Habıl (ve Kabıl)

Habıl (ve kabıl)

Kur'an-ı Kerîm'de kıssaları yeralan, Hz. Adem (a.s)'ın iki oğlu. Kur'an'da bu isimler zikredilmeden, tafsîlata yer verilmeden kıssanın sadece ibret alınacak tarafları anlatılır.

İslam dini etrafa nur ve huzur saçtıkça, putperestler kadar yahudî ve hristiyanların da yeni dine ve daha genel olarak, yeni olan herşeye düşmanlık duyguları kabarıyor, hasetleri sınır tanımıyordu. Bazı Yahudîler İslam'a ezici bir darbe vurmak için Hz. Peygamber (s.a.s) ve önde gelen bazı sahabîleri öldürmek için tuzak kurmuşlardı. Yemeğe çağırma bahanesiyle biraraya toplayıp yok edeceklerdi. Fakat Allah'ın (c.c) lütfuyla Hz. Peygamber'in bu suikastten haberi oldu ve yemeğe gitmedi. Buna rağmen Hz. Peygamber onlara kahır elini değil, lütuf elini uzattı. Bilhassa onların neslinden gelecek müslümanlar olacağı umuduyla, affetme büyüklüğünü gösterdi.

Habil ve Kabil kıssası, yahudîlerin Hz. Peygamber'e karşı düzenledikleri suikast planlarıyla büyük benzerlik gösterdiğinden, Kur'an onları ince ve anlamlı bir şekilde kınamaktadır. Kıssanın önemli tarafları anlatılarak, hikmetini anlamak müslümanlara bırakılıyor. Zaten Kur'an'da uygulanan ilahî metodlardan biri de budur.

Siyer müelliflerinden çoğu ve İbn İshak'ın rivayetine göre Hz. Havva yirmi batında, ikizler halinde kırk çocuk doğurmuştur. Bu ikizlerden biri oğlan, diğeri kız oluyordu. Allah Teala Adem (a.s)'a, bu ikizlerden her birinin kız ikizini, diğer ikizin erkeği ile evlendirmesini vahyetmişti. Bu hükme uyularak, Adem (a.s)'ın büyük oğlu Kabil ile daha küçük oğlu Habil de birbirinin kız ikiziyle evleneceklerdi. Fakat Kabil'in ikizi olan kız (Aklima), Habil'in ikizinden daha güzeldi. Bu sebeple Kabil bu değişmeye razı olmamış, Aklima ile kendisi evlenmek istemişti. Adem (a.s) bu isteğin gayr-i meşrû olduğunu ne kadar izah etti ise de Kabil'e söz dinletemedi. Sonunda Kabil'in ikizi Aklima hakkında birer kurban takdim etmelerini, hangisinin kurbanı kabul görürse Aklima ile onun evlenmesini çare göstermiş, bunun üzerine birer kurban takdim etmişlerdi (Tecrid-i Sarîh terc., IX, 84).

Tefsirlerde ve diğer İslamî eserlerde geçtiği gibi Kabil ziraatçı, Habil ise çobandır. Kabil'in kurbanı değersiz cılız başaklardan oluşan bir demetti. Üstelik cılız başaklar arasındaki dolgun bir başağı kurban etmeğe kıyamayarak yemiş, Habil ise beğendiği bir koyunu, hem de geciktirmeden, kurban etmişti (Hasan Basri Çantay, Kuran-ı Hakîm ve Meal-i Kerîm, I, 162). Habil'in kurbanı kabul görmüş, o zaman adet olduğu üzere gökten inen beyaz bir ateş parçası Habil'in kurbanını yakmıştı (Tecrîd i Sarîh tercümesi, IX, 84; İbn Kesir, Tefsir, III, 76-79).

