Cömertlık Cömert; Eli açık, ikramcı, kerem sahibi. Cömertlik; Sehavet, İkram, ihsan ve yardım alışkanlığı. Cömertlik; insanın, sahip olduğu imkanlardan, muhtaçlara meşrû ölçüler dahilinde, ve Allah rızasından başka hiç bir gaye gütmeden, ihsan ve yardımda bulunmasını sağlayan üstün bir ahlak kuralıdır. Cömertlik, ruhun bir melekesidir. İnsanları, muhtaç olanlara vermeye, ihsanda bulunmaya sevkeder. Bu melekeye sahip olan kişi, ferdî ve ictimaî alanda lüzumlu olan her şeye yardım eder. Hiç bir kimsenin zorlaması olmadan ihsanda bulunmayı can ve gönülden ister. "Rızkı veren Allah'tır." (Neml, 27/64; Zariyat, 51/58) düşüncesi ile hareket ettiklerinden kalpleri de temiz ve zengindir. (Leyl, 92/17-20). Kendi varlıklarıyla, her ne suretle olursa ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cömertlık

Cızye İslam devleti bünyesinde yaşayan gayr-i müslim vatandaşların mükellef olan erkeklerinden can ve mallarını koruma bedeli olarak yılda bir defa alınan vergi. Buna cizye denilmesinin sebebi, zimmî denilen cizye yükümlüsünü ölümden koruduğu içindir. Bir islam beldesinde yaşayan gayr-i müslim, İslam'a girerse cizyeden kurtulur. Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyurulur: "Kendilerine kitap verilenlerden Allah'a ve ahiret gününe inanmayan, Allah'ın ve Peygamberinin haram kıldığı şeyleri haram tanımayan, hak dinini din olarak kabul etmeyen kimselere, zelil ve hakîr olarak kendi elleriyle cizye verecekleri zamana kadar savaşınız. " (et-Tevbe, 9/29). Cizye, borcunu ödedi demek olan "ceza deynûhu" fiilinden bir çeşit borç ödeyişi ifade eden bir isim olup, ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cızye

Cüz'ı ırade İstemek, arzu etmek, tercih etmek, insanın Allah'a itaat veya ona isyan etmesi ile ilgili olan sınırlı iradesi. Alternatiflerden birine meyletme kabiliyeti bulunanın, iradesi vardır demektir. Yaptığı işlerde insanın böyle bir tercih kabiliyeti var mıdır? Varsa, sınırları nelerdir? İslam düşünürleri bu sorulara ne cevap vermişlerdir? İslam düşünürlerini meşgul eden ve hakkında farklı görüşler ileri sürülen en önemli konulardan biri de, insanın iradesi konusudur. Mesele, kaderle yakından ilgilidir. Her şeyin yaratıcısının Allah olduğu, O'nun irade ve meşietinin mutlaka olup bunun hilafına bir şeyin vuku bulmasının mümkün olmadığı, Kur'an'da açık açık ifade edilmektedir. Buna rağmen kul, yaptıklarından dolayı hesaba çekilecek; mükafat ya ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cüz'ı Irade

Cüz Bir bütünün parçalarından her biri. İslamî tabir olarak da, Kur'an'ın okuma ve hıfzını pratik olarak kolaylaştırmak gayesiyle ayrıldığı otuz parçadan her birine verilen isimdir. Hz. Peygamber (s.a.s.) döneminde Kur'an'ın bölümleri sûrelerden ibaretti. Kur'an'ın sûrelere bölünmesi tevkîfîdir, yani vahye dayalıdır. İlk dönemlerde Kur'an yazısında bugünkü noktalama işaretleri ve harekeler mevcut değildi. Ancak özellikle Arap olmayanların İslam'a girmesiyle beraber gündeme gelen noktasız ve harekesiz yazının doğru olarak okunması problemi, kolay aşılacak bir engel değildi. Kur'an'ın doğru okunmasını sağlamak amacıyla önce harekeleme ve noktalama işaretleri yapıldı. Bunun kolaylık sağladığı görülünce bu amaca yönelik yeni adımlar atıldı. Bilindiği gibi Kur'an-ı Kerîm henüz Peygamber (s.a.s.)'e ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cüz

Cürüm Ceza gerektiren, suç hata günah, kabahat, isyan. Cerîme de aynı anlamdadır. Cürüm sayılan her hangi bir işi işleyene "mücrim" denir. Mücrim kelimesi Kur'an'da bir çok ayette geçmekte olup (el-En'am, 6/124, Yunus, 10/17, Taha, 20/77, el-Mearic, 70/11), hemen hepsinde hukukî anlamda bir suç olmaktan ziyade; inançsızlık, isyan vb. gibi cezası uhrevî muhtevadaki suç anlamında kullanılmıştır. Nitekim bir ayette, "Biz, sizden önce, kendilerine peygamberler açık delillerle geldikleri halde inançsızlık karanlığında kalan (zalim) nice nesilleri helak ettik. Onlar, zaten inanacak değillerdi. Biz, mücrim kavmi böyle cezalandırırız" (Yunus, 10/13), şeklinde; bir diğer ayette de, "Kafirlere ise (şöyle denilecektir), ayetlerimiz size okunmuyor muydu? (elbette okunuyordu). ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cürüm

