Muavenet Yardımlaşmak, insanların birbirine yardımda, iyilikte bulunması. "Avene" kökünden mastar olup, "teavün" ile eş anlamlıdır. İnsanlar sürekli olarak birbirinin yardımına muhtaçtır. Bu, toplu yaşayışın gereğidir. Diğer yandan yaratılıştaki farklılık, servet dağılımından ortaya çıkan zenginlik-yoksulluk gerçeği, güçlünün zayıfı ezme temayülü insanlar arası yardımlaşmayı gerekli kılan unsurlardandır. İslam dini yardımlaşmaya ve sosyal adalete büyük önem vermiştir. Zekat, fıtır sadakası, fidye, yemin keffaretinde yoksulu doyurma gibi esaslar, zenginle yoksul arasındaki yardımlaşmaya süreklilik kazandıran sosyal güvenlik kuruluşlarıdır. Buna, tarih içinde eğitim ve sağlık hizmetlerinde, toplumdaki yetim, öksüz ve dulları gözetmede büyük görev üstlenen "vakıflar" oda ilave edilebilir. Hatta vakıflar insana hizmetin ötesinde, kanadı kırıldığı için ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Muavenet

Muamelat Muameleler, insanın iş ve pratiğe yönelik amelleri. İslam'da fiili ibadet hükümleri dışında kalan ve insanların birbiriyle veya ferdin toplumla yahut da toplumların birbiriyle olan hukuki, idari, mali, iktisadî ve beşeri münasebetlerini düzenleyen hükümleri ifade eden bir fıkın terimi. Amele fiilinin mastarı "muamele" olup, çoğulu "muamelat"tır. Kur'an-ı Kerim ve sünnette yer alan hükümler genel olarak üç grupta toplanabilir. 1) İnanç hükümleri: Allah Teala'ya, meleklere, kitaplara, ahiret gününe; hayır ve şerrin Allah'tan olduğuna inanmak gibi akide esasları bu guruba girer. İnanç esasları ile ilgili ayetler daha çok Mekke döneminde gelmiş, insanların önce yanlış kanaat, inanç ve hurafelerden arındırılması temin edilmiştir. 2) Ahlaki ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Muamelat

Muallel hadis Dış görünüşü bakımından sahihlik şartlarının tamamını taşıyan, ancak buna rağmen sıhhatini zedeleyen gizli bir kusuru bulunan hadis. Muallel arapça hastalık, sakatlık, sebep, maksat, gaye, niyet gibi anlamlara gelen "illet" kelimesinden türetilmiş olup, değişik ilim dallarında farklı istilahî kullanımlara sahiptir (bk. İllet Mad.). Hadis ıstılahında, sened ve metin yönünden hiç bir kusuru yokmuş gibi görünen bir takım hadislerin ancak hadis ilminde ihtisas ve görüş sahibi kimselerin keşfedebildikleri bir illete (hastalık, noksanlık) sahip olmaları durumunu belirtmek için kullanılmaktadır. Bazı hadisçiler bu terimi "Ma'lûl" şeklinde kullanırlar. Ancak doğru olanı "ale" fiilinin mef'ulu olan (mu'alle) şeklinde olanıdır. Muallel, "oyaladı, meşgul etti" anlamındaki "ale" ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Muallel Hadis

Muallak hadis İsnadın baş tarafından bir veya birbirini takip etmek üzere daha fazla ravisi hazfedilmiş (düşürülmüş) ve son hazfedilen ravinin şeyhine isnad edilmiş hadis. Hadisin muallak sayılabilmesi için cezm siğasıyla kesinlik ifade. Eden "zekera, amera, feala vb" gibi lafızlarla rivayet edilmiş olması gerekmektedir. "Yurva" meçhul sigasıyla yapılan rivayetler, muallak hadis türü içerisinde değerlendirilmezler. Ancak bu şekil rivayetleri muallaktan sayan bazı alimler de vardır (Ahmed Naim, Tecrid-i Sarih Tercemesi (mukaddime), Ankara 1980, 157-158). Muallak hadis'te hazif, isnadın baş tarafından ve birbirini takip edecek şekildedir. İsnadın ortasında veya sonundaki hazıflardan dolayı hadis, muallak adını almaz. İsnaddaki atlamaların biribiri peşinden olmasından dolayı muallak ile ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Muallak Hadis

Muahat Muhacir ve Ensarın birbirlerine kardeş olarak ilan edildiklerini ifade eden bir siyer ve İslam tarihi kavramı. Nübüvvetin onüçüncü yılında Evs ve Hazreçli müslümanların daveti üzerine mal ve mülklerini Mekke'de bırakarak Medine'ye gelen muhacirler herşeyden mahrum idiler. Muhacirleri mahrumiyetten kurtarmak ve onları Ensar ile kaynaştırmak için aralarında manevî kardeşlik tesis edildi: Bu kardeşlik "hak, eşitlik ve miras" konusunda karşılıklı yardımlaşmaya ve sevgiye dayalı idi (Müslim, Fedailü's-Sahabe, 204, 205; İbn Sa'd et-Tabakat, I/238; İbn Koyyım el-Cevziyye, Zadü'l-Mead II/63). Bu muahatın, Enes b. Malik'in evinde Bedir harbinden önce 90 veya 100 kişi arasında yapıldığı rivayet edilir (İbn Sa'd, et-Tabakat, I/238). Hazreti Peygamber'in "ikişer ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Muahat

