Hakımıyet

Arapça'da "el-Hukm" kelimesi sözlükte yargı ve yargıda bulunmak anlamındadır. Kelime bütün kökleriyle, taraflar arasında ister anlaşmazlık bulunsun isterse bulunmasın belirli bir konunun gerçek değerinin anlaşılması için, bu konuda yetkili kabul edilen bir makama başvurma manasını ihtiva etmektedir: Kur'an-ı Kerîm'de de -kelimenin bu anlamı göz önünde bulundurularak- kullanıldığı görülmektedir.

Bu kelimenin Türkçe'de "egemenlik" anlamında kullanılan "hakimiyet" şeklindeki söylenişi ise, hüküm koyma, hüküm verme yetkisi, yüksek egemenlik (sovereignty) anlamıyla Arapça'da da yenidir.

Hakimiyeti hukukçular ve siyaset bilimcileri genel olarak şu şekillerde tanımlarlar:

J. Bodin'e göre hakimiyet; "yurttaşlar ve uyruklar üstünde yasayla kısıtlanmamış en yüksek iktidar" (G. Sabine, Siyasal Düşünceler Tarihi, II, 82); J.J. Rousseau'ya göre genel iradenin uygulanması" (İçtimaî Mukavele, İstanbul, 1967, 137); İbn Haldun'a göre sahibinin gücü üstünde bir gücün bulunmaması (Mukaddime, Mısır, (t.y), 188) anlamındadır.

Çağdaş hukukçular ise -ufak tefek farklılıklar bir yana bırakılacak olursa- hakimiyeti şöyle tarif ederler:

"Belli bir ülke ve o ülkede oturan hakikî ve tüzel kişiler üzerinde kullanılan ve devlet kişiliğine bağlı olan, ondan ayrılmayan asli en yüksek hukukî iktidar veya kudrettir." Ya da kısaca; "aslî ve en yüksek kumanda ehliyet ve selahiyeti" şeklinde tanımlanabilir.

Mevdudi ise, hakimiyeti tanımlarken şunları söylemektedir:

"Siyaset biliminde bu terim; en yüksek iktidar ve mutlak iktidar anlamında kullanılır. Herhangi bir kimse ya da topluluğun hakimiyeti elinde tutmasından maksat şudur: Onun her hükmü kanun mahiyetini taşır ve kanun olur. Böyle bir kimse ülkesinde yaşayan fertlerin üzerinde hükümlerini yürütür ve sınırsız tercih ve yetkilerin sahibi olur. İdare edilenler de böyle bir kimseye kayıtsız şartsız itaat etmeye mecburdurlar. Onun yetki ve tercihlerini kendi iradesi altında hiç bir şey sınırlandıramaz ve kısamaz. Fertlere verilmiş bulunan herhangi bir hak var ise, bu hak da ancak onun tarafından verilmiş olur... Diğer taraftan hakimiyeti elinde bulundurması sebebiyle herhangi bir kanun bağlamadığı için böyle birisi tam manasıyla kadir-i mutlaktır..." (İslam'da Hükümet, çev: A. Genceli, Ankara t.y., s. 421-422).

Mevdûdî'ye göre "bundan daha az kudret ve imkana 'hakimiyet' denemez. Ancak böyle bir 'hakimiyet' bu gün artık farazi bir kavram haline gelmiştir. Alanı o kadar küçülmüştür ki, gerçek bir hakimiyet yahut da siyaset ilminde kullanılan terim anlamıyla 'siyasî hakimiyet (political sovereignty)' dahi kalmamıştır."

Hakimiyetin nasıl yorumlandığına ve genel çerçevesine bu şekilde kısaca değindikten sonra, İslam'ın ya da Kur'an-ı Kerîm'in bu konuyu genel çizgileriyle nasıl çerçevelediğine, nasıl yorumladığına bir göz atalım:

1- Kur'an'a Göre Hakimiyet

Türleri:

Her kavrama kendine has bir yorum getiren İslam dini, hakimiyet konusunda da İslamî olan ve olmayan ayrımını gözetir. Kur'an-ı Kerîm, İslamî ve cahilî olmak üzere iki tür hakimiyet olduğunu kaydeder:

"Onlar hala cahiliyenin hükmünü mü arıyorlar? Şüphesiz bir kanaate sahip olacak bir topluluk için hükmü Allah'tan daha güzel olacak kimdir?" (el-Maide, 5/50).

