Batıniyye

Kur'an ve hadislerdeki her zahirin, açık hükmün bir de batını, iç yüzü, herkesin anlayamayacağı gizli tarafı olduğunu ve Kur'an ile hadislerin ancak tevil (yorumlama) ile anlaşılabileceğini iddia eden fırkalara XII. asırdan itibaren toptan verilen isim. Bunlar kendilerinin Şia'ya mensup olduklarını iddia ederlerse de, İslam bilginleri tarafından İslam dışı kabul edilmiştir. Batınîlere, muhtelif vesileler ile verilmiş isimler şunlardır: Karamıta, Saibiye, İsmailiye, Mübarekiye, Babekiye.

Bunlar ayet ve hadîslerdeki zahir (ilk bakışta anlaşılan) manaların kabuk teşkil ettiğini; asıl maksadın, bunların özü olan batınî manaların olduğunu söylerler. Onlara göre zahirî manaları halk tabakası anlar: Batınî manaları ise ancak kendilerince kabul edilen masum imamlar bilir. Ayet ve hadislerin zahirine tutunup kalan; kayıtlar ve sorumluluklar altında kalmış olur. Fakat bunların batınî manalarını anlayabilenler, bu kayıt ve sorumluluklardan kurtulmuş olurlar. Bunlara göre namazın manası imama dua etmek; zekatın manası kabiliyetli olanları ilme teşvik etmek; orucun manası, zahir ehlinden ilmi saklamak; haccın manası, ilmi talep etmek guslûn manası ahdi yenilemektir.

Tohumu İbn Sebe tarafından atılmış olup Abbasîler'den Mu'tasım zamanında yaşayan Ahvazlı Meymun tarafından filizlendirilen Batıniyye mezhebine ilk defa Muhammed Ali Berkaî, H. 255 yılında takiyyeyi terk ederek alenen davet etti:

Batınîliğe, hakikatlerin sadece masum imamın öğretmesi ve telkiniyle öğrenileceğine inandıkları için, "Ta'lîmiyye"; haram olan şeylerden kaçınmadıkları ve farzları yerine getirmedikleri için "İbahiyye"; içlerinde Allah ve Peygamberi inkar edenlere "Melahide"; Cafer-i Sadık'ın oğlu İsmail'i babasından sonra imam tanıdıkları için "İsmailiyye"; kurucularından Hamdan Karamıt'a uydukları için

"Karamita"* uyuşturucu olarak haşhaş kullandıkları için "Haşşaşûn" da denilmiştir. Batınîliğin isimlerinden biri de "Seb'iyye"dir. Seb'iyye, yedi sistemini benimseyenler demektir. Onlara göre, Adem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa, Muhammed ve Muhammed Mehdi yedi natık (konuşan) dır. Bunların ikisi arasında yedi imam bulunur. Bunlar ilk peygamberlerin şeriatını tamamlarlar. Madde alemini yedi gezegen idare eder.

Davet usûlleri: Batınîler'in gayesi islam dinini yıkmaktır. Ama inançtarını rastgele herkese açıklamazlar. Gizli bir örgüt gibi çalışırlar. Faaliyetlerini imamları ve daî* (misyoner)leri vasıtasıyle yaparlar. Onlar arasında yedi derece vardır:

1- İmam: Bilgileri doğrudan doğruya Allah'tan alır.

2- Huccet: İmamın ilmini yüklenmiş olan kimsedir.

3- Zû Masse: Çocuğun anasının sütünü emdiği gibi, ilmini Hüccet'ten emen kimsedir.

4- Ebvab: Bunlar daî (misyoner) lerdir. Bu rütbeye ulaşanlara Daî-i Ekber de denir. .

5- Daî-i Me'zun: Zahir ehlinden bu mezhebe girmek isteyenleri kabul eder, bu hususta gereken şeyleri yapar.

6- Mükelleb: Av köpeğinin çalılıklar arasında avını araştırması gibi, zahir ehli arasına sokulup daveti kabul etmeye müsait olanları bir takım sözlerle kandırıp Daî-i Me'zun'a götüren kimsedir.

7- Mü'min: Batınîliğe inanan kimsedir.

Batınîliğin hileleri: Batınîliğe mensup olan daîler insanları kendi mezheplerine davet ederken, onları kandırmak için dokuz basamaklı bir taktik uygularlar. Bunlara Batınîliğin hileleri denir. Kısaca şöyledir:

1-Daî, mezhebine davet edeceği kimseleri çok iyi teşhis etmeli, bu işe müsait olmayanlarla uğraşmamalıdır. Bunun için insanları tanıma kabiliyeti olmalıdır.

2- Daî kendisini, mezhebine davet ettiği kimselere sevdirmeli, onların dostluk ve itimatlarını kazanmalıdır. Onları dindarlığına inandırmalıdır.

3- Daî, telkinde bulunduğu kimselere, kendilerini şüpheye düşürmek için cevap veremeyecekleri bazı sorular sorar. Mesela, kadınlar adet günlerindeki namazlarını kaza ederler de oruçları niçin kaza etmezler? İnsandan meni gelince yıkanılır da idrar gelince niçin yıkanılmaz? Sabah namazı iki rekat olduğu halde akşam namazı niçin üç rekattır? vb.

4- Daî, yukarıdakine benzer sorularla telkinde bulunduğu kimsede şüphe ve merak uyandırdıktan sonra, onun sorularına hemen cevap vermez. İstek ve merakının derecesini ölçmek için onu bir müddet oyalar. Durumunu uygun görürse, sırları kimseye açıklamayacağına dair söz alır, bu işin yeminsiz olmayacağını söyler.

5- Kendisine söylenecek sırları zahir ehlinden hiç kimseye söylemeyeceğine dair çok ağır yemin alır.

6- Yeminden sonra bile sırları birden söylemez. Gerçeklerin çok ince ve gizli olduğunu bildirir. Bunların akıl ile değil Ehl-i Beyti* seven gerçek ilim adamlarından öğrenileceğini bildirir.

7- Daî, muhatabına ilk bakışta yadırgamayacağı bazı fikirler telkin eder. "Zahir kabuk, batın özdür."

"Zahir sembol, batın maksut olan manadır." gibi.

8- Dini mükellefiyetleri kaldırma. Dini hükümlerden maksat onların batınî manalarını anlamaktır. Batını öğrendikten sonra dinin hiç bir kıymeti yoktur, gibi sözlerle bazı dini mükellefiyetler kaldırılır.

9-İtikattan sıyrılma. Yukarıdaki dereceleri atlayan kişi bütün dini yükümlülüklerden kurtulmuş olur. Artık kendisine bütün haramlar helal kılınmış olur.

Batınîlik fikirleri eski Yunan, İran ve Hind düşüncesinden kaynaklanmış, en azından bunların tesirinde kalmıştır.

İslam'a bağlı oldukları iddiasında bulunmakla beraber müslümanlar arasında imansızlığı ve her türlü kötülüğü yayan bu batıl mezhep bağlılarının gayesi insanları saptırmaktır.

Allahü Teala'yı, İslamî hükümleri inkar edip Allah'a iman edenleri, Şerîata ve İslam'a bağlı olanları ataya ve hafife almak onların prensiplerindendir. Gayeleri halkı İslam kisvesi altında Mecûsiliğe davet etmektir. (İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelam, Evkaf-ı İslamiyye Matbaası 1339-1341, 161).

Durak PUSMAZ

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Batıniyye

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/batiniyye.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.