangıçta bu kuşlara penguen adı verilmişti.Perde ayaklı kuşlardan olan alkların kanatları tıpkı penguenler gibi kısa fakat uçmaya elverişlidir. Ayakta durdukları zaman sırtlarındaki siyah tüylerle ...

Kategori : Genel | Etiket: Ustura Gagalı Alk (alca Torda)

Uskumru (scomber Scombes) Alm. Makrele, Fr. Maquereau, İng. Common mackerel. Familyası: Uskumrugiller (Scombridae). Yaşadığı yerler: Atlantik ve Akdeniz 'de yaşar. Marmara ve Karadeniz 'e göç ederler. Özellikleri: Uzunluğu 20-25 cm 'dir. Mavimtrak, mâdenî parlak sırtı, az kıvrımlı siyah çizgilidir. Çeşitleri: Uskumru, çiroz, lipari gibi isimler alırlar.Uskumrugiller âilesinden uzunca vücutlu, küçük pullu, sırtı eğri çizgilerle süslü bir balık. Atlantik ve Akdeniz 'de yaşar. Sürüler hâlinde dolaşır. Küçük balık, karides ve solucanlarla beslenirler. Marmara ve Karadeniz 'e de geçer. Akdeniz menşeli bir balıktır. Karadeniz 'i beslenme yeri olarak kullanırlar. Sularımızda yaşayanların boyu 20-25 cm kadardır. Nâdiren 300 gr gelenleri vardır. Atlantik 'te ise ...

Kategori : Genel | Etiket: Uskumru (scomber Scombes)

Uryânî Dede on altıncı yüzyılda Rumeli 'de yetişmiş olan evliyânın büyüklerinden. İsmi Mehmed 'dir. Üzerine avret yerleri hâricinde elbise giymediği için Uryânî Dede diye meşhur oldu. Annesi Sâliha bir hanım olup, asrının Râbiası diye bilinirdi. Rumeli 'de Rusçuk yakınlarında Yergöğü kasabasında doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1582 (H. 990) senesinde aynı yerde vefât etti. Kabri Yergöğü kasabasında annesinin kabrinin yanında olup ziyâret edilmektedir.Küçük yaştan itibâren ilim tahsil eden Uryânî Dede, çeşitli dallarda ilim sâhibi olduktan sonra tasavvufa yöneldi. Aşk-ı İlâhi 'nin cezbesine kapılıp, kendinden geçti. Diz kapağı ile göbeği arası hâriç diğer taraflarına bir şey giymez oldu. O şekilde etrafta dolaşmaya başladı. ...

Kategori : Genel | Etiket: Uryânî Dede

Urve Bin Zübeyr Tâbiînden, yâni Peygamber efendimizin Eshâbını gören büyüklerden. Medîne 'de bulunan ve kendilerine Fukahâ-i Seb 'a adı verilen yedi büyük âlimden biridir. İsmi, Urve bin Zübeyr, künyesi Ebû Abdullah 'tır. Babası Zübeyr bin Avvâm Cennet 'le müjdelenen on kişiden birisidir. Annesi, hazret-i Ebû Bekr 'in kızı Esmâ 'dır. 642 (H. 22) senesinde doğdu. 712 (H. 94) târihinde vefât etti.Urve bin Zübeyr, Busra ve Mısır 'a gitti. Mısır 'da evlendi ve orada yerleşti. Yedi sene orada kaldı. Şam 'da Velîd bin Abdülmelik 'in yanındayken bir ayağında yara çıkıp kangren oldu. Ameliyat olup ayağının biri kesildi. Daha sonra Medîne-i münevvere 'ye ...

Kategori : Genel | Etiket: Urve Bin Zübeyr

Uruguay DEVLETİN ADIUruguayBAŞŞEHRİMontevideoNÜFÛSU3.017.000YÜZÖLÇÜMÜ186.925 km2RESMÎ DİLİİspanyolcaDÎNİHıristiyanPARABİRİMİPesoGüney Amerika kıtasının doğu kıyısında yer alan bir ülke. Batıda Arjantin, kuzeyde Brezilya, doğuda Atlas Okyanusu ile çevrili olan Uruguay, 30° 04 ' ve 34° 58 ' güney enlemleriyle 53° 42 ' ve 58° 26 ' batı boylamları arasında bulunur.TârihiUruguay 1516 yılında İspanyol Juan Diaz de Solis tarafından keşfedilmiştir. Ülke halkını o zamanlar Charrua yerlileri meydana getiriyordu. 1624 'ten îtibâren İspanyollar ülkeye yerleşmeye başladı. On sekizinci yüzyılda Uruguay İspanya 'nın Rio de la Plata genel vâliliğine bağlandı. 1811 'de Josè Gervasio Artigos liderliğinde bağımsızlık hareketleri başladı.25 Ağustos 1928 'de Uruguay bağımsızlığını elde etti. Bundan sonra ülkede Coloradolar ...

Kategori : Genel | Etiket: Uruguay

Urfa (bkz. Şanlıurfa)

Kategori : Genel | Etiket: Urfa (bkz. Şanlıurfa)