Icabet

ıcabet

Cevap vermek, isteğini kabul etmek, ihtiyacını karşılamak. İcabet etmek; kabul etmek ve muvafakat göstermek demektir.

Cenab-ı Hakk'ın duaya icabeti, duayı kabul etmesi demektir. Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyurulur: "Ey Muhammed, eğer kullarım Ben'i senden sorarlarsa, şüphesiz ki Ben, çok yakınım. Dua edenin duasını, dua ettiğinde kabul ederim. Benim emrime uysunlar ve Bana iman etsinler ki, doğru yolu bulalar " (el-Bakara, 2/186).

Yapılan meşrû bir davete icabet İslam'ın teşvik ettiği bir ameldir. Hadisi şerîfte; "Çağırdığı zaman davetine icabet etmek, müslümanın müslüman üzerindeki haklarındandır" (Nesaî, Cenaiz, 52; İbn Mace, Cenaiz, l; Darimî, İsti'zan, 5) buyurulur. Başka bir hadiste, davete icabet etmeyenin Allah ve Rasûlüne karşı gelmiş sayılacağı bildirilir (bk. Müslim, Nikah, 110; Ebû Davud, Et'ime, l; İbn Mace, Nikah, 25).

Düğün, nişan, doğum ve benzeri sevinçli zamanlarda yapılan davete katılma iki şekilde olur. l. Yardım istenmesi halinde, isteğin yerine getirilmesi, 2. Düğün yemeği (velîme) gibi hayırlı bir toplantıya bizzat katılınması. Davetin meşrû olması yanında aşağıdaki hususların da gözetilmesi İslamî adaptandır.

1. Zengin-yoksul ayırımı yapılmamalıdır. Bir kimse yalnız zengin ve şöhretli kişilerin davetlerine katılır, yoksul ve güçsüz kişilerinkine katılmazsa, İslam'ın yasakladığı gurur ve kibir hastalığına maruz kalabilir (bk. en-Nahl, 16/49; el-Enbiya, 21/19; el-Mümin, 40/27, 56, 60, 76; en-Nahl, 16/29; ez-Zümer, 39/60, 72). Hz. Peygamber zengin, yoksul ve köle ayırımı yapmaksızın ashab-ı kiramının davetlerine katılırdı (bk. ibn Mace, Nikah, 25; Ticarat, 66; Zühd, 16; Tirmizî, Cenaiz; 32; Savm, 63; Ebû Davud, Savm, 74; Et'ime, 1).

2. Gidilecek yerin uzaklığı davete katılmaya engel teşkil etmemelidir. Hasta ziyareti, cenazeye katılma, davete icabet ve bir arkadaşı ziyaret ne kadar uzak yerden yapılırsa, muhatabın gönlü o kadar sevinçle dolar. Nitekim, Allah Resulu, uzakça bir yeri örnek vererek şöyle buyurmuştur: "Eğer Gamîm denilen yerde bulunan Küra'a davet edilsem, şüphesiz icabet ederdim" (Buharî, Hibe, 2; Tirmizi, Ahkam, 10; Ahmed b. Hanbel, III, 209).

Hadiste adı geçen Küra', Medine'ye bir kaç mil uzaklıkta bulunan bir yerin adıdır. Hz. Peygamber, Ramazanda Medine'den çıkıp oraya vardığında, orucunu bozar ve yolculuk sırasında namazlarını Küra'dan itibaren seferî olarak kılmaya başlardı.

3. Nafile oruç tutanın orucunu bozması. Farz oruç dışında nafile oruç sebebiyle davetten geri kalmamak gerekir. Orucunu bozmak, davet sahibi sevindirecekse, kardeşinin ikramını yemekten elde edeceği sevap nafile orucun sevabından daha üstündür. Bu orucu başka bir günde kaza eder. Hadîs-i şeriflerde nafile oruç için böyle bir kolaylık yer almıştır (bk. Müslim, K. 13, H. 169, 170, K. 16, H. 106; Ebû Davud, K. 14, B. 72, 73, 75, 76; Tirmizi, K. 6, B. 34, 35, 36, 70; Nesaî, K. 22, B. 67; İbn Mace, K. 7, B. 26, 47, 54).

4. Davet edilen yerde meşrû olmayan şeyler varsa, böyle bir davete icabet edilmez. İçki, kumar, fuhuş bulunan, kadın ve erkeklerin ortak eğlendikleri yerler buna örnek verilebilir. Böyle bir davete icabet haram veya mekruh olur.

5. Davete icabetin sırf karın doyurmak için değil, Allah ve Resulunun rızasını kazanmak için olmalıdır. Davete giderken Hz. Peygamberin sünnetine uymak için hareket etmeye niyetlenmelidir. Niyet amellerin özü ve ecir kaynağı olmasının sebebidir. Hadis-i şerifte şöyle buyurulur: "Ameller niyetlere göredir. Her kişi için ancak niyet ettiği şey vardır. Kimin hicreti Allah ve Resulu'ne ise, onun hicreti Allah ve Resulu'ne olmuş bulunur. Kimin hicreti de ulaşmak istediği bir dünyalık veya evlenmek istediği bir kadın için olursa, onun hicreti de bunlar için yapılmış sayılır" (Buharî, Bedü'l- Vahy, l; ltk, 6: Menakıbu'l-Ensar, 45; Talak, 11; Eyman, 23; Müslim, İmare, 155; Ebû Davud, Talak, 11, Nesaî, Tahare, 59; Talak, 24; Eyman, 19).

Davete icabetle ilgili bu hadisleri emir kuvvetinde gören bazı İslam bilginleri icabetin vacip, bazıları ise mendub olduğunu söylemişlerdir. İslam hukukçularının çoğunluğu, düğün velîmesine katılmanın vacip olduğunu söylerken, Hanefiler bunu müstehap kabul etmişlerdir (ez-Zebîdî, Tecrîd-i Sarih, Terc. Kamil Miras, Ankara 1985, IV, 279, 280; bk. "Davete İcabet" mad.).

Hamdi DÖNDÜREN

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Icabet

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/icabet.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.