Karadeniz Bölgesi
KARADENİZ BÖLGESİ
Coğrafî konumu: Adını Karadeniz 'den alan bölge Sakarya 'nın batısından Gürcistan sınırına kadar uzanır . Bölgenin güneyinde İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi yer alır .
Yüzey şekilleri: Bölgenin yüzey şekillerinin temelini kıyıya paralel uzanan Kuzey Anadolu dağları oluşturur . Bu dağlar 3 . jeolojik zamanda oluşmuştur . Dağlar kıyıya paralel uzandığı için;
a . Denizin ılımanlaştırıcı etkisi iç kesimlere ulaşamaz .
b . Kıyı bölgeler ile iç kesimler arasında ulaşım zordur .
c . Kıyılarda girinti , çıkıntı azdır . Boyuna kıyı tipi görülür .
d . Nüfus ve yerleşme kıyılarda daha yoğundur .
e . Kıyı ile iç kesimlerde yetiştirilen tarım ürünleri farklıdır .
Dağlar: Doğu Karadeniz 'de dağlar iki sıra halindedir . Kıyıda; Giresun ve Rize dağları , iç kesimde; Çimen , Kop , Mescit , Yalnızçam dağları . Orta Karadeniz Batı Karadeniz
Akarsular: Çoruh , Kızılırmak , Yeşilırmak , Filyos ( Yeniceırmak ) , Sakarya , Bartın çayı . Bu akarsulardan Çoruh Gürcistan'ın sınırları içinde Karadeniz'e , Sakarya ise Marmara Bölgesi'nin sınırları içinde Karadeniz'e dökülür .
Göller: Bölgede bulunan göller az ve küçüktür . Bölgenin en önemli gölleri olarak heyelan set gölü olan Tortum ve Sera ile Bolu yakınlarındaki Abant ve Yedigöller sayılabilir .
Ovalar: Kızılırmak ve Yeşilırmak nehirlerinin getirdiği alüvyonların oluşturduğu Bafra ( Kızılırmak ) ve Çarşamba ( Yeşilırmak ) deltaları bölgenin en önemli iki ovasıdır . iç kesimlerde ise; Taşova , Erbaa , Niksar , Merzifon , Suluova , Turhal , Bolu , Düzce ve Kastamonu ovaları yer alır .
İklim ve bitki örtüsü: Bölgenin kıyı kesimlerinde her mevsimin yağışlı , yıllık sıcaklık farkının az olduğu Karadeniz iklimi egemendir . Kıyı kesimlerin her mevsim yağışlı olmasının nedeni , deniz üzerinden gelen nemli havanın kıyıdaki dağlara çarpıp yükselmesi ve soğuyarak yoğunlaşması sonucu oluşan orografik ( yamaç ) yağışlardır . Kıyıdan iç kesimlere gidildiğinde yağış azalır , iklim karasallaşır . Doğal bitki örtüsünü ormanlar oluşturur .
Nüfus ve yerleşme: Karadeniz Bölgesi , 1990 nüfus sayımına göre 8 , 5 milyon nüfusa sahiptir . Bölgede km2 ye 64 kişi düşer . Nüfus bölge içinde düzensiz bir dağılım göstermektedir . Bunun nedeni bölgedeki yeryüzü şekillerinin engebeli ve yüksek olmasıdır . Nüfus daha çok kıyıda ve iç kesimlerdeki ovalarda yoğunlaşmıştır . Aynı zamanda Karadeniz Bölgesi göç veren bölgelerimizden biridir .
Karadeniz Bölgesi'nin kırsal kesiminde dağınık yerleşme görülmektedir . Bunun nedeni arazinin engebeli olması , tarım alanlarının yamaçlarda küçük ve parçalı olması , su ihtiyacının kolaylıkla karşılanabilmesidir . Bölgenin en önemli kentleri ise Samsun , Zonguldak ve Trabzon'dur .
Ekonomik faaliyetler: Bölgenin kıyı ile iç kesimlerinde sıcaklık ve yağış değerleri farklılık gösterdiği için yetiştirilen tarım ürünleri de farklıdır . Yetiştirilen ürünler arasında çay , fındık , mısır , tütün , tahıllar , şeker pancarı , çeltik sayılabilir .
Bölgede hayvancılık önemli bir ekonomik faaliyettir . Kıyı kesiminde bitki örtüsünün gür olması , yüksek dağ çayırlarının bulunması ve arazinin engebeli olması nedeniyle büyükbaş hayvancılık yapılır . Buna karşılık iç kesimlerdeki ovalarda ise küçükbaş hayvancılık yapılır .
