Sefaat

Bir kimsenin bağışlanmasını istemek; bir kimseden, başka bir kimse için iyilik yapmasını ve zarardan vazgeçmesini rica etmek; yardım etmek; başkası hesabına yalvarmak, rica etmek; birinin önüne düşüp işinin görülmesi için dua ve niyazda bulunmak. Şefaat edene eş-şafi', eş-şefi (başkası lehine taleb eden) denilir.

Bu ayette şefaat; aracı olmak, yardım etmek ve öncülük etmek anlamlarına gelir: "Kim güzel bir şefaatla (hayır ve iyiliklere aracı, vasıta olmakla) şefaat ederse, bundan kendisine bir sevab (hisse) vardır. Kim de kötü bir şefaatle (kötülüğe delil olmak ve yardım etmekle veya kötülük çığırını açmakla) şefaatde bulunursa, ondan kendisine bir günah payı vardır. Allah her şeye kadirdir" (en-Nisa, 4/85) .

Şefaat-ı hasene, iman edip Allah'ın ve kullarının haklarına riayetle beraber, mü'minlerin iyiliği için uğraşmak, onları kötülüklerden ve zararlardan korumaya çalışmaktır. Şefaat-ı seyyie, mü'minlerin ve insanların zarara uğramaları ve kötülüklere düşmeleri için çalışmak ve kötülük çığırları açmaktır. Hangi hususta olursa olsun, bir insan, menfaat sağlayıp zarara uğramasını engelleme yolunda sırf Allah rızası için şefaatta bulunana dünyada ve ahirette bundan nasib ve ecir vardır. Kötülüğe ve zararlara sebeb olanın da bu şefaat-ı seyyienin vebal ve günahından nasibi vardır.

Ahiretteki şefaate gelince, dünyada işlenen bazı günahların ahirette cezalandırılmasından vazgeçilmesi için talebte bulunmak, aracı olmak ve bunun için dua etmektir. Şu halde şefaat, bir mü'minin günahlarının bağışlanması için Allah'a dua edip yalvarmaktır. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s.), "Her Peygamberin bir duası vardır. Ben ise, inşaallah duamı kıyamet gününde ümmetime şefaat etmek için saklamak istiyorum" buyurmuştur (Buharî, Daavat, I; Tevhid, 31; Müslim, Nşr. M. Fuad Abdulbaki, İman, 86).

Ahirette, kendilerine şefaat izni verilen her şefi'in şefaatının sınırı, Allah katındaki yakınlığı ve derecesi nisbetinde nail olacağı izin ve imkanın şamil olduğu günahkar mü'minler ile mütenasibtir. Şefaat olunacak mü'minlerin de şefaat edilmeye layık olmaları şarttır.

Allah'ın, kullarından faziletli birisinin diğer bir mü'min için hayır isteğine icabet ederek bundan bir zararı gidermesi, yahut onun günahlarını affetmesi, insanlara sonsuz nimet ve lütuflarının bir kısmıdır. Mü'minin, mü'min kardeşinin günahlarının affı için duası Allah katında ona şefaatı türündendir. Allah katında hayırlı bir kulun bu duası ister dünyada iken sağ olan mü'min için olsun, ister ölmüş mü'min için olsun yahud ahirette meydana gelsin aynıdır. Dünyada iken Hz. Peygamber (s.a.s.)'in mü'minlere duası, onlara bir çeşit şefaatidir. O daha bu dünyada hayatta iken mü'minlere dua ederek şefaatta bulunmuştur. Nitekim Hz. Aişe (r.an)'nın naklettiğine göre, Rasûlüllah (s.a.s.) çok defa geceleri yatağından kalkar, mü'min ölülere Allah'tan mağfiret istemek için "Bakîu'l-Ğarkad" mezarlığına giderdi (Müslim, Cenaiz, 35).

Yüce Allah'ın kendi yanında mukarreb ve derecesi yüksek bir kulunun diğeri hakkında şefaatını -birine kendi katında itibarı olduğunu göstererek ikram için, ötekine zayıf ve muhtaç olduğundan rahmet olarak- kabul etmesine aklen hiçbir engel yoktur. Allah'ın ahirette, peygamberlerine ve razı olduğu bir takım zatlara şefaat etmeleri için müsaade etmesi, kendisinin bileceği adalet ve lütuf kanununa dahil olan hikmetindendir. Uhdesinde kul hakları bulunanlar hariç, günahkar mü'minleri Allah Teala'nın, Lütuf ve fazlıyla affetmesi caiz olunca, peygamberler, mukareb ve iyi kimselerden birinin şefaatına mazhariyetleri halinde bunların Allah'ın mağfiretine nail olmaları da mümkündür.

Ahirette şefaatın olacağı Kitab ve sünnetle sabittir:

Peygamber, velî, şehid ve bildikleri ile amel eden imanlı alimler ve kamil mü'minler gibi Allah'ın müsaade ettiği, rızasına mazhar olmuş, nezdinde bir değer ve yakınlığa erişmiş kimselere şefaat etme izni verilebilecektir (el-Bakara, 2/255; Yûnus, 10/3; Meryem, 19/87; Taha, 20/109; ez-Zuhruf, 43/86).

Peygamberler ve diğer şefaatçıların şefaatları, Allah'ın razı olacağı ve haklarında şefaat edilmeğe izin verdiği kimseler hakkında olacaktır (el-Enbiya, 21/27-28; ed-Duhan, 44/41-42; Buharî, Cihad, 189; Müslim, İmare, 6).

