Eglence

İbadet ve çalışma dışında kalan vakti, faydalı bir işle meşgul olarak geçirmek; ibadet ve çalışmak için yeni güç kazanmak üzere gönlü dinlendirmek, hoş vakit geçirmek.

Dinimiz gayesiz ve faydasız vakit geçirmeyi hoş görmemiştir. "Boş vakit", değerlendirilmesi gereken en önemli nimetlerden sayılmıştır "İki nimet vardır ki insanların çoğu bundan gafildir: Sıhhat ve boş vakit."

Kur'an-ı Kerîm'de çalışma dışında kalan vaktimizi ibadet ederek değerlendirmemiz tavsiye edilmiştir: "Muhakkak her güçlükle beraber bir kolaylık vardır." "Evet her güçlükle beraber bir kolaylık vardır."; "O halde (işlerinden) boşaldığın zaman uğraş, (ibadetle meşgul ol) yorul " (el-İnşirah, 94/5-7).

"Manasız işler" (malayani) ile meşgul olan kimse dinimizde makbul sayılmaz: "Faydasız şeyleri terketmesi bir kimsenin iyi müslüman olduğunun alametlerindendir" (et-Tergib ve't-Terhib, IV/319). Boş vakitler muhakkak dünya ve ahirete faydalı olacak bir işle doldurulmalıdır.

Hz. Ömer (r.a.) şöyle derdi: "Ben sizden birisinin ne dünya işi ne de ahiret işiyle meşgul olmaksızın boş vakit geçirmesini hoş karşılamıyorum. Herkes devamlı olarak faydalı bir işle uğraşsın; bir işi bitirdiği zaman başka bir işe başlasın."

"Eğlence" kelimesinin Arapça karşılığı olan "lehv"; ahiret amellerinden insanı alıkoyan eğlenceler demektir. Kur'an-ı Kerîm'de dünya hayatının ancak bir oyun ve eğlence (lehv) den ibaret olduğu bildirilmiştir.

Ahiret amelleri; ahirette kurtuluşumuzu sağlayacak, cehennem azabından bizi koruyacak amellerdir: Helali-haramı gözetmek, Allah'ın rızasını kazanmak için devamlı gayret içinde olmak; peygamberimizin şefaatine nail olmak için onun sünnetine uymak; mü'minleri Allah için sevmek, kafirlere Allah için düşman olmak; müslümanların güçlenmesi, düşmanlarına galip gelmesi için cihad etmek...

Bütün bu işler ve müslümanların bugün içinde bulundukları zayıf durum çok çalışmayı gerektirmektedir. Bunun için müslümanın boşa geçirecek hiç vakti yoktur.

Allah, dünya ve içindekileri kulları için yaratmıştır. Mü'min olsun olmasın bütün insanlar dünya nimetlerinden istifade ederler. Mü'min olanlar bu nimetlere şükrederek ahiret hayatını da kazanmış olurlar. Onun için iki dünya saadeti mü'minler içindir: "Onlardan kimi de, 'Rabbimiz bize dünyada da güzellik ver, ahirette de güzellik ver; bizi ateş azabından koru ' der" (el-Bakara, 2/201). Mü'min olmayanlar nimetin sahibini tanımadıkları için O'na şükretmezler; helal-haram gözetmezler. Onların ahiretten nasipleri yoktur: "İnsanlardan kimi, Rabbimiz, bize dünyada ver, der; onun ahirette bir payı yoktur" (el-Bakara, 2/200). Onlara göre: "Bu dünyaya bir defa gelinir, herkes gönlünce yaşamalıdır; yemeli, içmeli, eğlenmeli, gülüp oynamalı zevk ve sefa etmelidir. " Bunları Cenab-ı Hak şöyle tasvir ediyor: "İnkar edenler ise (dünya hayatından biraz) zevklenirler, hayvanların yediği gibi yerler, (sonunda) yerleri ateştir."