Karadeniz Bölgesi'nde tarım alanlarının sınırlı olması , sanayinin az gelişmesi kıyıdaki halkı balıkçılığa yöneltmiştir .
Madenler: Bölge maden kaynakları açısından fazla zengin değildir . En önemli yer altı zenginlikleri taşkömürü ve bakırdır .
Endüstri: Karadeniz Bölgesi'nde endüstri istenilen düzeyde gelişmemiştir . Madenciliğe bağlı olarak Zonguldak ve çevresi ile hinterlandının geniş olması nedeniyle Samsun bölgede en çok sanayileşmiş şehirlerdir .
Demir - çelik , bakır , kağıt , sigara , tütün , çimento , şeker pancarı , çay , fındık fabrikaları bölgede yer alan sanayi kuruluşlarıdır .
Ticaret ve turizm: Karadeniz Bölgesi'nde üretilen tütün ve fındık ihracat ürünlerimizdendir . Çay ülke içindeki ihtiyacı karşılarken , mısırın büyük bölümü bölge içerisinde tüketilir .
Karadeniz Bölgesi'nde her mevsimin yağışlı olması nedeniyle turizm fazla gelişmemiştir . Oysa bölge dağcılık , rafting , kayak gibi sporların yapılabileceği doğal mekanlara , çeşitli dönemlere ait tarihî eserlere sahiptir .
a . Batı Karadeniz Bölümü
Konumu ve sınırları: Bölüm , Adapazarı ovasının doğusundan , Kızılırmak deltasının ( Bafra Ovası ) , batısına kadar uzanır . Batı Karadeniz Bölümü'nün doğusunda Orta Karadeniz Bölümü , batısında Marmara Bölgesi , güneyinde ise iç Anadolu Bölgesi yer alır .
Yüzey şekilleri: Bölümde dağlar üç sıra halinde uzanır . Kıyı dağ sırasını Küre ( İsfendiyar ) dağları , orta sırayı Bolu - Ilgaz dağları , iç sırayı ise Köroğlu dağları oluşturur . Buradaki dağların yükseltisi Orta Karadeniz dağlarından fazla , Doğu Karadeniz'dekilerden ise azdır .
Dağlar arasında uzanan Kuzey Anadolu fay hattı boyunca zaman zaman depremler meydana gelir .
Ovalar: Solu , Düzce , Kastamonu .
Akarsular: Bu bölümün en önemli akarsuları , Sakarya nehrinin orta çığırı , Kızılırmak'ın kollarından Gökırmak ve Devrez çayı , Filyos ( Yeniceırmak ) ve Bartın çayı oluşturur .
Göller: Bu bölümde /Abant , Yedigöller ve Gölcük göllerinin yanı sıra , Sakarya Nehri üzerinde yer alan Gökçekaya ve Sarıyar baraj gölleri de yer alır .
İklim ve bitki örtüsü: Batı Karadeniz'in kıyı şeridinde Karadeniz iklimi etkilidir . Kıyı kesimler iç bölgelere göre daha fazla yağış alır . Yazlar ılık , kışlar serin ve zaman zaman donlu geçer . İç kesimlerde ise iklim karasallaşır . Bölümde yağış miktarı Doğu Karadeniz'den az , Orta Karadeniz'den fazladır . Ayrıca kış mevsimi Orta ve Doğu Karadeniz'e göre daha soğuk geçer .
Bölümün doğal bitki örtüsünü ormanlar oluşturur .
Nüfus ve yerleşme : Nüfus özellikle şeridinde , özellikle endüstri kuruluşlarının çevresinde ve dağlar arasındaki çöküntü ovalarında toplanmıştır . Bölümün en gelişmiş şehri Zonguldak'tır . Ülkemizin tek taş kömürü havzası buradadır . Diğer önemli şehirleri ise; Karabük , Ereğli , Safranbolu , Kastamonu , Bolu , Bartın ve Sinop'tur .
- Karabük ve Ereğli'de demir-çelik fabrikaları yer alır .
- Safranbolu tarihî evleri ile ünlüdür .
- Kastamonu , Atatürk'ün 25 Ağustos 1925'te şapka inkılâbını başlattığı yerdir .
- Sinop , Karadeniz'in tek doğal limanına sahip şehrimizdir . Ancak , hinterlandıyla ( art bölgesiyle ) bağlantısının yeterli olmaması nedeniyle gelişememiştir .
Ekonomik özellikler
Tarım ve hayvancılık: Mısır , buğday , çeltik , tütün , fındık , kenevir , şeker pancarı bu bölümde yetiştirilen önemli tarım ürünleridir .
