Ezelı

Başlangıcı olmayan. Ezeli ve ebedi olan yalnız Allah'tır.

Allah'a iman, O'nun zatına, kemal sıfatlarına inanmayı ve vasfedilmekten münezzeh bulunduğu noksan sıfatlarını icmali ve tafsîli olarak bilmeyi gerektirir (İ. Hakkı İzmirli, Yeni İlmi Kelam, II, 87).

Allah'ın sıfatlan ezelidir, zatı ile kaimdir, ne ayrıdır ne gayrıdır. O'nun ezeli sıfatları; ilim, kudret, hayat, kuvvet, semi, basar, irade ve maşiyet, fiil ve kelamdır. İslam tarihinde özellikle kelam sıfatı etrafında Hz. Peygamber'den sonraki devrede yoğun münakaşalar olmuştur. Allah'ın ezeli sıfatlarını reddeden Cehm b. Safvan (128/745)'ın ortaya çıkmasıyla, Ehl-i Sünnet de Allah'tan başka varlıkların ezeli olduğunun söylenmesini küfür olarak nitelemiştir (Teftazani, Şerhu'l Mekasid, II, 269). Sünnet ehlinin inancı tamamen Kur'an ve Sünnet'e dayanır. Kelam, Allah'ın ezeli sıfatıdır ve buna nazm denir. Bu nazm, kelimelerden mürekkeb olan Kur'an'ın ismidir. Kelam, harf ve ses cinsinden değildir. Allah kendisinin sıfatı olan bir kelamla mütekellimdir; kelam, zatı ile kaim sükût ve afete aykırı bir sıfattır ve Allah, kelamıyla emredici, nehyedici ve haber vericidir. Allah'ın kelamı olan Kur'an-ı Kerîm, mahlûk değildir (Taftazanî, a.g.e., 167).

Allah'ın isimleri vardır. Bunlar ister ismi fail olsun, ister sıfatı müşebbehe olsun, ister mastardan menkul surette olsun, hepsinde vasıf anlamı gözetildiğinden bunlara sıfat denilir (Metin Yurdagür, Allah'ın Sıfatları Esmaû'l-Hüsna, İstanbul 1984, 46). Allah'ın isimleri mahlûkatıyla kıyas edilemez, onun isimleri aynı zamanda sıfatlarıdır ve bunlar tetabuk halindedirler. Onun isimleri ezelîdir, hadis (sonradan olma) değildir. Allahu Teala, vacibü'l vücûddur. Alemin yaratıcısıdır, muhdis ve mucide ancak hadis olanlar muhtaçtır; o hiçbir şeye benzemez; hiçbir şey O'nun ilminin, kudretinin dışında olamaz; O kadım, ezeli ve bakidir; O, başlangıçsız ve sonsuz kadım, ezelî ve ebedidir, hem evveldir, hem ahirdir (el-Hadıd, 57/3).

nsanlar Allah'ı ilmen ihata edemezler (Taha, 20/110). Ancak O'nun nimetlerini ve kudretinin eserlerini düşünmeye takatleri yeter, O'nun zatının mahiyetini bilemezler (Cürcani, Şerhu'l-Mevakıf, II, 337 vd.). Teklife muhatap olan insanlar O'nu isimleri, sıfatları ve eserleri yoluyla idrak ederler.

Kelam ilminde Allah'ın selbî sıfatlarından kıdem sıfatıyla muttasıf olarak O'nun ezeli, kadîm olduğu anlatılır. Alem, bütün parçalarıyla mahluk, hadis ve muhdestir. Varlıklar ya a'yandır ya a'razdır, ya kadîmdir ya muhdestir. A'yan, bizatihi ve kendi başına kaimdir. Kendi kendine kaîm olan da ya mürekkebtir yahut cevherdir. Allah'ın zatı ve sıfatları dışında bütün varlıklar muhdestir. A'raz, bizatihi ve kendi kendine kaîm olmayan şeydir. Cisim ve cevherler hadis olur; renkler, oluşumlar, tatlar, kokular böyledir. Alemin muhdisi, mûcidi, mübdii, muhterii, sanii, haliki Allahu Teala'dır (Taftazanî, Şerhu'l-Akaid, Haz. Süleyman Uludağ, İstanbul 1980, 123-124). Allah; a'raz, cisim,cevher, sûret, sonlu, çoklu, bölümlü, parçalı, mürekkeb, olmaktan münezzehtir. O'na mahiyet ve maîyet, keyfiyet ve kemîyet izafe edilemez. Mekan, yön, cihet, zamanlılık mahlûkata mahsustur.

Ehl-i Sünnet kelamında Matûridîye ile Eş'ariye arasında fer'i meselelerde birtakım görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Ezelîlik ile ilgili olarak Matûridîye; ezelde yok olana ilahı hitap taalluk etmez, Allah ezelde mütekellim değildir derken; Eş'ariye, ilahi hitabın ezelde yok olana taalluk edeceğini, Allah'ın ezelde mütekellim olduğunu savunmuştur.

Şamil İA

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Ezelı

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/ezeli.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.