Haram namına birşey tanımayan, dünya hayatını zevk ve eğlenceden ibaret gören bu felsefe (hedonizm, epikürcülük) mensupları herşeyin dünyada biteceğini söylerler: ahirete ve hesaba inanmazlar. Onlara göre akıllılık, hayvanî bir hayat sürmektir:

"İç bade, güzel sev, var ise akl-ü şuûrun, Dünya var imiş ya yoğ imiş ne umurun"

İslam herşeye bir ölçü koymuş ve Allah'ın koyduğu sınırlara uymanın insanı mutlu edeceğini bildirmiştir; nefs ve şehvet yolunda gitmenin, geçici zevklere dalmanın akıbeti pişmanlıktır. "Kimi vicdana dokundu kimi cism-ü cane, Zevk namına ne yaptımsa peşiman oldum . "

Dünya nimetleri, bir bakıma insanı sıkıntıdan kurtarmak, eğlendirmek için yaratılmıştır. Fakat bu "eğlenme"nin sınırlarını ve ölçülerini bilmek gerekir.

İnsan çalışarak dünya nimetlerinden faydalanır; mal ve evlat sahibi olur; "dünya hayatının süsü" olan mal ve çocuklarıyla meşgul olarak vaktini hoşça geçirmeğe çalışır: "Mal ve oğullar dünya hayatının süsüdür; baki kalacak olan güzel işler ise Rabbinin katında sevapça da, umutça da daha hayırlıdır" (el-Kehf, 18/46).

Allah (c.c), yorgunluklarını gidermesi, gönüllerini eğlendirmeleri için kullarına birçok nimetler ihsan etmiştir: "Binmeniz ve süs için atları, katırları ve merkepleri (yarattı) ve daha sizin bilmediğiniz nice şeyler yaratmaktadır" (en-Nahl, 16/8).

Aslında vücudu dinlendiren, gönlü huzura kavuşturan ve ruhları doyuran şey, ihlaslı olarak yapılan ibadettir: "Onlar ki, inanmışlardır ve kalpleri Allah'ı anmakla huzura kavuşur; İyi bilin ki ancak Allah'ı anmakla kalpler huzura kavuşur" (er-Rad 13/28). Hadis-i şerifte meşrû ve faydalı eğlence olarak dört husus bildirilmiştir; Atıcılık, binicilik, yüzücülük, aile ve çocuklarla eğlenme:

"Allah'ın zikri olmayan herşey ya (faydasız) eğlencedir veya vakti boşa geçirmektir. Ancak şu dört şey bunlardan değildir: İnsanın (atıcılık için) iki şey arasında yürümesi, atını terbiye etmesi, ehli ile oynaması ve yüzücülüğü öğrenmesi. " Hz. Ömer (r.a.), "Çocuklarınıza yüzmeyi, atıcılığı öğretiniz ve onlara sıçrayarak atlara binmeyi emrediniz" demiştir (Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 46).

Eğlence iki kısma ayrılır:

1. Meşrû (yasak olmayan; mübah) eğlenceler;

2. Gayrimeşrû (yasak) eğlenceler.

"Eşyada asıl olan mübahlıktır" kuralına göre belirli sayıdaki haramların dışında kalan şeyler mübah (helal)tır. Harama düşme tehlikesi olursa, bazı "mübah"ların terkedilmesi de tavsiye edilmiştir.

Kur'an-ı Kerim'de Allah'ın kulları için helal kıldığı süs ve eğlencelerin haram olmadığı bildirilmiştir: "Ey Ademoğulları, her mesci(de gidişiniz)de süs(lü güzel elbiseler)inizi (üzerinize) alın; yiyin-için, fakat israf etmeyin; Çünkü O, israf edenleri sevmez. "; "De ki: 'Allah'ın kulları için çıkardığı süsü ve güzel rızıkları kim haram etti?' De ki: 'O, dünya hayatında inananlarındır, kıyamet günü de yalnız onlarındır. ' İşte biz bilen bir topluluk için ayetleri böyle açıklıyoruz" (el-A'raf, 7/31-32).

Meşrû Eğlenceler: Peygamberimiz (s.a.s)'in tatbikatıyla sabit olan helal eğlenceler şunlardır: Koşu, güreş, atıcılık, kılıç-mızrak oyunları, av.

1. Koşu: İslam, insanın beden ve ruh sağlığına faydalı olan spor çeşitlerini helal kılmıştır. Savaşa hazırlık maksadıyla yapılan eğitimler ve harp oyunları mübah olmanın ötesinde birer zarûrettir.