Mu'tezile mezhebi İslam'da ilk zuhur eden ve akideleri aklın ışığında izah edip temellendirmeye çalışan büyük kelam ekolünün adı. Lügatta, "uzaklaşmak, ayrılmak, bırakıp bir tarafa çekilmek" gibi anlamlara gelen "i'tizal" kelimesinin ism-i fail siğasından meydana gelen çoğul bir isimdir. Müfredi, "mu'tezilî"dir. Kelime, hemen hemen aynı anlamlarda Kur'an-ı Kerim'de de geçmektedir: "Eğer bana iman etmezseniz benden ayrılın, çekilin" (ed-Duhan, 44/21); "Ben sizden ve Allah'tan başka taptıklarınızdan ayrıldım" (Meryem, 19/48; ayrıca bk. el-Kehf 18/16, en-Nisa, 4/90). Mu'tezile'ye bu ismin hangi sebeple verildiği hususunda çeşitli görüşler ileri sürülmüştür: Bu konuda en yaygın kanaat, devrin en büyük alimi sayılan Hasan el-Basrî (öl. 110/728) ile Mu'tezile'nin kurucusu ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Mu'tezile Mezhebi

Mu'dal hadis Senet zincirinde peşpeşe iki ve daha fazla ravinin düştüğü ve bu sebeple zayıf sayılan hadis. Arapça, "güçlük, kapalılık, kötü olmak" gibi anlamlara gelen fiilinin mef'ulü olup, hadis ıstılahında peşi sıra ravilerin düşmesiyle hadisin durumunun muğlak ve müphem bir hal almasını ifade eder. Mu'dal hadis, munkatı hadisin bir türü olarak kabul edilmekle birlikte, mu'dal hadiste en az iki ravinin arka arkaya düşmesi şart olduğundan, munkatı hadisten ayrılmaktadır (İbn Hacer el-Askalanî, Nuhbetü'l-Fiker Şerhi, İstanbul 1306, 36). Buna göre her mu'dal munkatıdır; fakat her munkati mu'dal değildir. Mu'dal hadis, munkatı'dan daha kapalıdır. Senedinde ittisal bulunmadığı için de zayıf sayılmıştır. Tabiinin, Sahabe ve ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Mu'dal Hadis

Mu'an'an hadis Ravinin, hadisi tahdis, ihbar ve sema yolundan hangisiyle aldığını belirtmeksizin yani "haddesena", "ahberana" ve "semi'tu" gibi tabirler kullanmayıp yalnız an lafzıyla (an fiilan an fiilan diyerek) rivayet ettiği hadisler. Bazı hadis münekkidlerine göre mürsel türünden olan bu çeşit rivayet ve hadisler, fukaha ve usulcülerin çoğu tarafmdan muttasıl (isnadında kesinti olmayan) diye ta'rif edilmiştir. Bununla birlikte mu'an'an hadisin muttasıl isnadlı hadis gibi kabul edilebilmesi için bir takım şartlar aranmıştır. Güvenilir ve kabul gören görüşe göre mu'an'an hadis üç şartı bulundurmasıyla muttasıl isnad gibi kabul olunur. Bu üç şart şunlardır. Ravinin adalet özelliğine sahip olması; ravinin rivayeti aldığı zatla görüşmüş olmasının ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Mu'an'an Hadis

Mizan Ölçü ve tartı işinde kullanılan terazi, ölçü aleti: ahirette günah ve sevapların iyilik ve kötülüklerin ölçülüp tartılacağı manevi ölçü aleti. Mizan, sadece eşyanın ağırlık miktarını tartıp bilmeye mahsus ölçü aleti değildir. Sıcaklık, soğukluk ve hız gibi arazları ölçmeye yarayan ölçü aletleri de vardır. Mîzan (terazi), eşyayı ve bir takım arazları ölçmek için kullanıldığı gibi; hukuk, iyilik ve kötülüğü ölçmek için de mecazen kullanılır. Adalet terazisi, hak terazisi, iyilik terazisi, akıl terazisi gibi... Allah Teala bu çeşitli miktar ve değerlere şamil olmak üzere teraziyi Kur'an'da şöyle beyan eti: Allah, göğü yükseltti. Mizanda (tartıda) haksızlık yapmayın diye teraziyi koydu. Tartmayı doğru ve ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Mizan

Misvak Kullanılması çok yararlı olan ve Hz. Muhammed (s.a.s.)'in önemle tavsiye ettiği, diş fırçası vazifesini gören, hoş kokulu ve erak adı verilen meyvesiz bir ağacın dallarından kesilip kullanılan parça. Diş temizliğinde kullanılan ince ağaç dalı. Misvak'ın çoğulu "mesavîk"dır. Sivak, misvakla eş anlamlı olup hadis-i şeriflerde daha çok bu kelime kullanılmıştır. Çoğulu "esvike" dir. İslam dini temizliğe büyük bir önem vermiş ve temizliği imanın belirtilerinden saymıştır. Bedenin, namaz kılınacak yerin, iş veya ikamet yerinin, çevrenin, hatta insanların dinlenmek için oturdukları ağaç gölgesi ve benzeri pikrıik yerlerinin temiz tutulmasıyla ilgili emir ve tavsiyeleri sünnette bulmak mümkündür. Beden temizliği ile ilgili olmak üzere de, ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Misvak