Kuba Mescidi

Kuba mescidi

Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Hicret esnasında bina ettiği ve içinde ashabıyla birlikte namaz kıldığı, İslam'da inşa edilmiş ilk mescid. İslam'ın yükseliş devri arefesinde ve tam anlamıyla bir dönüm noktasında bina edildiği için önemli hatıralar taşır.

Hicret yıllarında Kuba küçük bir köyden ibaretti. Başlangıçta Medine'ye uzaklığı altı mil kadarken, Hicret'ten sonra yeni açılan ulaşım yolları ile gelişme göstermiş, Medine'nin de büyümesiyle aradaki mesafe bugün kapanmıştır.

Mekke'den Medine'ye hicret eden ilk muhacirler Kuba'ya vardıklarında orada Amr b. Avfoğullarının hurma kurutma yerini tesviye ederek, namaz kılmaya başladılar. İçlerinde Hz. Ömer (r.a.)'in de bulunduğu bu ilk muhacirlere en güzel Kur'an okuyanları olan Ebû Huzeyfe'nin azadlısı Salim imamlık yapıyordu (İbn Sa'd, Tabakatu'l-Kübra, Beyrut 1985, III, 87, IV, 311).

Hz. Peygamber, Kuba'ya Rebîulevvel ayının ortalarında bir pazartesi günü ulaştı. Orada, Amr b. Avfoğullarının yurdunda onların himayesinde bulunan Külsüm b. Hidm'in evinde bir müddet misafir oldu. Tarihi kaynaklar Rasûlüllah'ın burada kaç gün kaldığı konusunda ihtilaf etmektedirler. Buharî'nin Hicret'le ilgili bir rivayetine göre, on küsur gece kalmıştır (Buharî, Menakıb, 45). Bu, İbn Sa'd'ın on dört gün kaldığına dair rivayetine uygundur (bk. İbn Sa'd, Tabakatü'l Kübra, l, 235).

Hz. Peygamber (s.a.s), ilk muhacirlerin namaz kıldığı Külsüm b. Hidm'in hurma harmanındaki sahayı genişleterek Kuba Mescidi'ni bina etti. Mescid kare şeklindeydi ve ebadları 66x66 zira idi (yaklaşık 32X32 m). Hz. Peygamber (s.a.s), Kubalılardan taş getirmelerini istemiş, onlardan birini alıp kıble tarafına koyarak, Hz. Ebû Bekir ve Ömer (r.anhum)'in de aynı şekilde sırayla taş koymalarını emir buyurmuştu. Hz. Osman (r.a.)'ın Kuba'da bulunduğu ve Allah Rasûlü'nün onun da temele taş koymasını emrettiği ve bunun hilafetin sırası olduğu rivayeti ise zayıftır. (Semhûdî, Vefaü'l-vefa, Mısır 1326, I, 180).

Mescid'in yapımında en büyük gayreti Ammar b. Yasir göstermiştir. Bu bakımdan kendisi için "İslam'da ilk mescid bina edendir" denilmiştir (İbn Hişam, es-Siretün-Nebeviyye, II, 143). Abdullah b. Revaha da hem çalışıp, hem şiir söylüyor, mü'minlerin yorgunluklarını hafifletiyordu (Sahih-i Buharı Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, X, 106).

Amr b. Avfoğullarını kıskanan Ganem b. Avflar Hz. Peygamber (s.a.s)'in Tebük seferi sırasında, Kuba'da bir mescid daha yaptılar. Ancak amaçları müslümanların arasını açmak, cemaati bölmek ve Hz. Peygamber'e bir tuzak hazırlamaktı. Liderleri olan Ebû Amir er-Rahip, Bizans'tan yardım istemeye gitmişti.