Doğu Karadeniz'deki kadar yaygın olmamakla birlikte kıyılarda balıkçılık yapılır , iç kesimlerde ise ahır hayvancılığı ve küçükbaş hayvancılık yapılır . Bolu çevresinde ise son yıllarda kümes hayvancılığı gelişme göstermeye başlamıştır .
Madenleri: Zonguldak ve çevresinden taşkömürü , Kastamonu Küre'den ise bakır madeni çıkarılmaktadır
Endüstri: Batı Karadeniz , ülkemizde sanayileşmenin yoğun olduğu alanlardan birini oluşturmaktadır . Bölümde demir-çelik fabrikası ( Ereğli , Zonguldak ve Karabük ) , kağıt fabrikası ( Çaycuma - Zonguldak , Taşköprü , Kastamonu ) , orman ürünleri fabrikaları , çimento fabrikaları ile şeker fabrikası ( Kastamonu ) yer alır .
Bölümde; Sakarya nehri üzerinde kurulan Sarıyar hidroelektrik santrali ile , Çatalağzı , Çaycuma , Ereğli ve Karabük'te ise kurulan termik santrallerden elektrik enerjisi elde edilir .
Ticaret: Bölümde sanayi ürünleri ticareti yaygındır . Kümes hayvancılığından elde edilen ürünler , orman ürünleri ve fındık , ticareti yapılan ürünler arasında yer alır .
Turizm: Bolu , Kartalkaya ve Ilgaz dağları kış sporlarının yapıldığı önemli yerlerdir . Kaplıcalar , Yedigöller , Abant ve Ilgaz dağlarındaki millî parklar , kıyıdaki plajlar , Safranbolu'nun tarihî ahşap evleri Batı Karadeniz'in önemli turistik değerlerini oluşturur
b . Orta Karadeniz Bölümü
Konumu ve sınırları: Bölüm , Melet Çayı'ndan Sinop'un doğusuna kadar uzanır . Bölümün doğusunda Doğu Karadeniz Bölümü , batısında Batı Karadeniz Bölümü , güneyinde ise İç Anadolu Bölgesi yer alır
Yüzey Şekilleri
Dağlar: Orta Karadeniz , Karadeniz Bölgesi'nin yükseltisi en az olan bölümüdür . Bölümün en önemli yükseltisi Canik dağlarıdır . Canik dağlarının yükseltisi az olduğu için bölümde; kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım kolaydır , denizin ılıman etkisi iç kısımlara sokulabilir
Ovalar: Taşova , Erbaa , Niksar , Merzifon , Turhal , Suluova Orta Karadeniz'in iç kesiminde yer alan ovalardır . Bunlar Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde bulunduklarından zaman zaman depremler meydana gelir . Kıyıda ise Çarşamba ( Yeşilırmak ) Delta Ovası ile Bafra ( Kızılırmak ) Delta Ovası yer alır
Akarsular: Kızılırmak ve Yeşilırmak ile kolları bölümün önemli akarsularıdır . Bunlar üzerinde Altınkaya ( Kızılırmak ) , Hasan Uğurlu , Suat Uğurlu ve Almus ( Yeşilırmak ) barajları yer alır
İklim ve bitki örtüsü: Bölümün kıyılarında Karadeniz , iç kesimlerinde ise karasal iklim etkilidir . Dağların yükseltisinin az olması nedeniyle , kıyı kesime düşen yağış miktarı bölgenin diğer bölümlerine göre daha azdır . Yine aynı nedenden dolayı denizin ılımanlaştırıcı etkisi iç kesimlerede ulaştığından kıyı ile iç kesimler arasındaki sıcaklık ve yağış farkı daha azdır .
Bölümün kıyı kesiminde doğal bitki örtüsünü ormanlar oluştururken iç kesimlerde bozkırlar yer alır .
Nüfus ve yerleşme: Orta Karadeniz Bölümü yer şekillerine bağlı olarak ulaşımın kolay olması ve tarım alanlarının genişliği nedeniyle bölgenin diğer bölümlerine göre daha yoğun nüfusludur . Yine aynı nedenlerden dolayı nüfus sadece kıyıda toplanmamış , iç kesimlere de dağılmıştı
Bölümün en önemli şehirleri; Samsun , Ordu , Amasya , Tokat ve Çorum'dur .
Samsun: Orta Karadeniz'in en önemli ticaret merkezi ve liman şehridir . Kentin bir diğer özelliği ise Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Millî Mücadeleyi burada başlatmış olmasıdır . M . Kemal Atatürk , Milli Mücadeleyi başlattığını yayımladığı , genelgeyi buradan dünyaya ilân etmiştir
Ekonomik özellikler
Tarım ve hayvancılık: Mısır , fındık , pirinç , tütün , buğday , şeker pancarı , meyve ( özellikle üzüm ve elma ) bölümde yetiştirilen en önemli tarım ürünleridir .
