Seyyie

Kötülük, kötü iş manasına gelen bir Kur'anî terim. Seyyie, iyilik, güzellik manasına gelen "hasene" kelimesinin karşıtıdır. Buna "Seyyie" veya "efal-i seyyie" denir.

Seyyie kelimesi Kur'an-ı Kerim'de, zıd anlamlısı olan "hasene" kelimesi ile birlikte kullanılır:

"Kim bir iyilik (hasene) yaparsa, ona o yaptığının on misli sevap vardır. Kim de bir kötülük (seyyie) yaparsa, sadece onun dengiyle cezalandırılır, onlar haksızlığa uğratılmazlar. " (el-En'am, 6/160).

Burada "hasene" ve "seyyie" akıl ve şeriat ölçüsüne göre değerlendirilmiştir.

Bir de insan tabiatı ölçü alınarak değerlendirilmesi vardır. Yani insan tabiatının hafif veya ağır kabul etmesine göre değerlendirilir. Bunun için şöyle buyurulur:

"Onlara bir iyilik (hasene) geldiği zaman, "Bu bizimdir" derler. Kendilerine bir kötülük (seyyie) ulaşırsa, Musa ve onunla beraber olanları uğursuz sayarlardı" (el Araf; 7/131).

Seyyie, "kıtlık" manasına da kullanılmıştır. Bu durumda hasene de "bolluk" manasınadır:

"Sonra kötülüğü (kıtlığı) değiştirip yerine iyilik (bolluk) getirdik" (el-A'raf, 7/95).

Seyyie, bazan "azab" manasında da kullanılmıştır. Dolayısıyla hasene azabsız, rahat yaşamak manasına gelmektedir:

"Senden iyilikten önce kötülüğü (azabı) acele istiyorlar" (er-Ra'd, 13/6).

Kök ve mana itibariyle seyyie kelimesiyle ilgili olan sû, sev", "sev'e" kelimeleri ve aynı kökten fiil olarak türetilmiş olan "sae" kelimesi de Kur'an ve hadiste kullanılmaktadır.

Bunlardan "sû" kelimesi gerek dünya, gerek ahirete ait işlerde insana gam ve keder veren şeylere denir. Türkçe tam karşılığı "kötü"dür. Mesela mal kaybetmek, bir yakınını kaybetmek kötüdür, kötü bir iştir ve bunlar sû kelimesiyle ifade edilir. Bunun karşıtıda hüsn'dür. Hadis-i şerifte:

"Allahım, kötü (sû) ahlaktan sana sığınırım " (Ebû Davûd, Vitr, 32) buyurulur.

"Sû" kelimesi Taha süresi 20-22. ve Kasas süresi 31. ayetlerinde kusurlu, hastalıklı manasına kullanılmıştır. Musa (a.s)'in yed-i beyza (beyaz el) mucizesinden bahseden bu ayette;

"Elini yanına sok, bir kusur (hastalık) olmadan, ayrı bir mûcize olarak bembeyaz bir durumda çıksın" (Taha, 20/22) buyurulur. Mamafih burada sû kelimesinin baras-alaca hastalığı manasına geldiğini söyleyenler de olmuştur.

"Sûa"ise kötü olan şey manasına gelmektedir. Bunun karşıtı ise "hüsna'dır. Sûa kelimesi "Sonra kötülük edenlerin akıbeti çok kötü oldu" (er-Rûm, 30/10) ayet-i kerimesinde bu manadadır.

"Sev" kelimesi şer ve insanın başına gelebilecek her felaket manasını ifade eder. "Bedevîlerden kimi var ki verdiğini angarya sayar ve sizin başınıza belalar gelmesini gözetler. O kötü bela (şer, hezimet, felaket) onların başına gelsin" (et-Tevbe, 9/98).

Bunun müennesi olan Sev'e kelimesi Kur'an-ı Kerim'de avret yeri (Taha, 20/121) ve ceset (Maide, 5/31) manalarına gelmektedir.

Aynı kökten türeyen Sae fiili, hoşlanılmayan iş yapmak, kemlik, kötülük etmek manasınadır. Fiilin malûm siğasının kullanıldığı A'raf süresi 177. ayetinde "kötü oldu" meçhûl siğasının kullanıldığı mülk süresi 27. ayetinde "kötüleşti" manasınadır. Bu son ayette kötü olmanın yüze nisbeti kötülüğün tesirinin yüzde belirmesi sebebiyledir.

Yine fiilin meçhûl siğasıyla bulunduğu Hûd süresi 77. Ayetinde "kaygılandı" manasına gelmektedir. Aynı fiilin ziyade babtan gelen siğası "istae" kötü gördü, kötüye yordu (Ebû Davûd, Sünnet, 8; İbn Hanbel, 5/44) tiksindi, müteessir olup gücendi manalarına gelir (Mecdüddin Muhammed b. Yakûb Firûzabadî, Besair-u Zevi't-Temyiz, III, 288).

İsmail KAYA

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Seyyie

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/seyyie.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.