Cınnet Cin tutma, delilik, çılgınlık, davranış uyumsuzluğu, aklın zail olması. Buna cünûn da denir. Cinnet Kur'an-ı Kerîm'de bu manada birkaç yerde geçer: "Yoksa O'nda Cinnet mi vardır?" (Sebe', 34/8). Diğer bir manasıyla; cin ve bu kelimenin çoğulu olarak cinler veya cin taifesi demektir: "Cinlerden ve insanlardan" (en-Nas, 114/6) Cinnet, örtü ve gizlilik manasında değerlendirildiğinde; Cennet, cenan (kalb), cünnet (koruyucu), cenîn ve mecnûn ile alakalıdır. Cinnet, dilimizde delilik manasına kullanılmaktadır. Cin çarpması olarak da tanımlanmaktadır. Gözle görülmeyen varlık olan cinlerin,insan vücuduna girerek, zarar verdiklerine inanan kimseler vardır. Cünûn (cinnet) hali, İslam hukukunda önemli bir yer tutar. Çünkü İslam akıl dînidir. Ahkamı da ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cınnet

Cınayet Adam öldürme, cana kıyma. Kelime olarak meyveyi ağaçtan toplamak anlamındadır. Sonradan, insanların yapmış oldukları herhangi kötü bir davranışa isim olmuştur. Buna göre cinayet "cezayı gerektiren suç" demektir. İnsanların canlarına, organlarına, mallarına, ırzlarına taalluk eden herhangi yasak bir hareket cinayettir. Mallara karşı işlenen cinayetlere gasb, hırsızlık, yağma ve itlaf gibi isimler verilir. İslam hukukunda terim olarak cinayet, insanın nefsine veya organlarına yönelik yasak bir fiil demektir. Diğer bir tarif ile cinayet; kısas veya tazminatı gerektirecek şekilde insanın nefsi veya bedeni hakkında vaki olan tecavüzdür. Tariften de anlaşılacağı gibi, cinayetler başlıca iki kısma ayrılır. Birisi suçsuz bir kimsenin haksız yere canına kasdetmek, ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cınayet

Cın suresı Kur'an-ı Kerîm'in yetmişikinci suresi. Mekke'de nazil olmuştur. Yirmisekiz ayet, ikiyüz seksenbeş kelime ve yediyüzellidokuz harften ibarettir. Fasılası "elif"tir. Cinlerden bahsettiği için bu adı almıştır. Buna "Kul ûhiye" suresi de denir. Surenin ana konusu cinlerdir. Hemen ilk ayette şöyle denmektedir: " Ey Muhammed! de ki; Cinlerden bir topluluğun Kur'an'ı dinlediği bana vahyolundu;" Onlar şöyle demişlerdir; "Doğrusu biz, doğru yola götüren, hayrete düşüren bir Kur'an dinledik de ona inandık; biz Rabbimiz'e hiç bir şeyi ortak koşmayacağız." Eskiden beri insanlar cinlerin varlığı hususunda ihtilafa düşmüşlerdir. Duygulara hitap eden bir zahiri kısımdan, sûrenin mevzuuna, manalarına, gösterdiği hedeflere baktığımızda, birçok işaret ve ilhamlarla karşılaşırız. ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cın Suresı

Cımrılık Harcanması gereken malı sarfetmekten kaçınmak, para ve malı çok sevdiğinden dolayı, başkasına bir şey vermekten çekinmek. Dinimiz, başta zekat olmak üzere bazı malî harcamalarda bulunmamızı emretmiştir. Aile bireylerinin bakımı, akrabaların görülüp gözetilmesi de bu emirler arasındadır. Çevremizdeki yoksullara imkan ölçüsünde malî yardım ise bir insanlık görevidir. Parası ve malı olduğu halde bir insan bu görevlerini yapmaz ve malını sarf etmekten çekinirse, cimrilik yapmış demektir. Cimriliğin başlıca sebebi aşırı mal hırsı ve gelecekte yoksul kalma korkusudur. Peygamberimiz: "Çocuk, cimrilik ve korkaklık sebebidir" buyurmuştur. Aşırı mal hırsı ve cimriliği yüzünden durmadan mal biriktiren ve tükenir endişesi ile hastalıklarında bile harcamayıp, dünyayı kendilerine ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cımrılık

Cıma Kadınla erkeğin cinsi temasta bulunması. İslamiyet insan yaratılışına uygun en tabiî bir dindir. Bu nedenle müminleri evlenmeye teşvik etmiştir. Evlilik sayesinde cinsi arzular tatmin edilir, iffet ve namus korunur, neslin devamı mümkün olur. İslam'a göre cima'ın da bir takım adabı vardır. Bunlar; birleşmeden önce euzü-besmele çekmek; örtü altında olmak; kıbleye karşı olmamak; aybaşı halinde yapmamak, dübürden sakınmak, kadına yumuşak davranmak; o da ihtiyacını giderinceye kadar terketmemek; ikinci defa ilişkide bulunacaksa eteğini yıkamak; gecenin başlangıcında ilişkide bulunacaksa uyumadan önce yıkanmak, hiç değilse abdest alıp öyle uyumak; sevgi ve ilgiyi artırıcı hareketlerde bulunmak ve: "Allah'ım! Bizden ve bize vereceğin çocuktan şeytanı uzak ...

Kategori : İslam Ansiklopedisi | Etiket: Cıma