Kıssanın bundan sonrası Kur'an-ı Kerîm'de şöyle ifade edilir: "Onlara Adem'in iki oğlunun kıssasını hakkıyla oku (çünkü onlar bu kıssanın tıpatıp uyduğu kimselerdir). Hani Adem'in iki oğlu birer kurban takdîm etmişlerdi de (her nedense) birinden kabul edilmiş, diğerininki kabul edilmemişti. (Kurbanı kabul edilmeyen, diğerine; Ahdim olsun) seni katledeceğim' dedi. Diğeri ise, Allah ancak muttakîlerden (kurban) kabul eder. Öyleyse Allah'tan kork, niyetini düzelt. Eğer sen, beni öldürmek için elini kaldırsan bile, ben seni öldürmek için elimi kaldıracak değilim. Çünkü ben Rabbü'l-alemîn olan Allah'tan korkarım. Dilerim ki sen, kendi günahınla birlikte benim günahımı da yüklenesin ve de cehennemlikler den olasın. İşte zalimlerin cezası budur' dedi.

Nihayet (Kabil Habil'i) öldürmekte nefsine uydu ve onu öldürerek zarara uğrayanlardan oldu.

Sonra Allah kardeşinin ölüsünü nasıl gömeceğini ona göstermek üzere, yeri eşeleyen bir karga gönderdi. (Çünkü ilk defa bir ölüm oluyor ve Kabil gömmeyi düşünemiyordu. Yapacağı işi bir kargadan öğrenince) "Bana yazıklar olsun! Kardeşimin ölüsünü örtmek konusunda, bu karga kadar (bile) olamadım' dedi de ettiğine yananlardan oldu" (el-Maide 5/27-31).

Bazı rivayetlere göre, karga başka bir kargayı öldürdü veya bir karganın leşini buldu ya da beraberinde getirdi, yeri eşeleyerek gömdü ve Kabil'e örnek oldu.

Kabil'in duyduğu pişmanlık "tövbe pişmanlığı" değildi. Yapmaya cesaret topladığı hadisenin, karşılığını görmediği, katlanmak zorunda kaldığı vicdanî eziyyet ile çektiği sinir yorgunluğu içindi.

Bu fecî hadise cereyan ettiği sırada, Hz. Adem bütün oğullarını Kabil'e emanet etmiş ve başka bir yere gitmişti. Dönüşünde hadiseyi duyunca çok üzüldü ve Kabil'e lanet-beddua etti. Bunun üzerine Kabil de kızkardeşini alarak babasının yanından uzaklaştı, Yemen taraflarına giderek ölünceye kadar oralarda kaldı (Taberi, Tarih, I, 80).

Sonuç olarak, denilebilir ki daha önce "yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökecek olanları mı yaratacaksın?" (el-Bakara 2/30) diye, hayretle soran meleklerin ifadeleri ilk defa gerçekleşiyor; insanları iğfal edeceğini söyleyen şeytan yeryüzünde ilk başarıyı kazanıyordu. Bu mücadele, insanlar için imtihan yeri olarak yaratılan dünya hayatının tabiî bir gerçeğiydi.

Hz. Osman'ın şehid edilmesi hadisesi üzerine Sa'd b. Ebî Vakkas, "Şehadet ederim ki Hz. Peygamber şöyle buyurdu: "Öyle bir fitne gelecek ki oturan, ayakta olandan, ayaktaki yürüyenden, yürüyen koşandan daha hayırlı olacak" Hz. Sa'd, "Eğer evime girer beni öldürmeye yeltenirse ne yapayım' der. Hz. Peygamber, "Hz.Adem'in oğlu gibi ol' buyurur" (Ahmed b. Hanbel, I, 185).

Kur'an ı Kerîm'de kısaca temas edilen bu kıssa ile ilgili İsrailiyyat çeşitli kaynak ve araştırmalara yansımıştır. (Bu konudaki geniş bilgi için bk. A. Aydemir, Tefsirde İsrailiyyat s. 272 vd.).

Bilal TEMİZ

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Habıl (ve Kabıl)

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/habil-ve-kabil.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.