Hafız

Koruyan, saklayan, muhafaza eden anlamında Allah'ın güzel isimlerinden birisi. Koruyan, himaye eden, gözeten anlamlarına gelmek üzere Allahu

Teala hakkında kullanılır. Kur'an-ı Kerîm'de, "Allah, hafızların (koruyanların) en hayırlısıdır" (Yusuf, 12/64) ve "O zikri (Kur'an'ı) biz indirdik biz' ve Onun koruyucusu da el bette biziz!"(el-Hicr,15/9) buyurulmaktadır.

Kur'an-ı Kerîm'in tamamını ezberleyen kimselere de "hafız" denilir."Hafız-ı Kur'an, Hafız-ı Kelam" ifadesi bunlar için kullanılır. Kur'an'ın tamamını ezberleyenlere "tam hafız", yarısını ezberleyenenlere de "yarım hafız" denir. Çoğulu, "huffaz, hafaza ve hafizûn" olarak kullanılır.

Hz. Peygamber (s.a.s)'in sağlığında Kur'an ayetleri ve hadisler yazıyia tesbit edilmiş ve ezberlenmiştir. Kur'an'ın toplanmasını hızlandıran sebeplerden birisi de hafızların cihad alanlarında şehid olmalarıdır.

Bir hadis-i şerifte hafızların özelliği belirtilmekte ve Kur'an'ı ezberlemek teşvik edilmektedir. Hz. Aişe'den nakledilen bu hadiste "Kuran'ı ezbeıleyerek okuyan hafız kişi es-Seferetü'l Kiram olan (vahiy getiren) meleklerle beraberdir" (Buharî, Kitabü't-Tefsir, 458) buyurulmaktadır.

Hadiste de, muhaddisin bir üst derecesini teşkil edenlere hafız denilir. Hafızlarla ilgili değişik tammlar yapılmaktadır.

Celaleddin el-Mizzî: "Hafız, bildiği ravîlerin sayısı bilmediğinden çok olandır" şeklinde tarif eder.

İbn Seyyidi'n-Nas' ise şöyle tanımlar: "Kendi üstadlarını ve üstadlarının üstadlarını tabaka tabaka bilen ve her tabakada bildiği bilmediğinden çok olandır."

Hadis hafızlarında bazı özellikler aranmaktadır: Allah Rasûlü'nün sünnetlerini bilmek; yollarına vakıf olmak; isnadları birbirinden ayırma yeteneğine sahip olmak; sıhhatlerinde ittifak edilen ve nakillerinde ihtilaf edilen sünnetleri ezberlemek; müdrec lafızları tanımak; hadiste geçen ifadeden ravinin sahabe veya tabiînden olduğunu anlamak.

Hadis tenkitçileri, hafızlarda aranan özelliklerin zorluğuna dikkat çekerek her devirde çok az hafızın olacağını hatta olamayacağını belirtmişlerdir.

Hafızların ezberlemeleri gerekli olan hadislerin sayısı hakkında da tam bir görüş birliği yoktur. Hafızın en az yirmi bin hadîsi ezbere bilmesi gerektiği zikredilmektedir. Bu sayı bazılarına göre ikiyüz bindir. Bu konuda kesin bir rakam vermek mümkün olmamakla beraber hafızların bilmeleri gereken hadîs sayısının yüzotuz bin ile. yediyüz ellibin arasında olduğu belirtilmektedir.

Abdurrahman b. Mehdî (öl. 198), İbn Ebî Şeybe (öl. 235), İbn Asakir (öl. 571), Abdullah b. Abdurrahman ed-Darimî (öl. 255), İbn Ebî Hatim er-Razî (öl. 327), İbn Abdi'l-Berr (öl. 463) belli başlı hafızlardandır.

Ayrıca kütüphanelerde okuyuculara aradığı kitabı veren ve kitaplarla ilgili sorumluluğu olan kitapları koruyan kişilere de "hafız-ı kütüb" adı verilirdi.

Hafız kelimesi, Kur'an'ı ezberleyen kişileri duyulan yakınlık nedeniyle bazılarına isim olarak verilmiş, bazı insanların da adlarının başına ünvan olarak eklenmiştir. Şairler de bu kelimeyi mahlas olarak kullanmışlardır.

Halk arasında cami görevlilerine genellikle hafız denilmektedir. İki gözü görmeyen kimseler de bazı yörelerde bu adla anılmaktadır. Bunların Kur'an ve hadis hafızlığıyla ilgisi yoktur.

Hafızlığın güçlü olması gerektiğine dikkat çeken Muallim Naci, bir beytinde şöyle demektedir:

"Yedi yüz kerre yanılmak ne demek bir cüzde,

Böyle olmaz a benim hafızım ezber dediğin."

Cemil ÇİFTÇİ

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Hafız

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/hafiz.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.