Sıfat-ı Selbiyye

Sıfat-ı selbiyye

Yüce Allah'ın zatına ve varlığına yakışmayan, o yüce zat hakkında mümteni' (imkansız) olan vasıflar. Zaten "selbetmek"; kaldırmak, uzaklaştırmak, tenzih etmek anlamındadır. İşte bu sebeble Yüce Allah'ın zatî ve sübûtî sıfatlarının zıdlarına "sıfat-ı selbiyye" denmiştir ki; bunlar, Yüce Allah'ın zatına mümteni' olan, yaraşmayan sıfatlardır. Başka bir deyişle Cenab-ı Hakk, bu çeşit zıt sıfatlarla, yaratıklara mahsus olan bu olumsuz özelliklerle muttasıf değildir. Bu yüzden sıfat-ı selbiyye denmiştir ki; şayet böyle bir sıfat verilmemesi düşünülmüş ise, bu vasıf O'ndan selbedilsin, yani bu özellik O'nun Yüce zatından kaldırılsın. İşte bunun için sıfat-ı selbiyyeye "Tenzihat" da denir. Bunun anlamı, "bütün bu olumsuz özelliklerden, noksanlık ve eksikliklerden Yüce Allah "berîdir, uzaktır" demektir.

Sıfat-ı selbiyye veya Yüce Allah'ın zatından selbedilen hususlar, sıfat-ı zatiyye ve sıfat-ı sübûtiyye başlıkları altında sayılan on dört sıfatın zıdlarıdır. Bunlar şunlardır:

1. Adem (yokluk); 2. Hudûs (sonradan varolmak, öncesinde yokluk bulunmak); 3. Fena (varlığının sonu olmak, belli bir süre sonra yok olup gitmek); 4. Teaddüt (birden fazla olmak, eşi, ortağı, yardımcıları olmak); 5. Müşabehet (sonradan yaratılmış bir şeye benzemek, benzeri ve dengi olmak); 6. Başkasına muhtaç olmak, kendi kendine var olamamak; 7. Ölü veya cansız olmak; 8. Cahil (bilgisiz, ilimsiz) olmak; 9. İradesiz olmak, bir şeyi bir başka şeye tercih edememek; 10. Aciz (gücü yetmez) olmak; 11. Görmemek, kör olmak; 12. İşitmemek, sağır olmak;13. Konuşamamak, dilsiz olmak;14. Yaratmamak, hiç bir şeyi var edip icad edememek.

Görüldüğü gibi bu selbî sıfatları, "Yüce Allah şu değildir, bu değildir" şeklinde daha da çoğaltmak mümkündür. Zira bu tarzda bazı hususları Cenab-ı Hakk'tan selbetmekle (kaldırmakla), O'nun Zatına ve vacib olan sıfatlarına hiç bir şekilde zarar gelmez. Bununla beraber sıfatlar hususunda İslam alimleri şu tarzda ittifak etmişlerdir:

Şayet isim ve sıfat tesbit etmeye dinen izin verilmiş ise, yani Kur'an ve hadislerde bu sıfat ve isimlere açıkça işaret eden lafızlar var ise; Yüce Allah'a isim ve sıfat tesbit etmek caizdir. Şayet bu konuda bir yasaklama varsa, yani isim ve sıfat tesbit etmeyi yasaklayan bir ayet veya hadis varsa; Cenab-ı Hakk için isim ve sıfat tesbit etmek caiz değildir. Eğer ne izin ne de yasaklama hususunda bir ayet veya hadis yoksa; değişik görüşler ileri sürülmüş ise de, kabule şayan olan görüşe göre, isim ve sıfat verilmesine müsaade edilmemiştir.

İşte sıfat-ı selbiyye denilen bu olumsuz özellikler, Yüce Allahın zatından kaldırıldığı için, "tenzihat" olarak değerlendirilmiş ve sıfat olarak kabul edilmemiştir. Zira Cenab-ı Hakk, akıl ve hayale gelen ve gelebilecek olan her türlü eksikliklerden ve noksanlıklardan münezzeh, bütün kemal (yetkin) sıfatlarla ve özelliklerle muttasıftır.

Cihad TUNÇ

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Sıfat-ı Selbiyye

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/sifat-i-selbiyye.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.