Başka ayet-i kerimelerden, Allah'ın hükümleri dışında kalan hükümlerin "heva, tağut, dalalet vb. hükümleri" diye adlandırılmaları İslamî olmayan hükümler arasındaki mahiyet farkından kaynaklanmamakta; aksine İslamî olmayan hükümlerin cahilî olmanın yanında diğer olumsuz nitelikleri de kaçınılmaz olarak taşıdıklarını ortaya koymaktadır.

Ayette geçen "hüküm" kelimesi yalnızca siyasal anlam taşımakla kalmamakta her türlü "yargı"yı da kapsamaktadır. Böylece, İslam'a göre yapılanmış ve her türlü değer yargısı İslam'a göre şekillenmiş olan toplumun hükmü İslam'i; ve böyle olmayan toplumun hükmü ise cahilî hükümdür.

İslamî anlamıyla hakimiyetin dışında kalan her türlü hakimiyet ve İslam'ın değer yargıları dışında kalan her türlü değerlendirmeye ad olan "cahilî hakimiyet"in mahiyeti hakkında İbn Kesîr sözkonusu ayet ile ilgili olarak şöyle der:

"Cenab-ı Allah, her türlü hayrı kapsayan ve her türlû şerden uzak tutan Allah'ın sapasağlam hükmünü bırakıp onun dışında kalan ve şahıslar tarafından Allah'ın şerîatine dayanmaksızın konulmuş görüş, heva ve ıstılahlara yönelen kimselerin bu davranışını reddetmektedir. Nitekim cahiliye dönemi insanları da böyle yapıyor, kendi görüş ve hevalarından hareketle ortaya attıkları dalalet ve cehaletlerle hüküm veriyorlardı. Moğolların da yaptıkları bu idi. Onlar kendilerine yasak (yasa) koyan kralları Cengiz Han'ın hükümlerine göre yönetiyorlardı. Bu Yasak'ı ise Cengiz, yahudi ve hristiyan şerîatlerinden, İslam dininden ve başka dinlerden yararlanarak meydana getirmişti. Orada sırf kendi görüşü olan ve hevasından kaynaklanan hükümler de vardı. İşte onun bu Yasak'ı (Yasası) soyundan gelenler arasında uyulan bir şerîat olmuştu. Onlar Allah'ın kitabı ve Rasûlünün sünneti ile hükmetmeyi bir kenara bırakıp "Yasak" ile hükmediyorlardı. Her kim böyle yaparsa o kafirdir; Allah'ın ve Rasûlünün hükmüne geri dönüp, az ya da çok hiçbir konuda onların dışında hiçbir şeyle hükmetmemek çizgisine gelinceye kadar onunla savaşmak farzdır' (İbn Kesîr, Tefsîrü'l Kur'ani'l-Azim, Beyrut 1388/1969, II, 67).

Görüldüğü gibi burada İbn Kesîr, İslamî ve cahilî hükmün mahiyetini açıklamış; kendi döneminde cahiliye hakimiyetine örnek olmak üzere de Cengiz Han Yasaları'nı göstermiş; Allah'ın hükümlerini bırakıp cahilî hükümlere, hevalara yönelenlere karşı takınılacak tavrı da gayet açık bir şekilde belirlemiştir. Bundan şunu anlıyoruz: Hakimiyet konusu teorik olup pratik ve hukukî bir takım sonuçları olmayan bir yorumdan ibaret değildir. Bu konu doğrudan doğruya Allah'ın hükümlerine iman ve bu hükümlere aykırı hiçbir hükmü kabul etmemek şeklinde bir uygulama ile, böylesini kabul etmeyenlere karşı hukukî bir takım uygulamaları beraberinde getiren bir anlayıştır.