Kafirler için şefaat kapıları kapalıdır (el-Bakara, 2/48, 123, 254; en-Nisa, 4/116; el-A'raf, 7/53; el-Mü'min, 40/18; es-Secde, 32/4; ez-Zümer, 39/44; el-Müddessir, 74/48; el-İnfitar, 82/19). Peygamberler bile kafirlere şefaat edemeyeceklerdir. Kafirler layık oldukları cezalarını çekeceklerdir. Hz. İbrahim'in -ahirette babası ile karşılaştığında- onun için hiçbir şefaatta bulunamaması, Allah'tan "Kafirlere ben cenneti haram kıldım " cevabını alması da buna delalet eder (Buharî, Tefsir, Sûre 26). Bu konuyla ilgili olarak (bkz. Buharî, Enbiya, 8; Tefsir, Sûre 6; Rikak, 45, 53; Müslim, Fadail, 9). Yalnız Hz. Peygamber (s.a.s.) bir hadisinde, şefaatı sebebiyle amcası Ebû Talib'in ateş çukurunun topuğuna kadar gelen yerinde bulunacağını söylemiştir (Buharî, Meğazi, 73; Müslim, İman, 90). Bu da sadece Rasûlüllah'a tanınan bir şefaat hakkı olsa gerektir. Çünkü Ebû Talib, Rasûlüllah'a pek çok yardım ve iyiliklerde bulunmuştur.

Peygamberlerin şefaatı: Ahirette peygamberlerin hepsine mü'minlere şefaat etme hakkı tanınmıştır (Buharî, Rikak, 45; Tevhid, 33; Müslim, İman, 81;Ebû Davûd, Cihad, 26;Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 94 vd. 325, V, 43; Tirmizî, II, 66).

Her peygamber kendi ümmetine şefaat edecektir (Buharî, Tefsir Sûre 18). İnsanlar muhakeme olunmak için mahşerde toplandıklarında, peygamberler, "Allah'ım selamet ver, Allah'ım selamet ver" diye dua edeceklerdir (Buharî, Rikak, 52; Müslim, İman, 81). Peygamberlerin ve Hz. Peygamberin şefaatı "Şübpesiz ki Allah, kendisine eş tanınmasının (şirk kosulmasının) günahını yargılamaz. Ondan başka dileyeceği kimsenin günahını mağfiret eder" (en-Nisa, 4/116) ayetinin hükmünce, Allah'ın izniyle mü'minlere şamil olabilecektir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s.) hadislerinde büyük günah işleyenler de dahil, mü'minlerin şefaatına nail olacaklarını söylemiştir (Buharî, Rikak, 51; Ebû Davûd, es-Sünne, 20; Tirmizi, II, 66).

Peygamberler içinde ilk defa şefaat edecek ve şefaatı kabul olunacak peygamber, Hz. Muhammed (s.a.s.)'dir. (Müslim, Fadail, 2). Ahirette Hz. Muhammed (s.a.s.)'in bu ilk şefaatı, mahşer halkının muhakemeye başlanılması hakkındaki umûmî ve büyük şefaattır. Hz. Peygamber (s.a.s.)'in bir çok hadis kitaplarında zikredilen bu büyük şefaatının (eş-Şefa'atü'l'uzma) ana hatları şöyledir: Allah, insanların hepsini düz ve geniş bir sahada hüküm ve hesab için toplayacaktır. Orada insanların meşakkat ve gamı dayanılmayacak bir dereceye varacaktır. Bu sırada insanların bir kısmı, diğer bir kısmına, "Size erişen şu faciayı görmüyor musunuz? Rabbinize size şefaat edecek birisine gidiniz" derler. Sırasıyla Adem (a.s.), Nûh (a.s.), İbrahim (a.s.), Mûsa (a.s.) ve İsa (a.s.) peygamberlere gelirler. Bu peygamberlerden her biri onları diğerine gönderir. Nihayet Hz. İsa, onları Hz. Muhammed (s.a.s.)'e gönderir. O vakit Hz. Peygamber (s.a.s.) Arş'ın altında secdeye kapanır. Allah ona secdesinde yapılacak hamdlerin en güzelini ilham eder. O Allah'a hamdettiği sırada "Başını kaldır, işte, verilir. Şefaat eyle şefaatın kabul olunur" cevabını alır. Muhakemeye başlanır. Bundan sonra Hz. Peygamber'in şefaatıyla imanlılardan bir miktar cehennemden çıkarılır. Rasûlüllah, bir kaç defa daha secdeye kapanarak Allah'a hamd ve dua eder. En nihayet onun şefaatıyla, Allah'ın izin ve takdiri dahilinde mü'minlerden büyük bir çoğunluk cehennemden çıkarılacaktır. İşte Hz. Peygamber (s.a.s.)'in haiz olduğu bu şefaat makamı "Makam-ı Mahmûd"dur (el-İsra', 17/79; Buharî, Tevhid, 24; Müslim, İman, 84).

Hz. Peygamber'in şefaatıyla hesaba ve sorguya çekilmeden Cennet'e girecekler de olacaktır (Buharî, Tefsir, Sûre 18; Müslim, İman, 84).

Cennet'te derecelerin artırılması için ilk şefaat edecek peygamber Hz. Muhammed (s.a.s.)'dir. Bundan dolayı Hz. Peygamber bir hadisinde, "Cennet'te insanların ilk önce şefaatte bulunanı benim" buyurmuştur (Müslim, İman, 85).

Mu'tezile, Cennet'te derecelerin artırılması için yapılacak şefaattan başka şefaatları kabul etmez.

Muhiddin BAGCECI

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Sefaat

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/sefaat.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.