Müstakim

Düz, doğru ve hatasız olan; namuslu, ahlaklı ve doğruluk üzere bulunan kimse.

Müstakim kelimesi Kur'an'da otuz yedi ayrı yerde geçmektedir. Bunların ilki Fatiha suresindeki "Bizi doğru yola ilet" (el-Fatiha 1/6) ayetidir.

Bu ayetteki "sırat-r müstakîm" doğru yol şeklinde tercüme edilir. Hiç bir yerinde meyil ve eğrilik bulunmayan, dümdüz ve dosdoğru yol veya cadde demektir. Fakat bu cadde, bu yol, manevî bir yoldur. Yüce Allah'ın ortaya koyduğu, batıl olmayan, izleyenleri hayra götüren hak yoldur. Kur'an'da bir kaç yerde geçen "sırat-ı müstakîm", müfessirler tarafından Allah yolu, hak yol, Allah'ın kitabı (Kur'an-ı Kerim), İman, imana tabi olanların yolu, İslam, İslam şeriatı, Peygamberimiz (s.a.s)'in sünnetleri, O'nun ve ashabının yolu, Ehl-i Sünnet vel Cemaat'ın yolu, Cennet yolu, kısacası İslam ümmetinin yolu diye tarif edilmiştir (Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, İstanbul 1971, 1, 123 vd).

Bu ayetteki istikamet; marifet gibi Allah'ın verdiği bir hidayet ve rahmettir. Allah'a ihlas ve samimiyetle inanmanın ürünüdür. Mü'minlerin Allah'tan en çok istedikleri nimetlerden biri bu yoldur. Ondan sonra gelen ayette, sırat-ı müstakîm'in ilahî bir nimet, mutluluk ve saadet olduğu, Allah'ın gazabına uğrayan ve sapık olanların yolu olmadığı anlatılmaktadır (Muhammed Ali es-Sabûnî, Revai'l-Beyan Tefsir'u Ayati'l-Ahkam Mine'l-Kur'an, Dımaşk I977, I, 35, 36).

"Allah benim de Rabbim, sizin de Rabbinizdir. O'na kulluk edin, doğru yol (sırat-ı müstakim) budur" (Alu İmran, 3/51).

Bu ayetteki ifade, hem Hz. Muhammed (s.a.s)'in ve hem diğer peygamberlerin ortak ifadesidir. Bütün peygamberler insanları Allah'a kullukta bulunmaya davet etmişlerdir. Bu durumun sırat-ı müstakîm olduğu, burada vurgulanmaktadır (ez-ZemahŞerî, el-Keşşaf, Kahire 1977,1, 176). Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s) de bir hadiste, bu ayetin açıklaması mahiyetinde şöyle buyurmuştur: "Allah'a inandım (iman ettim) de ve müstakîm (istikamet sahibi, doğru) ol!.. " (Müslim, İman, 67; Ahmed b. Hanbel, III 413, IV, 385).

"Kim Allah'a sarılırsa muhakkak ki o doğru yola iletilmiştir" (Alu İmran, 3/101).

Görüldüğü gibi bu ayette de, müstakîm olan (doğru) yol, Allah'a O'nun dinine sarılmak veya bütün işlerimizde O'na sığınmak olarak tarif edilmiştir (Kadî el-Beydavî, Envaru't-Tenzîl ve Esraru't-Te'vîl, Mısır 1955, I, 73).

"Allah dilediği kimseyi saptırır (şaşırtır), dilediği kimseyi de doğru yola koyar" (el-E'n'am, 6/39).

Bu ayete göre ise, Yüce Allah müstakîm (doğru) yolu, sapıklığın zıddı ve ilahî bir lütuf olarak haber vermiştir (ez-Zemahşerî el-Keşşaf, II, 66).

"Sen onları doğru bir yola çağırıyorsun" mealindeki ayette de sırat-ı müstakîm, Allah ve Peygamber yolu olan İslam dini olarak tanıtılmaktadır (Tefsiru'l-İmameyn el-Celîleyn, Dımaşk, s. 458). Bununla beraber sırat-ı müstakîm, Peygamber yolu olarak tarif edilmiştir (Yasin, 36/4; el-Har 22/54; eş-Şura 42/52; ez-Zuhruf 43/43). Ayrıca (el-En'am, 6/126, 135; Hud, 11/56); sırat-ı müstakîm, Allah yolu bazan hidayet (el-En'am, 6/87; Yunus 10/25; es-Saffat 37/118; en-Nisa, 4/68, 175; el-Feth 48/2, 20), bazan ibadet (Meryem, 19/36; Yasin 36/61; ez-Zuhruf, 43/64; en-Nahl 16/76) ve bazan da adalet anlamında kullanılmıştır.

Yüce Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s)'in de, "müstakîm" kelimesinin ifade ettiği doğruluk, dürüstlük ve İslam'a tabi olma hususunda söylediği hayli hadisi vardır. Hz. Peygamber; "Doğru, dürüst olun, felaha kavuşursunuz"buyurmak suretiyle, felaha kavuşup çeşitli sıkıntı, huzursuzluk ve perişanlıklardan kurtulmanın, müstakîm (doğru, dürüst) olmaya bağlı olduğunu anlatmıştır. Bununla beraber o, "Doğru, dürüst ve birlikte olun!.. " (Ahmed b. Hanbel, IV, 231) diyerek, müslümanların bu yolda birleşmelerini emretmiştir.

"Allah'tan korkmanız, takva sahibi olmanız ve doğru dürüst olmanız ne güzeldir!.. " (ed-Darimî, Mukaddime, 19) demek suretiyle, müstakîm olmayı övmüştür.

Müstakîm kelimesinin, bu kadar ayet ve hadiste anılması ve tavsiye edilmesi, ifade ettiği geniş manayı ve bunun İslam dinindeki önemini ortaya koymaktadır.

Nureddin TURGAY

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Müstakim

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/mustakim.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.