2-İslam'ın Hakimiyet Yorumu: İslam'a göre mutlak ve sınırlandırılamaz hakimiyet yalnızca Allah'ındır. Bu konuda bütün müslümanlar arasında tam bir fikir birliği vardır. Hûküm koymak Allah'a has bir yetkidir. Başkalarının bu konuda herhangi bir ortaklığı yoktur. (Şah Veliyullah ed-Dehlevî Hüccetu'llahi'l-Baliğa, Beyrut (t.y), I, 62); Hiçbir kimsenin Allah ile birlikte hüküm koyması sözkonusu değildir. O hükmüne hiçbir kimseyi asla ortak etmez. (el-Kehf, 18/26)

İslam'da hakkın ölçüsü ve yegane hak, Allah'ın kitabı ve Rasûlün sünneti olduğundan, herkesin bu hükümleri kabul etmesi gerekir. Kim kendiliğinden birtakım sözler ortaya koyar ve kendi anlayışına göre bazı kurallar ortaya atarsa ve bunu kendi anlayışı hatta (Kur'an ve Sünnet'i) yorumlanışı sonucunda ileri sürerse, bu söylenenler Rasûlün getirdiklerine arzolununcaya kadar ümmetin ona uyması ve anlaşmazlıklarında onun hükmüne başvurması gerekmez. Eğer Rasûl'ün getirdikleri ile çatışmaz ve uygun düşerse, doğrulukları belgelenirse ancak o zaman kabul edilir; fakat Rasûl'ün getirdiklerine aykırı olursa o zaman bunların reddedilmesi gerekir. (İbn kayyim el-Cevziyye, Zadu'l-Mead, Beyrut 1405/1985, I, 38) Çünkü yüce Rabbimiz mü'minlerin geçerli bir imana sahip olmaları için aralarındaki anlaşmazlıklarda Rasûl'ün hükmüne başvurmayı şart koşmakla kalmamış; içlerinde herhangi bir sıkıntı duymaksızın ve tam bir teslimiyetle, verdiği hükme teslim olmayı da öngörmüş bulunuyor (Bkz. en-Nisa, 4/65).

Kısacası Allah ve Rasûlü herhangi bir konuda hüküm vermiş ise, hiçbir mü'minin o konuda istediklerini tercih etme yetkisi yoktur (el-Ahzab, 33/36).

"Allah'ın, Rasûlü Muhammed'e indirdiğinden başkası ile hüküm vermek helal değildir: Çünkü hak yalnız odur. Onun dışında kalan bütün hükümler ise zulüm ve haksızlıktır. Bu zulüm ve haksızlıkla hükmetmek helal değildir. Herhangi bir hakim (yönetici veya kadı), bu helal olmayan hükümle hükmedecek olursa verdiği bu hüküm ebediyyen geçersiz kılınır, onunla amel edilmez" diyen İbn Hazm, (el-Muhalla, Kahire t.y., IX, 362) buna delil olarak da Kur'an-ı Kerîm'deki: "Ve onlar arasında Allah'ın indirdiğiyle hükmet..." (el-Maide, 5/49) ayetini göstermektedir.

Yüce Rabbimizin hakimiyetin boyutlarını ya da İslam'ın hakimiyet yorumunu daha iyi anlayabilmek; diğer taraftan Allah'ın beşer üzerindeki hakimiyetinin -bir anlamda da- gerekçelerini kavrayabilmek için "Allah'ın hakimiyeti"nin çeşitli yönlerine dikkat etmemiz yerinde olacaktır.

a)Allah'ın Kevnî Hakimiyeti:

Allah, bu kainatın biricik yaratıcısıdır. Gördüğümüz göremediğimiz, bildiğimiz bilemediğimiz her şeyi yaratan, mutlak yaratıcı O'dur. O'ndan başka yaratan yoktur. O aynı zamanda yaratıklarının Müdebbir'i, Rabbi ve Maliki'dir.

