Ibda

ıbda

Örnek almadan veya bir başkasına uymadan yeni bir şey yapmak. Allahu Teala hakkında kullanıldığında, alet, madde zaman ve mekan söz konusu olmadan vücut vermek anlamına gelir ve bu şekilde ancak Allah için kullanılır.

"Bedîu's-Semavati ve'l-arz" (el-Bakara, 2,117) ayetinde olduğu gibi, mübdi', yani gökleri ve yeri örneksiz, aletsiz, herhangi bir zaman ve mekanla sınırlı olmadan icat eden, varlık alanına çıkaran anlamındadır. Bu kullanılış Kur'an'da iki ayette geçer (bk. El-En'am, 6/101). Bid' ise, hem fail (işi yapan) hem de mef'ul (iş üzerinde yapılan) olarak kullanılır: "Ben 'bid'an mine'r-rusul' (yeni gönderilmiş veya risaleti ilk başlatan) değilim de" (el-Ahkaf, 46/9) ayetinde olduğu gibi.

İslam literatüründe ibda' kelimesiyle ilgili en önemli kavramlardan birisi de 'bid'at' tır Ayet-i Kerime'de şu şekilde kullanılmıştır: "(Hristiyanlar) ruhbaniyeti emredilmediği halde) kendileri ortaya çıkardı" (el-Hadid, 57/27).

Esasen, bir başkasını örnek almadan bir iş yapabilmek ve icat kabiliyetine sahip olmak, kuşkusuz yerilecek bir şey değildir. Fakat insanın insanlığı, kendine has fıtratı, duygu ve ihtiyaçları, yapısı, çevresini saran kainat ve başka insanlarla bir arada ve tabiî çevrede yaşamak gibi pek çok ferdî ve sosyal özellikleri ilk insandan bu yana değişiklik göstermediğinden, ayrıca her insanın dünyadaki görevi ve temel insanî fonksiyonu aynı olduğundan, insan ve insan toplumları için değişmez yasaların ve prensiplerin varlığı kaçınılmazdır. Bu yüzden iman, ibadetin ve muamelatın özüne ve ahlaka mütealik dini prensipler ilk insandan bu yana değişmemiş ve her peygamber daima İslam'ı, Allah'ın insanlar için seçip razı olduğu dini tebliğ etmiştir. Bu dinin nasıl yaşanacağını bizzat hayatları sonra sözleri ve ayrıca sahabelerinden görüp de dinin özüne uygun düştüğü için tasvip anlamında ses çıkarmadıkları bazı davranışlar ile ilgili takrirleriyle rasûller göstere gelmişlerdir. İslam son olarak son nebi, son rasul Hz. Muhammed Mustafa (s.a.s) tarafından Kıyamete kadar geçerli olmak ve değiştirilmemek üzere gönderilmiş ve kemale erdirilmiştir. Resulullah (s.a.s), Kur'an ve Sünnetinden (sözleri, davranışları ve takrirleri) oluşan temel prensipleriyle İslam'ı yaşamış, uygulamış ve gelecek nesillere bırakmıştır. Bu bakımdan, onun iman ile ilgili esaslarında en ufak bir değişikliğe gitmek, küfrü gerektiren bir ibda hareketidir, yani kişiyi kafir yapacak bir bid'attır. İkinci olarak onun sünnetinin İslam'ın temel prensiplerine, temel hükümlerine, ibadetlerine ruhuna ve hatta şekline ait olan kısmı farz veya vacipler içinde olup, asla değişim, yani bid'at kabul etmez. Sünnetin bir kısmı nafile türündendir. Bunlar da; ibadete ait olanlarla, edeplere ait olanlar olmak üzere ikiye ayrılır. İbadetle ilgili olanlar yine kesinlikle değiştirilemez. Edepler kısmına ait olanlar ise, örf ve adette ve beşerî muamelelerde Resulullah'a uymak; sözgelimi onun gibi konuşmak, onun gibi yiyip içmek ve yatmak gibi adet ve hareketlerdir ki, bunlara uymamak bid'at olmamakla birlikte, uymaya çalışmak kişinin adetini ve her hareketini ibadete çevirir. İslam'ın prensipleriyle ilgili bir takım sünnetler vardır ki, bunlar toplumun hukuku türünden cemiyete ait bir ubudiyet hükmündedir. Efendimiz (s.a.s), her bid'atın delalet olduğunu her delaletin de ateşe girmeye vesile olacağını ve dinde bid'at çıkaranların, o bidati işleyenlerin de günahlarını yükleneceklerini ifade buyurmuşlardır (bk. Müslim, Cumu'a, 43; Ebu Davud, Sünne, 5).

Ali ÜNAL

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Ibda

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/ibda.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.