Helal

Mübah ve caiz olmak, haramdan dışarı çıkmak. Allah tarafından yapılmasına müsaade edilen mübah şeyler, zıddı haram olup, Allah tarafından kesin emirle yasaklanan şeydir. Bir şeyin yasaklığı kesin emirle değil zan ile sabit ise o şey mekruhtur. Mekruh, helale daha yakınsa tenzihen; harama daha yakınsa tahrîmen mekruh adını alır.

Eşyaya asıl olan helal olmaktır. Hakkında bir hüküm gelmemiş olan şeyler helaldir. Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyurulur: "O, Allah ki yerde olanların hepsini sizin için yarattı" (el-Bakara, 2/29). "Allah'ın göklerde ve yerde olanları sizin emrinize verdiğini ve size açık ve gizli nimetlerini bolca ihsan ettiğini görmez misin " (Lokman, 31/20). Ayetlerden yerde ve gökte olanların insanların yararlanması için yaratıldığı açıkça anlaşılmaktadır. Yenilmesi, içilmesi veya kullanılması ayet veya hadislerle yasaklanmamış olan herşey caiz ve helaldir. Bunlar insan için yararlı şeylerdir. Haramlar ise zararlı olanlardır.

Bir şeyin mübah ve helal olduğu şu üç şeyden birisiyle sabit olur:

a) Günah olmadığı bildirilmekle, ayette şöyle buyurulur: "Şüphesiz O, size murdar eti, kanı, domuz etini, Allah'tan başkası anılarak kesilen hayvanı haram kılmıştır; fakat darda kalana, aşırı gitmemek ve haddi aşmamak şartiyle günah yoktur" (el-Bakara, 2/ 173).

b) Haram olduğuna dair bir nass bulunmamak.

c) Helal olduğuna dair nass bulunmak. Temiz şeyleri yiyip içmek gibi. Ayette şöyle buyurulur: "Bugün, size temiz olan şeyler helal kılındı. Kendilerine kitap verilenlerin yemeği size helal, sizin yemeğiniz de onlara helaldir" (el-Maide, 5/5).

Bir şeyin mübah oluşu, vakit ve çeşidini tayinle ilgilidir. Mesela; yemeğin vakit ve çeşidini seçmek mübahtır. İnsan istediği zaman, istediği kadınla evlenebilir. Kişi nezih bir şekilde eğlenebilir. Ancak bütün vaktini eğlence ile geçirmesi caiz değildir. Yaşamak için helal bir şey bulunmaması halinde, haram olan şeyler ölmeyecek miktarda yenilip içilebilir. Bu konuda prensip şudur: Zarûretler yasakları mübah kılar İslamî ölçülere uyan güzel şeyler helaldir. Cenab-ı Hak, nimetinin eserini kulunun üzerinde görmek ister. Meşru şekilde giyinmek ve süslenmek helaldir. A'raf suresinde şöyle buyurulur: "Ey Adem oğulları, avret yerlerinizi örtmeniz ve süslenmeniz için size elbiseler gönderdik. Ey Adem oğulları, her mescide girdiğinizde süsünüzü alın; yiyiniz, içiniz. israf etmeyiniz" (el-A'raf, 7/26,31).

İslamî sınırlar içinde süslenmek helaldir. Yüce Allah şöyle buyurur: "De ki, Allah'ın kulları için çıkardığı süsü ve güzel rızıkları kim yasakladı? De ki onlar dünyada mü'minler içindir, ahiret de tamamen mü'minlerindir" (el-A'raf, 7/32).

Erkeklere gümüş yüzük takmak helaldir. Altın takmak ve ipek giymek ise yalnız kadınlara helaldir. Allah elçisinin erkeklere hitaben; "İpek giymeyin, çünkü onu dünyada giyen, ahirette giymeyecektir" (Buhari, Eşribe, 28; Marda, 4; Libas, 25, 36; Edeb,124; Müslim, Libas, 2;12, 25; Ebû Davud, Libas, 40) dediği bir sahabenin parmağında altın yüzük görünce de, onu çıkarıp attığı ve "biriniz, ateşten bir kor parçasını eline almaya yelteniyor" (Müslim, Libas,11) buyurduğu nakledilir.

Vücudu ruhen ve bedenen geliştirecek sporlar helaldir. Ok atma, ata binme, yüzme, silah kullanma, kılıç oyunu, güreş, at yarışları ve kahramanlık oyunları, yapılması sünnet olan sporlardır.

Allah elçisi evin geniş olmasını severdi. Bir hadiste şöyle buyurulur:

"Üç Şey Ademoğlunun mutluluğundandır salih kadın, geniş mesken ve iyi bir binit" (Ahmet b. Hanbel, I,168). Buna bazı rivayetlerde "iyi komşu" da eklenir (bk. Ahmet b. Hanbel, III, 407, 408) Hz. Peygamber şöyle dua ederdi: "Allah'ım günahımı bağışla, bana evde genişlik ver, rızkımı bereketlendir" (Ahmed b. Hanbel, IV, 63,188, V, 65, 367, 370; Tirmizi, Dua, 78).

Evdeki kapkacağın altın ve gümüşten başka madenlerden imal edilmiş olması gerekir. Çünkü Nebî (s.a.s) altın ve gümüş kaptan yiyip içmeyi yasaklamıştır. (bk. Tirmizi, Eşribe, 27, 28, Ebû Davûd, Eşribe, 17). Tarım, ticaret ve hayvancılık gibi meşru işler yaparak rızık kazanmak hem helal bir çalışma hem de kişiye ibadet sevabı kazandıran bir ameldir. Allah elçisine hangi kazancın daha helal olduğu sorulduğunda şöyle cevap vermiştir: " Kişinin elinin emeği ve hayırlı olan (Mebrûr) alış-veriştir" (İbn Hanbel, II, 466; IV, 141; el-Heysemî, Mecmau'z-Zevaid, Beyrut 1967, III, 60, 61).

Hamdi DÖNDÜREN

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Helal

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/helal.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.