Emval-ı Zahıre

Emval-ı zahıre

Açıkta olan, görülebilen, saklanması kolay olmayan mallar.

Emval, "mal"ın çoğuludur. Mal; insan tabiatının meylettiği ve ihtiyaç için biriktirdiği şeylerdir. Birşeyin mal oluşu herkesin veya bir kısım insanların ona ilgi duyması ve değer vermesiyle sabit olur. Arapça'da önceleri yalnız altın ve gümüş için kullanılan bu terim, daha sonra nakit para, menkul ve gayr-i menkul mallardan maddî değeri olan her şeyi kapsamına almıştır (İbn Manzûr, Lisanü'l-Arab, XI, 636). "Zahir": açık, açıkta, gizli olmayan anlamındadır. Emval-i zahire, bir zekat* terimi olup; görünen ve tesbiti imkan dahilinde olan açık malları ifade eder. Bunun zıddı emvali batına, yani gizli kalabilen mallardır. Bu iki terim, zekatın devlet eliyle toplanması konusuyla ilgili olarak ortaya çıkmıştır.

Zekatın devlet eliyle alınması ayette şöyle ifade edilir: "Müminlerin mallarından zekat al ki, onunla kendilerini temizlemiş ve mallarını bereketlendirmiş olursun. Zekat verdikleri zaman da onlara dua et. Zira senin duan onlar için bir huzur vesilesidir" (et-Tevbe, 9/103-104). Hz. Peygamber yasadığı sürece zekat ona veya görevlendirdiği zekat memurlarına verilmiştir. İbn Sırın (ö.110/728) şöyle der: "Başlangıçta zekatlar Hz. Peygamber'e veya onun görevlendirdiği memurlara verilirdi. O'ndan sonra halife olan Hz. Ebû Bekir'e veya tayin ettiği memurlara; Hz. Ömer devrinde de yine kendisine veya zekat memurlarına veriliyordu. Hz. Osman devrinde de ayrıl şekilde devam etmişse de onun şehîd edilmesi üzerine müslümanlar görüş ayrılığına düşerek, bir kısmı zekatı devlete vermekte devam ediyor, diğer bir kısmı da zekatlarını kendileri dağıtıyorlardı" {Ebû Ubeyd Kasım b. Sellam, Kitabü'l-Emval, 751). Enes b. Malik'ten rivayet edildiğine göre, Temimoğulları kabilesinden bir adam Peygamber'e gelerek "Ya Resulullah, zekatı senin gönderdiğin memura ödediğim zaman, Allah'a ve Resulune karşı sorumluluktan kurtulur muyum?" diye sordu. Hz. Peygamber şu cevabı verdi: "Evet, zekatı benim gönderdiğim elçiye ödediğin zaman kurtulur, borçtan beraat edersin. Ödediğin zekatın sevabı sana, günahı da onu değiştirene aittir" (Malik, el-Müdevvene, II, 88). Hz. Ebû Bekir halife olunca, zekatı devlete vermek istemeyen bazı kabilelere karşı, devlet güçlerini göndererek onları itaat altına almıştır" (Y. Vehbi Yavuz İslam'da Zekat Müessesesi, İstanbul 1977, 419).

İşte Hz. Osman devrinden sonra da devlet eliyle toplanan emval-i zahire, toprak altından veya toprak üstünden elde edilen ya da elde edilmesi mümkün olan bütün mallar ve hayvanlardır.

Bunlar toprak mahsulleri, hayvanlar ve madenlerden ibarettir. Zekat miktarları ise şöyledir:

1) Kendiliğinden veya yağmur suları ile sulanan toprakların mahsullerinde; 1/10 (Onda bir).

2) Dışardan sulama, gübreleme gibi enerji sarfetmek suretiyle elde edilen mahsullerde; 1/20 (Yirmide bir).

3) Yeraltı kaynakları, maden, petrol... ve definelerde 1/5 (Beşte bir).

4) Hayvanlardan; Sığır cinsinde 1/30 (Otuzda bir); koyun cinsinde 1/40 (Kırkta bir); deve cinsinden, her beş deve için bir koyun; atlarda, her at için bir dinar (4 gr. altın para). (Geniş bilgi için bk. Zekat).

Bunların dışında kalan altın, gümüş, nakit, mücevherat ve ticaret malları emval-ı batına (gizli mallar)dır. Bunların zekatı, Hz. Osman devrinden itibaren sahipleri eliyle verilmeye başlanmıştır (es-Serahsı, el-Mebsut, III, 18; el-Kasanı, Bedayiu's-Sanayi', II, 7, 69; İbn Abidîn, Reddü'l

Muhtar, XI, 59; Seyyid Sabık, Fıkhu's-Sünne, I. 204).

Hamdi DÖNDÜREN

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Emval-ı Zahıre

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/emval-i-zahire.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.