Nat

Methetme, överek anlatma, vasıflandırma; mûsikimizde bir beste türü; Hz. Peygamber'i övmek, onun şefaatine nail olmak maksadıyla yazılan şiirler anlamında bir İslamî edebiyat terimi.

Divan edebiyatında na'tlar, daha çok Hz. Peygamber vasfında yazılmış manzumeler (na't-i Şerif, na'ti Nebî; na't-i Mustafa) olmakla birlikte; her hangi bir tasavvuf ulusunun, bir din büyüğünün, özellikle de dört büyük halife (Hz. Ebûbekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali)'nin övgüsüne tahsis edilmiş na'tlar da vardır. İran edebiyatında, XVI. asırda, Hz. Ali hakkında yazılmış olan na'tlar oldukça geniş bir yekûn tutmaktadır. Dört halifenin (Çihar-yar) medihleri hakkında yazılan manzumelere "Na't-i Çaryar"; Hz. Ali'nin medhini konu edinenlere de "Na't-i Ali" denir. Cem'i "nu'ût"dur. Na't yazanlara "na't-gû"; cami ve tekkelerde na't okuyanlara da "na't-han" tabiri kullanılır.

Na'tlar, divanların baş kısmında Tevhîd ve Münacaat'lardan sonra yer alır.

Umumiyetle, hangi nazım şekli ile yazılmış olursa olsun, Hz. Muhammed'i konu alan manzumelerin tümüne na't adı verilmekle birlikte; na'tlar daha çok "kaside" nazım türü ile yazılmışlardır. Bu arada, az da olsa, mensur na'tlara da tesadüf edilmektedir.

Birkaç istisna dışında, Divan şairlerinin hemen hepsinin na't yazdığı söylenebilir. Osmanlı edebiyatında en çok na't yazan şair, Nazîm'dir. Bu edebiyatta Şeyhî (ölm. 1431), Ahmed Paşa (ölm. 1497), Necati (ölm. 1509), Fuzulî (ölm. 1556), Nefî (ölm. 1635), Naîmî (ölm. 1727), Nabî (ölm.1712), Sabit (ölm.1712), İshak Efendi (ölm. 1776), Şeyh Galip (ölm.1799) na't sahasında başarılı olmuş şairler arasında sayılmaktadır. Fuzulî'nin "su" ve "gül" redifli kasideleri, Nabî'nin 137 beyitlik, Şeyh Galib'in "müseddes" nazım şekli ile kaleme aldıkları na'tları oldukça ünlüdür.

Na'tlarda, önce Hz. Peygamber (s.a.s)'in üstün meziyetleri, bütün güzel vasıfları, ahlakının eşsizliği anlatıldıktan sonra, mucizelerinden bahsedilir. Manzum na'tların bazılarında, sonlara doğru Ehl-i beyt'in, Dört halifenin, Ashab'ın ileri gelenlerinin Hz. Ali ahfadının özellikleri anlatılır. Nihayette, Hz. Peygamber'in şefaatına sığınılır ve manzume, salat ve selam faslı ile sona erer.

Na'tlarda ayet ve hadislerden yapılan iktibaslara ve telmihlere çokça tesadüf edilir.

Aşağıya XVII. yüzyıl şairlerinden Abdûl' ahad Nuri Sivasî'nin güzel bir na'tı alınmıştır:

Der Na't-i Hazret-i Resûl-i kibriya

Ey habîb-i Hak kerîmû'ş-şan Muhammed Mustafa

Nazenîn-i Hazret-i Yezdan Muhammed Mustafa

Ravza-i Cennet gülüsün "lîmeallah" bülbülü

Canlara canan cihana can Muhammed Mustafa

Nûr-ı alem fahrî Adem seyyidül-kevneynsin

ki alemde şeh-i şahan Muhammed Mustafa

Bûy-i enfasın mutayyeb itdi nasût ehlini

Doldu alem rûh ile reyhan Muhammed Mustafa

Zatını meddah olan ol Hazret-i Hak olucak

Nice bilsin kadrini insan Muhammed Mustafa

Ümmet üzre ulu minnetdir vücüdun ni'meti

Cümle halka Rahmet-i Rahman Muhammed Mustafa .

Aline ashabına ezvacına etba'ına Hazır olsun ravza-i Rıdvan Muhammed Mustafa

Nûrî miskini unutma Rabb-ı İzzet hakkrçün

Ey nebîler hizbine sultan Muhammed Mustafa.

Muhammed Nur DOĞAN

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Nat

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/nat.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.