Gurre

Aklık, parlaklık; atın alnındaki beyazlık; akıtma, kamerî ayların ilk gecesi ve günü. Çoğulu gurer'dir. Bir terim olarak ana karnındaki cenînin * suç işleme yoluyla düşmesine sebep olan kimsenin ödeyeceği tazminat demektir.

İslam'da insanın mal, can, ırz dokunulmazlığı gibi temel hakları vardır. Yaşama hakkı en başta gelir. Bu yüzden çocuk ana karnına düştüğü andan itibaren koruma altına alınmış, ona zarar verene bazı dünyevî veya uhrevî cezalar konulmuştur. Bir kimse ana, baba veya bunlardan başkası olsun hamile bir kadının karnına veya sırtına veya yanlarına yahut başına yahut uzuvlarından bir uzvuna vurduğu veya onu dövmek, öldürmek, azarlamakla korkuttuğu zaman, kadın çocuğunu düşürürse iki durum akla gelir: Çocuk ya ölü yahut diri olarak düşmüştür.

Cenîn, annesinden ölü olarak ayrıldığı zaman düşmesine sebep olanın cezası cenînin diyetidir. Cenînin diyeti ise erkek olsun dişi olsun, suç kasden veya hata yolu ile işlenmiş bulunsun; gurredir. Gurrenin miktarı beş deve yani diyetin yirmide biri veya buna denk olan nakit para olup, bu da Hanefîlere göre 50 dinar (200 gr. altın para) veya 500 dirhem (1400 gr. gümüş para)dır. Diğer çoğunluk hukukçulara göre ise, 600 dirhem (1680 gr. gümüş)dür (el-Kasanî, Bedayiu's-Sanayi', V, 325; İbn Kudame, el-Muğnî, V, 799; İbn Rüşd Bidayetü'l-Müctehid, II, 407).

Ebû Hüreyre'den, şöyle dediği nakledilmiştir: "Hüzeyl kabîlesinden iki kadın kavga ettiler. Bunlardan birisi diğerine bir taş attı, karnındaki cenîni öldürdü. Allah Resulu'nun önünde mahkemeleştiler. Hz. Peygamber kadının akilesinin cenînin diyeti olan gurreyi ödemesine hükmetti" (Müslim, Kasame, 36; Buharî, Tıb, 468, Ebû Davûd, Diyat, 19; Nesaî, Kasame, 39; Ahmed b. Hanbel, II-274, 535; ed-Darimî, Diyat, 21).

Cenînin düşmesine kasden sebep olan suçlunun gurreyi kendi malından ödemesi gerekir. Cinsi altın veya gümüşten olur. Kastı yalnız Malikiler mümkün görür. Hata yoluyla öldürmede, suçlunun diyetinin üçte bir ve daha fazla olması halinde ise gurre akıleye aittir.

İslam hukukçularının çoğunluğuna göre bu konudaki suç, hata veya "şibh amd" (kaste benzer) yoluyla işlenebilir ve diyeti akile yüklenir. Burada cumhûra göre suçlu akileden biridir. Hanefîlere göre anne, cenîni ilaçla veya bazı fiillerle kocasının izni olmaksızın düşürdüğü zaman gurreyi akilenin tazmin etmesi gerekir. Eğer koca, cenîni düşürmek için izin vermiş olur veya kadının kasdı bulunmazsa, haddi tecavüz olmadığı için gurre gerekmez (İbn Kudame, el-Muğnî, VII, 716; Vehbe ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l-İslamî, VI, 364). Gurre cezası bir yılda, diyet üç yılda; zimmînin diyeti gibi, müslümanın diyetinin üçte bir miktarındaki diyet ise bir yılda ödenir.

Dört mezheb imamı da gurrenin asabe ve ashab-ı feraiz kabîlinden cenînin hısımlarına miras hisselerine göre paylaştırılacağı konusunda görüş birliği etmişlerdir. Ancak suçlu baba olursa gurreden bir pay alamaz. Çünkü haksız olarak öldüren durumundadır. Katil ise öldürdüğü kimseden miras alamaz (Ebû Davûd, Diyat, 18; Tirmizî, Feraiz, 17; Ahmed b. Hanbel, I, 49).

Hanefîlere göre burada yaratılışı tamamlanmış cenîn ölü olarak düştüğü zaman suçluya keffaret gerekmez; ancak, kendi isteği ile Allah'a yaklaşmak için gücünün yettiği ölçüde hayır yapıp Allah'a istiğfar etmesi uygun görülmüştür (el-Kasanî, Bedayiu's-Sanayî, VII, 326, İbn Abidîn, Reddû'l-Muhtar, V. 418).

Cenîn ana karnından diri olarak ayrıldıktan sonra, suç sayılan fiil sebebiyle ölse, Hanefilere göre bu fiil kasten yapılmış kabul edilmez; "Şibh-i amd" (kasta bemer) veya hata yoluyla işlenmiş sayılır. Çünkü kasta kadar, cenînin meydana gelmesi ve yaşaması gerçekleşmez. Bu yüzden tam diyet cezası gerekir ve suçlu, diyetten bir paya varis olamaz. Hanefiler bu durumda ayrıca keffaret cezasını gerekli görürler. Cenîn ikiz, üçüz olursa diyet de buna göre katlanır. Anne, vurmadan dolayı cenînin ölümünden sonra ölse yahut cenîn, annenin ölümünden sonra diri olarak çıkıp sonra ölse, suçluya iki diyet gerekir. Birisi anne, diğeri cenîn için. Cenîn annenin ölümünden sonra ölü olarak çıkarsa suçluya yalnız annenin diyeti gerekir; Cenîn için birşey gerekmez, sadece ta'zir cezası uygulanır. Çünkü suçun, cenînin ölümü veya düşmesine yol açtığını gösteren kesin bir delil yoktur. Üstelik cenînin, annenin ölümü sebebiyle ölmesi muhtemeldir. Bu taktirde cenîn annenin bir uzvu mesabesinde sayılır (el-Kasanî, Bedayiu's-Sanayî, VII, 326, VIII, 326; İbn Abi, dîn, Reddü'l-Muhtar, V, 417; İbn Kudame, el-Muğnî, VIII, 811 İbn Rüşd, Bidayetü'l-Müctehid, II, 408).

Hanefilere göre, gayr-i müslim kadının çocuğu için de gurre cezası uygulanır. Çünkü kafirin diyeti müslümanın diyeti gibidir.

Hamdi DÖNDÜREN

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Gurre

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/gurre.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.