"Hamd, alemlerin Rabbi olan Allah'ındır" (el-Fatiha, 1/1).

Sihirbazlar, Hz. Musa'nın mucizelerinin kendi sihirlerini etkisiz hale getirdiğini gördüklerinde bunun ancak "alemlerin Rabbi"nin işi olabileceğini anlamışlardı:

"Biz alemlerin Rabbine, Musa ile Harun'un Rabbine iman ettik, dediler" (el-A'raf, 7/121.122; Taha, 20/70).

Allah'ın alemlerin Rabbi olması tabiîdir. Çünkü O'ndan başka yaratıcı yoktur:

"Size gökten ve yerden rızık veren Allah'tan başka bir yaratıcı var mıdır?" (el-Fatır, 35/3).

Bu gerçek o kadar açıktır ki, Allah'a başka şeyleri ortak koşanlara bile, "yaratıcı kim?" diye sorulacak olursa, cevapları "Allah" olur:

"Onlara, "Göklerle yeri kim yarattı?' diye soracak olursan, andolsun ki "Onları gücü herşeyden üstün (Azîz), herşeyi bilen (Alîm) yarattı' diyeceklerdir" (ez-Zuhrüf, 9/43).

Bütün yaratıkları gece-gündüz koruyup gözeten yalnız O'dur.

"De ki: "Gece-gündüz sizi Rahman olan Allah'a karşı koruyup gözeten kimdir?" (el-Enbiya, 21/42).

Kainatın kanunlarına, varlık alemindeki bu düzenin işleyişine O'ndan başka hiçbir kimse müdahalede bulunamaz; O'nun iradesine aykırı hiçbir şey gerçekleştirilemez:

"De ki: Düşündünüz mü hiç; eğer Allah üzerinize geceyi ta kıyamet gününe kadar aralıksız sürdürse Allah'tan başka size ışık getirecek bir başka ilah var mıdır? Hala işitmeyecek misiniz? De ki: Düşündünüz mü hiç, eğer Allah gündüzü üzerinizde kıyamet gününe kadar aralıksız devam ettirse, içinde dinleneceğiniz geceyi Allah'tan başka getirecek bir başka ilah var mıdır?" (el-Kasas, 28/71-72).

b) Uhrevî Hakimiyet:

Bütün olay, nimet ve cezalarıyla ahiret hayatı da Allah'ın mutlak hakimiyeti içerisindedir. Kur'an-ı Kerîm, yüce Allah'ın ahirette tecelli edecek olan mutlak hakimiyetine dair sayılamayacak kadar çok buyruk ihtiva ettiğinden sadece iki yerdeki işaretlerini kaydetmekle yetineceğiz.

"Kafir olanlar, kendilerine Kıyamet gelip çatıncaya, yahut kısır bir günün azabı gelinceye kadar o Kur'an'dan şüphe içindedirler. O gün mülk Allah'ındır, onlar arasında O hüküm verir.. " (el-Hacc, 22/55-56).

"O günde onlar (kabirlerinden) çıkacaklardır. Onların hiçbir Şeyi Allah'a gizli kalmaz. Bu gün mülk (hakimiyet ve herşeyin mutlak sahipliği) kimindir?' (diye sorar). Kahhar ve tek olan Allah'ındır. Bugün herkese kazandığı ile karşılık verilecektir. Zulüm yoktur, bu gün, Allah hesabı çarçabuk görendir. " (el-Mü'min, 40/l6-17).

c) Genel Olarak Değer Yargılarında Hakimiyet:

Bilindiği gibi eşya ve olaylar hakkında belirli bir takım değerlendirmeler yapmak ve onlara karşı bu değerlendirmelere göre tavır takınmak, istemek ya da uzak durmak ve arzulamamak sözkonusudur. Bu her zaman, her toplum ve kişide görülegelmiştir. Kısacası insan, hayrı ister ve arzular, şerden ve kötülüktün de uzak kalmaya çalışır. Bu tavır ise onun sahip olduğu ya da benimsediği değer yargılarının bir sonucudur. Kur'an-ı Kerîm; bir bakıma baştan sona bazı değer yargıları, bu değer yargılarına karşı takınılan tavırlar ve bu tavırların sonuçlarına dair açıklamaların yeraldığı ilahî mesajdır.

