Facır

Azan, günaha dalan, yemin ve sözünde yalancı çıkan hakîkatten yan çizen kişi. Allah'ın emrinden çıkan, günahkar, İslam'ın emirlerini çiğneyen, dinî ölçü ve prensiplere aykırı hareket eden kimse.

Kur'an-ı Kerîm'de facir kelimesi bu ıstılahı anlamda yedi yerde geçmektedir:

"Yoksa inanıp yararlı iş işleyenleri, yeryüzünde bozguncular gibi mi tutarız? Yoksa Allah'a karşı gelmekten sakınanları, yoldan çıkanlar gibi mi tutarız?" (Sad, 28/28);

"Doğrusu sen onları bırakırsan kullarını saptırırlar, sadece ahlaksız ve çok inkarcıdan başkasını doğurup yetiştirmezler" (Nûh, 71/27);

"İşte bunlar inkarcı olanlar, Allah'ın buyruğundan çıkanlardır" (Abese, 80/42);

"Allah'ın buyruğundan çıkanlar cehennemdedirler" (İnfitar, 82/14).

Bu son ayette geçen "fuccar" kelimesi, "Rabbına karşı terbiyesizlik edip aşırı isyan ve muhalefete sapanlar" anlamındadır (Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, VIII, 5642).

"Sakının; Allah'ın buyruğundan dışarı çıkanlar, muhakkak "siccîn" adlı defterde yazılıdır" (Mutaffifin, 83/7);

"Sonra da ona iyilik ve kötülük kabiliyeti verene andolsun ki..." (eş-Şems, 91/8).

Bu ayette takva ve fücûr kelimeleri yeralmaktadır. Buradan hareketle fücûr, bir bakıma takvanın zıt anlamı olarak kabul edilebilir.

"Ama, insanoğlu gelecekte de suç işlemek ister de, 'Kıyamet günü ne zamanmış' der" (el-Kıyame, 75/5-6).

Yukarıdaki ayetlerde görüldüğü üzere "facir" kelimesi, yoldan çıkmak, ahlaksız, Allah'ın buyruğundan çıkmak, kötülük kabiliyeti ve suç işlemek anlamlarını taşımakta; çoğu yerde de "küfür" kelimesiyle birlikte kullanılmaktadır.

Yukarıda geçen Şems sûresi sekizinci ayetindeki "kötülük kabiliyeti" diye tercüme edilen "fücûr"; haktan sapmak, hak yolunu yarıp nizamından çıkmak, fısk ve isyana düşmek, bilhassa zina etmek, yalan söylemek, daha açıkçası edepsizlik etmek olarak izah edilip bu tür şer ve ma'siyet olan fiillere de denilebildiği ifade edilmektedir (Elmalılı Hamdi Yazır, a.g.e., VIII, 5857).

el-Kıyame suresi beş ve altıncı ayetlerde ise fücûr; "suç işlemek" anlamında geçmektedir. Yani, insan suç işlemek, zevk ve sefada bulunmak için yaşamayı ister; şehvetlerinden, ma'siyetlerinden, lezzetlerinden ayrılmamasını, ilerde onlara devam etmesini ister ve hatta ebediyyen fısk ve fücûr ile Rabbına karşı terbiyesizlik etmek ister; fücûr içinde bulunmayı, salih ve salim bir hayata tercih eder de istihza ederek, "kıyamet günü ne zamanmış" der. Lakin kıyamet başladı mı gözü açılır, dünyanın başına yıkılmakta olduğunu görür, dehşetler içinde kalır; fakat iş işten geçmiştir, son pişmanlık fayda vermez (Elmalılı Hamdi Yazır, a.g.e., VII, 5476-5477).

Bu ayette geçen facirin durumu bil başka şekilde de şöyle izah edilir: O kişi önce günahı işler, daha sonra da, "yarın tövbe edeceğim ve bir daha bu işi yapmayacağım" der. Fakat, tevbeyi gerçekleştirmez ve o işi yapmaya devam eder; neticede bu böyle devam eder ve o kişi daima fısk ve fücûr içinde kalmış olur.

Ayrıca, fücûr kelimesi, "yalan" anlamına da geldiğinden yalancıya da facir denir (Ragıb el-İsfahanı, el-Müfredat, İstanbul 1986, s.562).

Verilen bu bilgilerin ışığında şöyle bir genellemeye gitmek mümkündür: Facir, kafir anlamına gelmez; ancak küfre götüren ve küfre en yakın bir durum olarak kabul edilebilir. Her kafir facirdir ama her facir Allah'ın hükümlerini inkar etmediği sürece kafir değildir.

Kısacası facir, İslam dininin kabul etmediği, yasakladığı iş ve hareketleri yapan; aşırı isyana dalan; özellikle büyük günahlardan olan zina etmek, yalan söylemek, adam öldürmek, içki içmek, hırsızlık yapmak gibi fiilleri işleyen, günahta ısrar eden; başka öz bir ifadeyle, Allah'ın emir ve yasaklarını çiğneyen kimseye denir. Eğer bunları yaparken bir inkar sözkonusu ise o zaman kişi küfre girmiş olur.

Fücûr bir bakıma fısk ile eşdeğer sayıldığı gibi bir başka açıdan da fısktan daha ileri bir noktada ele alınabilir.

Abdurrahim GÜZEL

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Facır

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/facir.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.