Sahabîler, Peygamberimizin huzurunda koşu müsabakaları yapardı. Peygamberimiz (s.a.s) bizzat Hz. Aişe (r.a) ile yarışmış; bir defa kendisi yenmiş, bir seferinde de Hz. Aişe Peygamberimizi geçmiştir.

Peygamberimiz (s.a.s) at yarışı yaptırmış ve galip gelene mükafat vermiştir. Yalnız bu, günümüzde yapıldığı gibi, her iki yarışmacının ortaya para koyup, kazananın hepsini alması şeklinde yapılan at yarışı değildir. Bu şekilde yapılan at yarışı kumardır ve yasaklanmıştır. Mübah olan at yarışında, mükafatı, kazanan yarışmacıya, ya yarışmacıların dışında üçüncü bir şahıs veya bir kurum verir veya yarışmacılardan yalnız birisi verir.

2. Güreş: Hz. Peygamber (s.a.s), iyi bir pehlivan olan Rükane ile güreşmiş ve onu yenmiştir.

Bedeni eğiterek güçlendirmek ve bu maksatla spor yapmak gereklidir. Çünkü nefis müdafaasında ve İslam diyarını savunmada, eğitilmiş güçlü bir bedenin hasmına, galip gelme şansı büyüktür. İslam, kuvvetli mü'minin, zayıf mü'minden hayırlı olduğunu bildirmiştir.

3. Atıcılık: Atıcılık hem meşrû bir eğlence hem de savaşa hazırlık için bir eğitimdir. İslam, müslümanların düşmanları karşısında güçlü olmasına büyük önem ermiştir. Kur'an-ı Kerîm'de, "Onlara karşı gücünüz yettiği kadar kuvvet ve cihad için bağlanıp beslenen atlar hazırlayın" (el-Enfal, 8/60) buyurulmuştur. Peygamberimiz (s.a.s) burada geçen "kuvvet" sözünü "atmak" olarak tefsir etmiş ve; "Dikkat ediniz!.. Kuvvet atmaktır, kuvvet atmaktır... kuvvet atmaktır!.. " (Müslim, İmare, 167; Ebû Davûd, Cihad, 23; İbn Mace, Cihad, 19; Ahmed b. Hanbel, IV, 157) buyurmuştur. Yine, ''Atıcılık üzerinde durunuz; çünkü o, hayırlı eğlencelerinizdendir'' buyurmuştur.

Atıcılığı öğrenmek için güvercin vb. hayvanları besleyip hedef olarak kullanmak yasaklanmıştır. Abdullah b. Ömer (r.a.) böyle yapan bir topluluk gördüğünde kendilerine, "Peygamber (s.a.s) canlı bir şeyi vasıta yapanları lanetledi" demiştir. Horoz döğüştürmek, deve ve boğa güreştirmek de yasaklanmıştır; çünkü bu, eğlence için hayvanlara işkence etmektir. Cahiliye Arapları, iki koç veya iki boğayı ölünceye kadar döğüştürürler, kendileri de onları seyrederek gülüşürlerdi."

4. Kılıç-Mızrak Oyunları: Hz. Peygamber (s.a.s) Habeşlilerin Mescidi Nebevî'nin önünde kendi millî oyunları olan "şiş oyunu"nu oynamalarına ve Hz. Aişe'nin onları seyretmesine müsaade etmiştir. Hatta, "Göreyim sizi ey Erfede oğulları!.." diye onları teşvik etmiştir. Peygamberimiz (s.a.s) bu oyunlara engel olmak isteyen Hz. Ömer (r.a.)'i de, ''Bırak onları ey Ömer!" diye uyarmıştır.

Peygamberimizin engin müsamahalarıyla faydalı bir eğlence olan "kılıç oyunu" mescidde oynanmış, Hz. Aişe validemiz de bu oyunu seyretmiştir. Hz. Aişe (r.anha) diyor ki: "Peygamber (s.a.s) kendi örtüsüyle beni örttü ve kendim usanıncaya kadar mescidde oynayan Habeşlileri, eğlenceye meraklı genç bir kızın seyredebileceği kadar seyretmeme müsaade etti."