Değer yargılarını belirleme ve koyma yetkisinin mutlak olarak yüce Rabbimize ait olduğunu vurgulayan bazı buyruklara işaret edelim:

Haram-helal kılmak yetkisi yalnız Allah'ındır:

"De ki: Allah'ın kulları için yarattığı süsü ve güzel rızkı kim haram kıldı?" (el-A'raf, 7/32).

"Ey iman edenler, Allah'ın size helal kıldığı hoş ve temiz Şeyleri kendinize haram kılmayın ve haddi aşmayın, çünkü Allah haddi aşanları sevmez" (el-Maide, 5/87).

Cahilî düzenlerde zamanla oluşan ve Allah'ın emir ve hükümlerine aykırı cahilî değer yargıları reddedilmiştir:

"Allah bahîra, Saibe, Vasîle ve Ham diye birşey meşrû kılmamıştır. Fakat kafirler yalan yere Allah'a iftira etmektedirler" (el-Maide, 5/103).

Burada sözü geçen "bahîre, saibe, vasile ve ham" cahiliye döneminde çeşitli niteliklerdeki develere verilen adlar olup bunlar hakkında çeşitli hükümler sözkonusu idi. Allah bu tür hayvanlara dair hüküm ve değer yargılarının kendisine atfedilmesini reddetmekte ve bunu kendisine bir iftira olarak değerlendirmektedir.

İslam'dan önce çeşitli helal ve haramlara dair birtakım değer yargılarından etraflı bir şekilde sözeden buyruklardan (el-En'am, 6/136-149) sonra yüce Allah, Peygamberine bu uydurma değer yargılarını Allah'a atfeden kimselere şöyle seslenmesini emretmektedir:

"De ki: Allah şunu haram kıldı diye şahitlik edecek şahitlerinizi getirin. Eğer cahillik ederlerse sen onlarla şahitlik etme..." (el-Enam, 6/ 150).

Bundan sonraki ayette de yüce Allah bütün bu konulardaki hükümlerini oldukça özlü bir şekilde açıkla maktadır.

d) Kanunî Hakimîyet:

Cenab-ı Allah şu ayet-i kerimede ve benzerlerinde bütün kapsamı ve boyutlarıyla hakimiyetin yalnızca kendisinin olduğunu dile getirmektedir

"Hüküm yalnız Allah'ındır, O kendisinden başkasına ibadet etmemenizi emretmiştir. İşte dosdoğru din budur" (Yûsuf, 12/40).

Burada "hüküm" kapsamına kanunî ya da hukukî, şer'î hakimiyetin de girdiği şüphesizdir. Diğer taraftan Allah'ın hakimiyetini kabul etmek ile yalnızca O'na ibadet etmek ve dosdoğru din üzere bulunmak arasındaki ilişki de kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.

Nitekim başka ayet- kerimelerde Allah'ın izin vermediği yasamalarda bulunmanın şirk ve bu şekilde yasama yapanların bu yetkilerini kabul edip karşı çıkmamanın da onları Allah'a ortak kabul etmek olarak vurgulandığını görmekteyiz (eş-Şûra, 42/21). Aralarında hüküm vermek üzere Allah'a ve Rasûlüne çağırıldıklarında, münafıklar bundan yüz çevirdikleri halde, mü'minlerin tavrı dinleyip itaat etmekten ibarettir. (en-Nûr, 24/48-52). Kitab yani Kur'an-ı Kerîm, Hz. Peygamber'e insanlar arasında hak ile hükmetsin diye indirilmiştir (en-Nisa, 4/105). Allah'a ve Rasûlü'ne iman etmek iddiası ile birlikte; "Allah'ın karşısına dikilen, ayaklanan, onun emirlerine zıt yeni hükümler icad eden her varlık, Allah'tan başka itaat edilmesi istenen her bir şey kendisine ister bilerek ve isteyerek uyulsun, isterse zorla, tehditle boyun eğdirilsin, her iki halde de itaat edilen konumuna girmektedir. Bu nesnenin insan olmasının, şeytan olmasının,put olmasının yahut da bunlardan başka herhangi bir şey olmasının önemi yoktur. (Taberî, Camiu'l-Beyan, Kahire 1388/1968, III,13). Allah'a iman ile Tağût'un hükmüne başvurmak bir arada bulunamaz. Bu gibi kimselerin bu tavırları münafıklıklarının tescilidir. Onlar Allah'ın ve Rasûlü'nun hükmüne yanaşmazlar (en-Nisa, 4/60-61).

