Hasen Hadıs

Hasen hadıs

Lügatta güzel, hoş anlamına gelen bu kelimenin istılah manası hakkında değişik görüşler vardır.

Bir hadisin "hasen" diye tanımlanması hadisin metin veya manası nedeniyle değil hadisin ravî zincirindeki kişilerin durumundan kaynaklanmaktadır. Buna göre; "Adalet şartını taşımakla birlikte, zabt yönünden sahih hadis ravîlerinin derecesine ulaşamamış kimselerin muttasıl (kesintisiz) isnatla rivayet ettikleri, şaz ve illetten uzak hadis" (İbn Hacer, Nuhbetü'l-Fiker, s. 24); "Ravîsi doğruluk ve emanetle meşhur olmakla birlikte, zabt vasfındaki kusurundan dolayı sahih derecesine ulaşamayan hadis" (Suyuti, Tedrib, s. 89) şeklinde tarifler yapılmıştır.

Hasen olup olmama ravîlerden kaynaklandığı için bir hadis bir imama göre hasen olarak görülürken bir- başkası için zayıf ve sahih olabilir. Hadis imamlarının hadîsin ravî zincirindeki kişiler hakkındaki kanaatleri o hadîsin sahih, hasen,... olarak farklı şekilde tanımlanması sonucunu doğurur. Bir hadisin senedi hakkında "sahih" veya "hasen" hükmü vermek hadîsin metnininde bu hükme girmesi anlamına gelmez. Muhadisler bu konuda şu görüştedir: "Senedi sahih olan her hadîsin metni de sahih olmaz" (Subhi Salih, Hadis İlimleri ve Istılahları, terc. M. Yaşar Kandemir Ankara 1973, s. 130). Sahih veya hasen olan metin midir, yoksa sened midir bu açıklanır.

Hasen hadîs tabirini ilk kullanan muhaddisin Tirmizî olduğu zikredilmekle birlikte, kendisinden önce Ahmed b. Hanbel, Buharî ve başka hadisçiler kitaplarında hasen hadis tabirini kullanmışlardır (Subhi Salih, Ulûmü'l-Hadîs, s. 132). Başta Tirmizî'nin Cami'i olmak üzere Ebû Davûd ve Darekutnî'nin Sünen'leri hasen hadislerin yeraldığı önde gelen kaynaklardır.

Hasen hadis ikiye ayrılır. a) Hasen lî zatihi, b) Hasen lî gayrihi. Hasen lî zatihi hadis, girişte tarifi yapılan hasen hadistir. Yani adalet ve emanet yönünden güvenilir olmakla birlikte zabt yeteneği zayıf olan ravînin rivayet ettiği hadis. Hasen lî gayrihi hadis ise; bir hadisin senedinde yeralan ravîlerden biri çok hata yapacak kadar dalgın ve ehliyetsiz ise, aynı hadis başka bir yolla da rivayet edilmişse o takdirde kendi dışındaki isnadlar ile hasen durumuna yükseldiği için "hasen lî gayrihi" adını alır. Tirmizî hasen hadis tabirini daha da inceleyerek küçük farklılıklarını dikkate almış ve gruplandırmıştır: "Hasen-Sahih", "hasen garib", "hasen-garip-sahih", "ceyyid-hasen" ifadelerini kullanmış. Ancak bunlardan neyi kasdettiğini belirtmediği için bu terkiplerin ne anlama geldiği kesinlik kazanmamıştır.

Tirmizî, "Bu kitabımızda her nerede "hasen hadis" dedikse muradımız; senedi bizce hasen olandır. Yalancılıkla itham edilmemiş bir ravî tarafından rivayet edilip, başka kanallardan da onun gibisi mervî olan şaz da olmayan her hadîs bizce hasendir" demiştir. "Hasen-sahih-hadis" hasen ile sahih arasında değerlendirilen hadistir. Tirmizî, "ceyyid-hasen" tabirini sahih derecesine yükselen hadis için kullanmıştır. Muhaddisler bir hasen hadîsin sahih olma ihtimali bulunduğu durumlarda, "sahih" veya "hasen" yerine, "ceyyid", "kavi", "sabit", "mahfuz", "maruf", "salih", "müstahsen" gibi sıfatlar kullanmışlardır. Hasen hadis sahih ile zayıf hadis arasında bir derecede olmasına rağmen bazı hadisçiler (Hakim, İbn Hibban, İbn Huzeyme...) onu sahih veya zayıf hadis grubuna dahil ederek değerlendirirler; onlara göre hadis ya sahihtir ya zayıf.

Hasen hadisler kendisiyle amel edilecek birer dini delil olarak kabul edilirler. Ancak istinbata değil ihticaca selahiyetlidirler.

Şamil İA

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Hasen Hadıs

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/hasen-hadis.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.