Şu destanı M . Ö . 330-327 yıllarındaki olaylarla bağlantılıdır . Bu tarihlerde Makedonyalı İskender , İran'ı ve Türkistan"ı istilâ etmişti . Bu dönemde Saka hükümdarının adı Şu idi . Bu Destan Türklerin İskender'le mücadelelerini ve geriye çekilmeleri anlatılmaktadır . Doğuya çekilmeyen 22 ailenin Türkmen adıyla anılmaları ile ilgili sebeb açıklayıcı bir efsane de bu destan içinde yer almaktadır . Kaşgarlı Mahmud Divan ü Lügat-it Türk"de İskender'den Zülkarneyn olarak bahsetmektedir . Destanın tesbit edilebilen kısa metni şöyle özetlenebilir:
İskender , Türk memleketlerini almak üzere harekete geçtiğinde Türkistan"da hükümdar Şu isminde bir gençti . İskender'in gelip geçici bir akın düzenlediğine inanıyordu . Bu sebeble de İskender'le savaşmak yerine doğuya çekilmeği uygun bulmuştu . İskender'in yaklaştığı haberi gelince kendisi önde halkı da onu izleyerek doğuya doğru yol aldılar . Yirmi iki aile yurtlarını bırakmak istemedikleri için doğuya gidenlere katılmadılar .
Giden gurubun izlerini takip ederek onlara katılmaya çalışan iki kişi bu 22 kişiye rastladı . Bunlar birbirleriyle görüşüp tartıştılar . 22 kişi bu iki kişiye: "Erler İskender gelip geçici bir kişidir . Nasıl olsa gelip geçer , o sürekli bir yerde kalamaz . Kal aç" dediler . Bekle , eğlen , dur anlamına gelen "Kalaç" bu iki kişinin soyundan gelen Türk boyunun adı oldu . İskender Türk yurtlarına geldiğinde bu 22 kişiyi gördü ve Türk"e benziyor anlamında " Türk maned " dedi . Türkmenlerin ataları bu 22 kişidir ve isimleri de İskender'in yukarıdaki sözünden kaynaklanmıştır .
Aslında Türkmenler , Kalaçlarla birlikte 24 boydur ama Kalaçlar kendilerini ayrı kabul ederler . Hükümdar Şu Uygurların yanına gitti . Uygurlar gece baskını yaparak İskender'in öncülerini bozguna uğrattılar . Sonra iskender ile Şu barıştılar . İskender Uygur şehirlerini yaptırdı ve geri döndü . Hükümdar şu da Balasagun"a dönerek bugün şu adıyla anılan şehri yaptırdı ve buraya bir tılsım koydurttu .
Bugün de leylekler bu şehrin karşısına kadar gelir , fakat şehri geçip gidemezler . Bu tılsımın etkisi hâlâ sürmektedir . Bu destana göre İskender Türkistan"a geldiğinde Türkmenlerin dışındaki Türkler doğuya çekilmişlerdi . İskender Türkistan'da mukavemetle karşılaşmamış bu sebeble de ilerlememiştir . Büyük ölçüde çadırlarda yaşayan Türkler İskender'in seferinden sonra şehirler kurmuş ve yerleşik hayatı geliştirmişlerdir .
vuhuv.com.tr