Kısacası, anlaşmazlık konuları Allah'ın ve Rasûlü'nün hükümlerine havale edilmedikçe ve bu hükümleri çerçevesine havale edilmedikçe ve bu hükümlere razı olunup tam bir teslimiyetle uyulmadıkça, imanın varlığından söz edilemez (en-Nisa, 4/65).

Hz. Peygamber'in hüküm vermek yetkisi ile ulû'l-emr ile müctehidlerin çıkardıkları Allah'ın hükümleri çerçevesi içerisindeki ilmî ictihadlarının, esasen Allah tarafından tanınmış ve sınırları tayin edilmiş olduğundan bağımsız bir teşrî' olarak kabul edilemeyeceğini ve Allah ile birlikte ve O'nun hükmüne eş değerde hüküm koymak yetkisine sahip olmadıklarını ayrıca belirtmeye gerek yoktur. Onların bu yetkileri, sınırları ile birlikte yine Allah tarafından tayin ve tesbit edildiğinden, O'nun kanunî hakimiyeti yine mutlaktır ve ortaksızdır.

e) Siyasal Hakimiyet:

Kanunî hakimiyete siyasal alanda yürürlük kazandırmak ve onun geçerliliğini sağlamak olarak tarif edebileceğimiz "siyasal hakimiyet"i elinde bulunduran makama "hilafet" denilmektedir.

Şanı yüce Allah ilk insan -ve dolayısıyla onun soyundan gelecek olanları da- yeryüzünde halife olarak yaratmıştır (el-Bakara, 2/30; Fatır, 35/39). Halifelik, başkasının yerine onun adına görev yapmak veya tasarruflarda bulunmak demektir. Halife ise, başkası tarafından kendi adına iş görmek üzere görevlendirilen kişiye denir. İşte bu manada bütün insanlar Allah'ın tayin ettiği halifelerdir. Allah'ın hükümlerinin uygulanmasının ise belirli bir yapılanmayı gerektireceği açıktır. İşte bu yolla yüce Allah'ın hükümleri yürürlük kazanır ve siyasal hakimiyeti uygulama alanı bulur.

3- Hakimiyet Allah'ın Olmayınca:

İlk peygamberden itibaren insanların bir bakıma Allah'ın hakimiyetini kabul etmek üzere davet edileğeldikleri, Kur'an'ın bize bildirdiği gerçeklerdendir. Ancak insanların zaman zaman birtakım tağûtların cahilî egemenlikleri altında yaşadıkları, onların hükümlerine isteyerek ya da istemeyerek itaat ettikleri de bir gerçektir. Aynı vakıa ile insanlık, günümüzde de karşı karşıya bulunmaktadır. Hakimiyet Allah'ın olmayınca, hükümlerde adalet ve değer yargılarında isabet olmayacağı yani "sırat-ı mustakîm" üzere gitmeye imkan bulunmayacağı gibi; insanlığın şeref ve haysiyetine yakışmayan, insanı alçaltan bir çok durum da söz konusu olacaktır. Bunların bazısına ayet-i kerimelerin ışığında işaret edelim:

a) Hakimiyet Allah'ın olmayınca, egemenler ilahlık ve rablık konumunda, egemenlik altında bulunanlar ise kulluk konumunda olurlar.

