Basınç

BASINÇ

Yeryüzünde bulunan bütün maddeler ağırlıklarından dolayı bulundukları zemin üzerine kuvvet uygular . Uygulanan bu kuvvetler cisimler üzerinde bir basınç oluşturur . Buna göre basınç , kuvvetin bir etkisidir .

Katıların Basıncı

Birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvete basınç denir .

Basınç = Dik Kuvvet / Yüzey alanı

Basınç P , kuvvet F ve yüzey alanı da S ile gösterilirse , P = F / S olur .

Bu bağıntıya göre , kuvvet sabit ise , basınç yüzey alanı ile ters orantılıdır . Eşit ağırlıktaki tavuğun bataklıkta ördekten daha fazla batmasının nedeni , tavuğun ayaklarının yüzey alanının ördeğinkine göre küçük , dolayısıyla basıncının ördeğinkine göre büyük olmasıdır . Ördeğin ayağı perdeli olduğu için yüzey alanı büyük , basıncı ise küçüktür . Sivri uçlu çivinin ucundaki basınç büyük olduğu için küt uçlu çiviye göre daha kolay çakılır . Bıçak köreldiği zaman bilelenerek yüzey alanı küçültülür ve basıncın artması sağlanır . Bu nedenle aynı kuvvetle daha kolay kesme işlemi sağlanmış olur .

Katılar kendilerine uygulanan kuvveti aynı yönde ve aynı büyüklükte iletirler . Fakat basıncı aynen iletmezler .

Durgun Sıvıların Basıncı

Sıvıların belli bir şekli yoktur . İçinde bulundukları kabın şeklini alırlar . Sıvıların katılardan temel farkı akışkan olmalarıdır . Bundan dolayı sıvılar bulundukları kabın taban ve yan yüzeylerine yani dokundukları her noktaya basınç uygularlar .

h yüksekliğine kadar sıvı dolu olan kabın tabanına uygulanan sıvı basıncı ,

P = h . d . g

bağıntısı ile hesaplanır .

Burada , h yüksekliği , basıncın uygulandığı noktanın sıvının açık yüzeyine olan dik yüksekliği , d sıvının yoğunluğu , g ise yerçekim ivmesi sabitidir .

Bu bağıntıya göre basınç hem sıvı yüksekliği , hem de sıvının yoğunluğu ile doğru orantılıdır .

Sıvı basıncı bu iki niceliğin dışında kabın şekline ve biçimine bağlı değildir . Sıvı yüksekliği ve sıvının yoğunluğu değişmemek şartıyla sıvı hacmine de bağlı değildir .

Sıvı basıncı yüzeye daima dik olarak etki eder . Kap yüzeyinde açılan bir delikten çıkan sıvının yüzeye dik olarak çıkması da basıncın yüzeye dik uygulandığını gösterir .

Basınç Kuvveti

Bir kapta bulunan sıvı , ağırlığının etkisi ile dokunduğu bütün yüzeylere kuvvet uygular . Sıvının kap yüzeyinin tamamına uyguladığı kuvvete basınç kuvveti denir .

Taban alanı S , sıvının öz kütlesi d ve sıvı yüksekliği h ise , sıvının kap tabanına uyguladığı basınç kuvveti ,

F = h . d . g . S

bağıntısı ile hesaplanır .

Silindirik ve prizma şeklindeki kaplarda sıvıların kap tabanına uyguladığı basınç kuvveti sıvının ağırlığına eşittir .

Kapalı Kaplardaki Gazların Basıncı

Gazların basıncı , gaz moleküllerinin sürekli kabın iç çeperlerine çarpmaları sonucu oluşmaktadır . Kabın iç yüzeyindeki birim yüzeye , birim zamanda çarpma sayısı ne kadar fazla ise , basınç ta o kadar fazladır .

Gaz moleküllerinin kabın iç yüzeyindeki her noktaya çarpma sayısı eşit olduğundan , her noktadaki gaz basıncı da eşit olur .

Kapalı kaptaki gazların basıncı genel olarak üç niceliğe bağlıdır .

1 . Sıcaklık ve molekül sayısı sabit ise , kabın yani gazın hacmi ile ters orantılıdır . Hacim arttıkça basınç azalır , hacim azaldıkça basınç artar .
2 . Sıcaklık ve hacim sabit ise gaz basıncı molekül sayısı ile doğru orantılıdır .
3 . Hacim ve molekül sayısı sabit ise , gazın basıncı sıcaklıkla doğru orantılıdır . Sıcaklık arttıkça gaz moleküllerinin hızı artar ve kabın iç yüzeyinde birim alana çarpma sayısı artar .

Kategori: Fizik | Kimya |

Etiket: basınç, katıların basıncı, sıvıların basıncı, gazların basıncı

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.