Ebu Davud

Ebu davud

(202/817-275/888)

Kütüb-i Sitte adı verilen büyük hadis mecmualarının Buhari ve Müslim'den sonra gelen Sünen'in müellifi olan büyük muhaddis.

"İmam", "Şeyhu's-Sünne", "Mukaddemu'l-Huffaz" ve "Muhaddisu'l-Basra" gibi ünvanlara sahip olan Ebû Davûd, 817'de Sicistan'da doğdu. Tam adı, Ebû Davûd Süleyman b. El-Eş'as b. İshak b. Beşir b. Şeddad b. Amr b. İmran el-Ezdı es-Sicistanı'dir. Büyük dedelerinden İmran, Sıffin'de Hz. Ali'nin yanında şehid düşmüştür. Oğlu Ebû Bekr Abdullah da meşhur bir muhaddistir.

Ebû Davûd, hadis ilimlerinin altın çağında, III. asırda yaşadı. İlim tahsilinde Irak, Şam, Mısır, Cezretü'l-Arap okulları, Horasan, Rey, Herat, Kûfe, Bağdad, Tarsus, Basra gibi yerleri dolaşmıştır. Hocaları arasında Ahmed b. Hanbel (241/855), Kuteybe b. Saîd (240/854), Yahya b. Maîn (233/847), Halef b. Hişam (227/841) gibi büyük ilim sahibi kimseler görülmektedir. O günün ilim çevrelerinin en mûteber kişileri Ebû Davûd'un bu saydığımız hocaları idi. Ebû Davûd hadis ilminde taklide karşı olmuş, tahkike yönelmiştir. İslam dünyasında yüzyıllarca okutulan "Kitabü's-Sünen" onun araştırmacılığına, münekkidliğine en güzel örnektir. Kitabü's-Sünen, hadis ilimlerinde en çok sözü edilen Kütüb-i Sitte'nin üçüncüsüdür. Tirmizî ve Nesaî onun talebeleri arasında yer alır. Ebû Davûd'u, Şafii veya Hanbeli mezhebine tabi gösterilmesine rağmen, müstakil bir muhaddis olarak görmek daha doğru olur (Mübarekruri, Mukaddimetu Tuhfetu'l-Ahvezî, I, 352), Sünen'ini gerçekte Ahmed b. Hanbel okumuş ve onaylamıştır; ama bu onun Hanbeli olduğunu göstermez. Ebû Davud daima hadisle uğraşmış, mezhebî bir mensubiyeti îma eden beyanına rastlanmamıştır. Sünen'i, beşyüzbin hadis arasından seçtiği dörtbinsekizyüz hadisi ihtiva eder. Eserini takdim ederken, "müslümanın din; hayatı için dört hadisin yeterli olduğunu" söyleyebilmiştir. O dört hadis şunlardır:

1. "Ameller, niyetlere göredir. "

2. "Malayaniyi (boş, gereksiz şeyler) terketmesi kişinin olgun mü'min olduğunu gösterir".

3. "Kendisi için istediğini mü'min kardeşi için de istemedikçe kişi kamil mü'min olamaz."

4. "Helal belli, haram bellidir. Aralarında şüpheli bazı işler de vardır..."

Gerçekten tam bir İslamî hayat için temel ilke olabilecek ve bir toplumu ayakta tutabilecek özelliklere sahip olan bu hadis ölçüsü daha sonraları "İslam ahkamının üzerinde dönüp durduğu" başlıca esasları teşkil etmiştir (Zehebî, Siyeru A'lami'n-Nübela, XIII, 210).

Ebû Davûd 275/888 tarihinde, arkasında on dokuz eser bırakarak Basra'da yetmişüç yaşında vefat etmiştir. Eserlerinden dördü basılmıştır (Sünen, 1, I-3; eş-Şemseddın Samî, Kamûsü'l-A'lam. I. 714).

Eserleri:

1. Kitabü's-Sünen: III. asırda muhaddisler, Sünenleri yazarak, sadece ahkam hadislerini ortaya çıkardılar. Sünen, fıkıh bablarına göre düzenlenmiş ahkam hadislerini toplamaktadır. Ebû Davûd'a kadar, Cami' ve Müsned diye isimlendirilen hadis kitapları, hadisleri; ahbar, kıssalar, mevaiz, adab, ahkam konularında topluca veriyorlardı. Sünenin ilk kez ahkam hadislerini toplaması ve kırk yıl Ebû Davûd'un onu okutması, nüshalarının arasında görülen farkların bu fıkhî özelliği dolayısıyla zaman içinde çıkarma-eklemelerin yapıldığını göstermektedir. Ebû Davûd eseri için mukaddime yazmamasına rağmen, Mekkelilere yazdığı "Risaletün ila ehli Mekke" adlı mektubunda eserinden şöyle söz etmektedir: "Eserin tamamının bildiğim en sahih hadislerden müteşekkil olduğuna emin olabilirsiniz. Kitabın hacmi büyümesin diye bir konudaki birçok sahih hadisten bir veya iki hadis verdim. Kitapta bir hadisi iki veya üç değişik senedle tekrar etmişsem, sebebi, farklı ve fazla bilgi ihtiva etmesindendir. Çoğu kez uzun hadisleri kısalttım. Bir mevzûda mürsel hadisin zıddına bir müsned hadisin mevcud olmadığı veya müsned hadis olmadığı yerde, her ne kadar kuvvet bakımından müsned hadis gibi olmasa da mürsel hadisle ihticac olunur. Kitabımda, hadisi terkedilmiş raviden alınma herhangi bir rivayet yoktur. Aynı konuda kendisinden başka ona benzer herhangi bir hadis bulamadığımdan dolayı münker bir hadise yer vermişsem onun münker olduğunu mutlaka açıkladım. Kılı kırk yararcasına hadis toplayan benden başka biri yoktur herhalde. Bu öyle bir kitaptır ki, Nebi (s.a.s.)'den sahih isnadla varid olan her sünnet onda mevcuttur. Kur'an-ı Kerîm'in dışında insanların öğrenimine bundan daha çok ihtiyaç duyacakları bir başka kitap bilemiyorum. Fıkhı meseleler, Süfyan es-Sevrî, Malik ve Şafii'nin meseleleridir. Topladığım hadisler de bu meselelerin nassını teşkil etmektedir. Sünen'e aldığım hadislerin büyük çoğunluğu meşhur hadislerdir. Meşhur, muttasıl ve sahîh olan hadîsi reddetmek kimsenin haddi ve hakkı değildir. Sünen'e sadece ahkam hadislerini aldım. Eserde mevcut dört bin sekiz yüz, hadisin tamamı ahkama aittir" (Adva'us-Şeria, V. 1394). Concordance'd a Sünen, kırk kitap ve bin sekiz yüz seksen dokuz babtan meydana gelmektedir. Bu bölümler şöyledir: et-Tahare, es-Salat, Salatu'l İstiska, Salatü's-Sefer, Salatu't-Tatavvu, Şehru Ramazan, Sucûdu'l Kur'an, Vitr, ez-Zekat, el-Lukata, el-Menasik, en-Nikah, et-Talak, es-Savm, el-Cihad, el-Edahî, es-Sayd, el-Vasaya, el-Feraiz, el-Harac ve'l İmare ve'l Fev. el-Cenaiz, el-Eyman ve'n-Nuzûr, el-Büyû', el-Buyû' ve'l-İcare, el-Akdiye, el-İlm, el-Eşribe, el-Et'ime, et-Tıbb, el-İtak, el-Hurûf ve'l-Kırae, el-Hammam, el-Libas, et-Tereccül, el-Hatem, el-Fiten, el-Mehdî, el-Melahim, el-Hudûd, ed-Diyat, es-Sünne, el-Edeb.

Sünen'de sülasi rivayet yeralmaz. Onaltı tane kutsî hadis bulunmaktadır. Hadisleri altı gruptur: Sahih lizatihi, sahihe benzer, sahihe yakın, şiddetli vehn olan hadisler, 'hakkında birşey söylemediklerim sahihtir' dedikleri, hasen li gayrihi olabilecek hadisler (Katip Çelebi, Keşfü'z-Zunûn, II, 1005). Buhari ve Müslim'in birlikte tahric ettiği hadisler kitabın yarısını teşkil eder. Ebû Davûd kitabına sahih, hasen, leyyin ve amel edilebilir hadisleri almıştır. Ona göre aşırı derecede zayıf olmayan hadis rey ve kıyastan evladır.

Sünen'de yeralan bazı sahih hadisler Sahihayn'da bulunmaz. Şüpheli hadisleri ise, illetlerini açıklayarak almıştır. Sünen, hadis kitaplarının ikinci tabakasına dahildir (ed-Dihlevî, Hüccetullahi'l-Baliğa, I, 283). Talebelerinden yedisi tarafından rivayet edilmiştir ki, en sahih ve yaygın rivayet el-Lu'luî'nin eseridir (J.Robson, Sünen-i Ebû Davud Nüshalarının Rivayeti, Trc: Talat Koçyiğit, A ÜİFD, 1956, V, 1-4, 175)

Sünen-i Ebû Davûd Kahire (1280), Delhi (1283), Luknov (1840-1888). Haydarabad (1321) Mısır (1935-1950), gibi merkezlerde bir kaç kez basılmıştır. Türkçe'de Ebû Davûd'un Sünen'i 1983'de yayınlanmıştır. 1987 yılında eserin, tercüme ve şerhi yayınlanmaya başlanmıştır. Sünen'in ilk şerhini "Mealim Es-Sünen" adıyla Ebû Süleyman Hattabî (388/998) yapmıştır.

Ebû Davûd'un diğer eserleri şunlardır:

2. Risaletuhu fi Vasfı Kitabü's-Sünen: Eseri Kitabu's-Sünen ile ilgili olarak yazdığı ve yukarıda sözkonusu ettiğimiz mektuptur.

3. el-Merasil: Mürsel hadislerle ilgili eseri.

4. Mesaiiu'l-İmam Ahmed: Fıkıh konularına göre tasnif edilen ve Ahmed b. Hanbel'e sorulan soru ve cevapları kapsar. Diğer önemli eserleri de şunlardır: el-Mesail, en-Nasih ve'l-Mensuh, Kitabu'z-Zühd, Kitabu'l-Kader, Kitabu'l-Ba's ve'n-Nüşûr, Delailu'n-Nübüvve, et-Teferrüd fi's-Sünen, Fedailu'l-Ensar, Müsned-u Malik, ed-Dua, İbtidau 'l- Vahy, Ahbaru'l-Havaric.

Ahmet AĞIRAKÇA

Sait KIZILIRMAK

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Ebu Davud

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/ebu-davud.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.