Kur'an-ı Kerîm hristiyan ve yahudi din adamlarının Allah'ın dinini değiştirip O'nun hükümlerine aykırı hüküm koymalarının kabul edilmesini onları "rab olarak" tanımak şeklinde değerlendirirken (et-Tevbe, 9/31); Hz. Peygamber (s.a.s) de bu durumun, din adamlarının Allah'ın hükümlerine aykırı olarak helal ve haram kılmalarının kabul edilmesi suretiyle ortaya çıktığını belirtmiştir (Tirmizî, Tefsir (9. sure), 10).

Nitekim Hz. Musa (a.s.) da Firavun'un İsrailoğullarını egemenliği altında tutmasını, onları "kul edinmek" olarak nitelendirmiştir (eş-Şuara, 26/22).

b) Allah adına hükmetmeyenler, egemenlikleri altındakileri çeşitli gruplara böler; onları zaafa düşürür; yeryüzünde fesat çıkartır, bozgunculuk yaparlar.

"Firavun gerçekten o arzda azmış, halkını parça parça etmişti. Onlardan bir zümreyi güçsüz düşürüyor, oğullarını boğazlıyor, kızlarını ise sağ bırakıyordu. O gerçekten fesatçılardandı" (el-Kasas, 28/4).

c) Cahilî hükümlerle hükmeden tağutlar; egemenlikleri altında bulunan kimselerin olayları sağlıklı bir şekilde değerlendirmelerine imkan bırakmayacak şartlar oluştururlar; gerçekleştirdikleri kültür yapısı ve eğitim ortamı ile insanları sağlam ve gerçekçi yargılarda bulunmak imkanından mahrum bırakırlar.

"İşte (Firavun) bu Şekilde kavmini küçümsedi, (hafife aldı); onlar da ona itaat ettiler, çünkü onlar yoldan çıkmış bir kavim idiler" (ez-Zuhrûf,43/54).

d) Allah'ın hakimiyetini, dolayısıyla ulûhiyet ve rubûbiyyetini reddedenler; egemenliklerini kaybetmek korkusuyla gerçeklerin anlaşılmaması, ulûhiyyetlerinin sahteliğinin ortaya çıkmaması için özellikle çaba harcarlar:

"Firavun; Ey ileri gelenler, sizin için benden başka bir ilah tanımıyorum. Ey Haman; benim için çamur üzerine bir ateş yak ve bana bir kule yap ki, Musa'nın tanrısına çıkayım; bununla birlikte onun mutlaka yalancı olduğunu da sanıyorum" (el-Kasas, 28/ 38).

4- Allah'ın Hakimiyetini Kabul Etmemek

İrade sahibi ve tercih yetkisine sahip olan insan, kainatın Allah'ın hükmüne boyun eğmekte olduğunu da görmektedir. Bu kainat içerisinde böyle bir yetki yalnızca insan için sözkonusudur. İnsan, diğer yaratıklardan ayrı olarak, Allah'ın değer yargıları ile hukukî ve siyasal alandaki hakimiyetini kabul etmekle de yükümlüdür. Allah'ın bu alanlarda hakimiyeti karşısında mü'minin tavrı, Kur'an-ı Kerîm'de şu şekilde belirlenmiştir:

"Allah ve Rasûlü bir işe hüküm verdiği zaman iman etmiş her bir erkek ve kadına, o işte kendi istediklerini tercih etmek yetkisi yoktur" (el-Ahzab,, 33/36).

Mü'minler kendi aralarındaki anlaşmazlıkları Allah'ın ve Rasûlü'nün hükmüne başvurarak çözüme ulaştırmak yükümlülüğünde oldukları gibi; onların hükmüne de tam bir teslimiyetle boyun eğmek zorundadırlar (en-Nisa, 4/59 ve 65). Allah'ın hükmünü kabul etmemek, O'nun hükmü ile hükmetmemek ise insanı iman dairesinin dışına çıkarır; kafir, zalim ve fasık yapar (el-Maide, 5/44, 45 ve 47).

M. Beşir ERYARSOY

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Hakımıyet

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/hakimiyet.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.