Tebük Seferi dönüşünde Zû Evan denilen mevkide konaklayan Allah Rasûlünün yanına gelerek yaptıkları mescidde namaz kılmaya davet ettiler. Hz. Peygamber (s.a.s), davete icabet etmeye hazırlanırken Allah tarafından uyarıldı ve bundan vazgeçti:

"Zarar vermek, (hakkı) tanımamak ve mü'minlerin arasını açmak ve önceden Allah ve Rasûlü ile savaşmış olan (adamın gelmesin)i gözetmek için bir mescid yapanlar da var. "İyilikten başka bir niyetimiz yoktu " diye de yemin edecekler. Halbuki Allah onların yalan söylediklerine şahitlik eder. Orada asla namaza durma. Ta ilk günden takva üzerine kurulan mescid, elbette içinde namaza durmana daha uygundur. Orada temizlenmeyi seven erkekler vardır. Allah da temizlenenleri sever" (et-Tevbe, 9/107-108).

Ayette geçen "Takva Mescidi"nin hangisi olduğu hususunda farklı rivayetler ve yorumlar vardır. Mehmed Vehbî Efendi: "Esası takva üzerine bina kılınan mescidden murad, Mescid-i Nebevî olma ihtimali var ise de ayetin evveli ve ahiri Mescid-i Kuba olmasına delalet eder" diyor (Konyalı Mehmet Vehbi, Hulasatü'l-Beyan fi Tefsiri'l-Kur'an, VII, 152). Ayette zikri geçen "temizliği seven erkekler" ifadesi ile Kuba halkı kasdedilmiştir. Çünkü onlar su ile istincayı adet haline getirmişlerdi (Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, ilgili ayetin tefsiri). Ashab-ı Kiram'dan Ebû Eyyûb el-Ensarî ve Urve "Takva Mescidi"nin Kuba Mescidi olduğu görüsündedirler (İbn Sa'd, Tabakatü'l kübra, I, 244). İbn Kayyim el-Cevziyye birisinin takva temeli üzerine kurulmuş olduğunu söylemenin diğerini nefyetmiyeceğini, her ikisinin de takva temeli üzere kurulmuş olduğunu belirterek ihtilafı çözmektedir. (Zadü'l-Mead, Beyrut 1986 I, 395).

Kuba Mescidi Hz. Peygamber (s.a.s)'in, düzenli olarak Cumartesi günleri, zaman zaman da Pazartesi günleri ziyaret etmeyi adet haline getirdiği bir mesciddi. Oraya bazen binekli olarak bazen yaya gider ve namaz kılardı. Bir hadîs-i şeriflerinde bunu müslümanlara da tavsiye ederek şöyle buyururlar: "Kim güzel bir şekilde abdest alır, sonra Kuba Mescidine gelir ve orada namaz kılarsa onun için umre sevabı vardır" (ibn Mace, ikame, 198; Tirmîzi, Salat, 242).

Mescid-i Nebevî ve Medine'deki dokuz mescid gibi Kuba Mescidinde de eğitim ve öğretim devam etmekte idi. Hz. Peygamber buraya her gelişlerinde buna nezaret ederdi (Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, Trc. Salih Tuğ, İstanbul 1980, II, 893; İbn Abdilber'den).

Hz. Ömer (r.a.) halifeliğinde pazartesi ve perşembe günleri burayı ziyaret eder, Kuba çok uzak bir yerde olsaydı devesini oraya ulaşmak için yine süreceğini ifade ederdi (İbn Sa'd, I, 245).

Ashab-ı Kiramdan Sa'd el-Kurazi buranın müezzinliğini yapmaktaydı.

Bilal-i Habeşî'nin Hz. Peygamber'in vefatı üzerine üzüntüsünden Mescidi Nebevî'nin müezzinliğini bırakması üzerine Sa'd orada görev yapmaya başladı.

Kuba Mescidi Hz. Osman ve Ömer b. Abdülaziz tarafından genişletildi. Daha sonra bir çok defa tamirat görüp yenilendi. 1245 (1829) yılında Sultan II. Mahmud tarafından imar edilen tek minareli ve düz tavanlı Mescid, Suudî Arabistan hükümeti tarafından yıkılıp kubbeli ve çifte minareli olarak büyütülerek yenilenmiştir.

Nebi BOZKURT

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Kuba Mescidi

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/kuba-mescidi.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.