Dar'ül-eman

İslam ordusu tarafından fetholunup, içinde ehl-i zimmet ikamet ettirilen belde. Darü'l-Eman İslam hükümetinin himayet ve hakimiyeti altında bulunacağından darü'l-İslam*'a mülhaktır. (Ö. N. Bilmen, Hukük-ı İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu III, 334).

Dar*, Arapça bir kelime olup, ev, mesken, yurt ve vatan gibi anlamlara gelmektedir. "eman"* sözcüğü de, "emniyet, güven, korkusuzluk, her türlü endişeden uzak olma manalarını taşır. Karşıtı "havf" yani korkudur. Korkusuz, endişeden uzak, hayatı, malı ve namusu güven altında olan kimseye "emîn" denilir. Bununla birlikte; güvenilir, hıyanetten uzak ve başkasının ona itimat ettiği kimseye de "emîn" denir. "Emanet" eman ile aynı köktendir. Peygamberlerin sıfatlarından biri olan emanet, her bakımdan güvenilir olma özelliğidir. Ayrıca korunmak üzere emîn bir kimseye bırakılan nesneye de isim olmuştur. Darü'l-eman, taarruzdan korunmuş, her türlü tecavüzden emîn, kişinin kendini güven içinde hissettiği mesken ve sığınılacak yerdir. Darü'l-İslam'a müsaade ile girmek isteyip kendisine izin verilen şahıslara "müste'men" veya "müste'min" denir. İzin istemek (eman dilemek) yahut emana nail olmak manalarına gelen "isti'man" kelimesi de eman ile aynı kökten türemiştir.

İslam dini, kendisine müntesib olan fertlerin Rablerine karşı görev ve sorumluluklarını tebliğ ettiği gibi, hem birbirlerine karşı hem de gayr-i müslimlere karşı nasıl davranmaları gerektiğini belirlemiştir. İşte darü'l-eman, müslümanlarla gayr-i müslimler arasındaki ilişkilerin bir bölümünü konu edinen kavramın adıdır.

Vaktiyle canilerle borçlular, müstehak oldukları cezalardan kurtulmak için mabedlere, ilahların heykellerine mezarlara ve mihraplara sığınırlardı. Buna işaretle Montesqieu, "Ulûhiyyet, bedbahtların sığınağıdır ve cinayet erbabından daha bedbaht kimse yoktur" demektedir. Papazlar da bundan istifade etmişlerdir. Bir düşmanın intikamından kurtulmak isteyenler ya kiliselerden birine yahut bir piskoposun evine sığınırlardı. Bûralara sığınanları kimse almazdı. Çünkü aforoz cezasına uğrardı. Kur'an-ı Kerim, Kabe'yi kastederek; "Orada apaçık ayetler vardır. İbrahim'in makamı vardır, kim oraya girerse eman (güvenlik) içinde olur..." (Ali İmran, 3/97) buyurmakla burayı emîn bir belde, her türlü kanın dökülmesinin haram olduğu bir sığınak olarak ilan etmiştir. Bu yüzdendir ki, Kabe harîmine sığınan suçlular yakalanıp yargılanmazlar, idam edilmezler, kendi hallerine bırakılırlardı. Müslümanlar da, kendi devletlerini kurmadan önce, Mekke döneminde hicret ettikleri Habeşistan ve Medine, kendileri için birer eman yeri idi.

Müslümanlarla savaş halinde bulunan düşman fertlerinden herhangi biri eman istediğinde bu dileği kabûl edilirdi. Bu emanla İslam diyarında güvenliği sağlanmış olur, kendisine hiçbir şekilde tecavüz edilemez, düşmanca davranılmazdı. Cenab-ı Allah; "Şayet müşriklerden biri senden himaye isterse, Allah'ın sözünü işitinceye kadar ona eman ver, sonra onu güven içinde bulunacağı yere ulaştır. Çünkü onlar cahil bir kavimdir" (et-Tevbe, 9/6) buyurmuştur.

Bir "harbî* "ye, çeşitli işaret ve ifadelerle eman verilebilir. Mesela bir kimseye "sana eman verdim", "size bir zarar yoktur" gibi bir tabirle verilen emana "sarîh eman"; yazı ile yani bir eman belgesi göndererek ehl-i harbe verilen emana, "eman bi'l-mukatebe" denir. Şu da var ki, eman belgesini gönderen kimsenin, müslüman, emin ve bunun için gerekli tüm şartları taşıdığının bilinmesi gerekir. Bu da, ancak beyyine (delil) ile bilinmedikçe gerçekleşmiş olmaz. Müslüman, erkek ve kadın, hür ve köleler eman verebilir. Çocuk ve deliler dışında herkes eman verebilir. Hz. Ali (r.a.) Rasûlullah'ın şöyle dediğini rivayet eder: "Müslümanların zimmeti birdir ve onların sosyal mevki yönünden en düşüğü dahi buna yetkilidir. Onlar, kendilerinden başkasına karşı elbirliktirler" (Buharî, Feraiz, 21; Cizye, 10; Müslim, Itk, 20; Ebû Davûd, Menasik, 95).

Ayrıca Buharî, Ebû Davud ve Tirmizî, Ebû Talib kızı Ümm-ü Hanî'den onun şöyle dediğini haber verirler:

"Ey Allah'ın Rasülü, annemin oğlu Ali, eman verdiğim bir adamı İbn Hübeyre'yi öldüreceğini söylüyor." dedim. Peygamber (s.a.s.) "Senin eman verdiğine biz de eman verdik ya Ümm-ü Hanî"dedi (es-Seyyid Sabık, Fıkhu's-Sünne, II, 694-695).

Öte yandan, ehl-i harpten bir ülkenin halkı, kendilerine İslam ahkamı tatbik edilmemek şartıyla müslümanlarla andlaşma yaptıkları zaman, bu sulh* ile can ve mal emniyetine sahip olurlar ve ayrıca bir eman almadan Darü'l-İslam'a girebilirler. Bunların ülkesine İslam hukûkunda darü'l-muvadiîn denildiği gibi, darül-eman da denilmektedir. Bu hususta tariflerde ihtilaf görülmektedir. Böyle bir yer için, orada meskûn gayr-ı müslimlerin İslam devletinin himayesinde bulundukları manasına Darü'l-Eman tabiri kullanılabilirse de, es-Serahsî ve İmam Şafiî'nin ifadelerinden, kendileriyle sulh andlaşması yapılmış olmak suretiyle halkı eman içinde olduğundan dolayı darü'l-eman denildiği anlaşılmaktadır. (Ahmed Özel, İslam Hukukunda Ülke Kavram, 1984, 140-141). (Ayrıca bk. Darü'l-İslam, Darü'l-Harp, Darü'l Ahd, Eman).

Halid ERBOĞA

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Dar'ül-eman

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/dar-ul-eman.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.