İslam'ın mübah saydığı eğlencelerin, oyunların hiçbirisinde hasmı yaralamak, ona eziyet vermek yoktur. Çünkü insan hürmete layıktır. Oyuncu, oyunun kurallarına göre gücünü ve zekasını kullanarak hasmını yenmeğe çalışır; bilerek rakibine zarar vermez.

5. Avcılık: Avcılık da meşrû olan faydalı eğlencelerdendir. Hem spor, hem eğlence; hem de kazanç yoludur. Kur'an'da bildirildiğine göre hacc ve umre için ihrama girildiğinde av yapılması yasak olur (el-Maide, 5/95-96). Ayrıca kutsallığından dolayı Mekke'de bulunan hayvanların avlanması yasaktır.

Meşru Olmayan Eğlenceler:

1. Kumar ve şans oyunları: İçinde kumar* bulunan her oyun haramdır. Kumar ise, oyuncuya mutlak bir şey kazandıran veya kaybettiren oyundur.

Kumar olsun olmasın tavla oynamak haramdır: "Tavla oynayan, domuz etine ve kanına elini bulamış gibidir. "; "Tavla oynayan, Allah'a ve Rasûlüne karşı gelmiş sayılır' (et-Tac, V/287).

Bazı alimlere göre kumar karışmıyorsa tavla haram değil mekruh olur.

Satrancın haram ve mekruh olduğu hakkında İslam hukukçularının farklı görüşleri varsa da en doğrusu şu şartlar altında onun mübah olmasıdır:

a) Satranç yüzünden namazın vaktinden sonraya bırakılmaması;

b) Kendisine kumarın karışmamış olması;

c) Oyuncunun oyun esnasında dilini kötü sözlerden sakındırması.

Bu üç şart yerine getirilmezse satranç oyunu haram olur.

2. Sinema-Televizyon:Sinema ve televizyon, eğitim ve eğlence aracıdır. İyi yolda kullanılırsa iyidir ve faydalıdır; kötü yolda kullanılırsa zararlıdır ve haramdır.

Sinema ve televizyon programlarını seyretmek şu şartlarda mübah olur:

a) Programın İslam inancına uygun olması; günahı teşvik eden, sapık düşünce ve emperyalist kültürü aşılayan, batıl inançlara yer veren filmleri seyretmek haramdır.

b) İnsanı dinî ve dünyevî görevlerinden alıkoymaması. Film yüzünden farz namazlardan birisini geciktirmesi, bakıma muhtaç ebeveyninin hizmetini aksatmasına sebebiyet vermesi halinde haramdır.

c) Program seyrederken yabancı (mahrem olmayan) kadınlarla bir arada bulunmak haramdır.

3. Musikî-Şarkı-Türkü vb: Haddi aşmadığı ve günaha sürüklemediği takdirde musîkî mübahtır. Günümüzde mübah olan musikî çeşidi maalesef çok azdır. Bugün yaygın olan; şehveti tahrik eden ve içinde müstehcen ifadelerin yeraldığı müziktir.

Bayramlarda, düğünlerde meşrû ölçüler içerisinde eğlenmek İslamî marşlar söylemek mübahtır. Bir düğünde bulunan Hz. Aişe (r.anha)'ya Peygamberimiz (s.a.s), "Beraberlerinde eğlence türünden ne vardı? Ensar eğlenceyi severler" buyurmuştur.

Hz. Aişe (r.anha) yakınlarından birisini bir Medine'li müslümanla evlendirdi. Hz. Peygamber (s.a.s.) geldi ve aralarında şu konuşma geçti:

-Kızı gönderdiniz mi?

-Evet.

-Beraberlerinde şarkıcı gönderdiniz mi?

-Hayır.

-Medine'li müslümanların bir zevk tarafları vardır. Beraberinde (size geldik, size geldik...) diyecek birisini gönderseydiniz !

Gönlünce eğlendiği halde bir türlü tatmin olmayan günümüz insanı, yaratılış gayesine uygun olarak boş vakitlerini değerlendirmeli, kendisine faydalı eğlenceler bulmalıdır.

İslam'ın hakim olmadığı ortamlarda müslüman için en güzel zevkli ve meşru eğlence akîdesini öğrenmek ve kitlelere ulaştırmak için uğraşmaktır.

Halid ÜNAL

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Eglence

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/eglence.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.