Kıyılarda ise balıkçılık yapılır .
Madenler: Bölümde çıkarılan en önemli maden Amasya yakınlarındaki linyittir .
Endüstri: Bakır işletmeleri ( Samsun ) , sigara fabrikası ( Samsun , Tokat ) , şeker fabrikası , çimento fabrikası bölümün en önemli sanayi kuruluşlarıdır .
Ayrıca Yeşilırmak üzerinde bulunan Hasan Uğurlu , Suat Uğurlu ve Almus , Kızılırmak üzerinde bulunan Altınkaya barajlarından hidroelektrik enerji üretilmektedir .
Ticaret: Ticaretin en yoğun olduğu yer Samsun fuarıdır .
c . Doğu Karadeniz Bölümü
Konumu ve sınırları: Bölüm , doğuda Gürcistan sınırından başlar , Melet Çayına kadar devam eder . Bölümün doğusunda Gürcistan , güneyinde Doğu ve iç Anadolu bölgeleri , batısında ise Orta Karadeniz Bölümü yer alır .
Yüzey şekilleri: Karadeniz Bölgesi'nin yükseltisi en fazla ve en dağlık olan bölümüdür . Dağlar iki sıra halinde uzanır . Kıyı sıradağlarını Giresun ve Rize dağları oluşturur , ikinci dağ sırası ise Çimen , Kop , Mescit ve Yalnızçam dağlarından oluşur , iki dağ sırasını Çoruh-Kelkit vadi oluğu ayırır . Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde yer alan bu vadilerde zaman zaman depremler meydana gelir .
Akarsular: Bölümün en önemli akarsuları Çoruh ( Gürcistan sınırları içinde Karadeniz'e dökülür ) , Harşit , Melet ve Kelkit çayıdır .
Göller: Heyelan sonucu oluşan Tortum ve Sera gölleri ile alüvyal set gölü olan Uzungöl bölümün başlıca gölleridir
İklim ve bitki örtüsü: Bölümün kıyı kesiminde her mevsim yağışlı Karadeniz iklimi görülür . Ülkemizin en çok yağış alan bölümüdür ( Rize'de yıllık ortalama yağış miktarı 2 . 500 mm . dir ) . Kıyıdan iç kesimlere doğru gidildikçe yağış miktarı azalır , iklim karasallaşır . Bölümün doğal bitki örtüsünü yağışların bol olması nedeniyle gür ormanlar oluşturur .
Nüfus ve yerleşme: Nüfus daha çok kıyı şeridinde ve Çoruh vadisinde toplanmıştır . Yer şekillerinin engebeli , tarım alanlarının parçalı , su kaynaklarının fazla olması nedeniyle kırsal kesimde yerleşmeler dağınıktır .
Bölümün en önemli şehirleri; Trabzon , Rize , Giresun , Artvin , Gümüşhane ve Bayburt'tur .
Trabzon , bölümün en büyük ticaret ve kültür merkezidir .
Rize , ülkemizin tek çay üretim merkezidir . Ayrıca arıcılık ve balıkçılık da gelişmiştir .
Ekonomik özellikler
Tarım ve hayvancılık: Bölümde , başta çay ve fındık olmak üzere mısır , patates , tütün ve soya fasulyesi yetiştirilir . Kışlar ılık geçtiğinden Rize ve çevresinde turunçgil , Çoruh vadisinde zeytin yetiştirilebilmektedir . İç kesimlerde ise buğday ve arpa yetiştirilir .
Doğu Karadeniz'de yağış fazlalığı nedeniyle gür otlak ve çayırlar bulunduğundan büyükbaş hayvancılık yapılır . Ayrıca balıkçılık ve arıcılık da yoğun olarak yapılır .
Madenler: Bölümün en önemli yer altı zenginliği Artvin ( Murgul ) 'dan çıkarılan bakır madenidir .
Endüstri: Bölümün en önemli endüstri kuruluşları; bakır işletmeleri ( Artvin - Murgul ) , kereste fabrikası , kağıt fabrikası ( Aksu - Giresun ) , çay fabrikaları ( Rize ) ve fındık fabrikaları ( Giresun ) 'dır .
Ticaret: Zigana ve Kop geçitleri sayesinde iç kesimlerde ulaşımın kolaylaşması , İran - Trabzon transit yolu , Sarp sınır kapısının açılması ve Karadeniz Ekonomik işbirliğinin kurulması ( KEİ ) Doğu Karadeniz Bölümü'nün ticarî öneminin daha da artmasını sağlamıştır .
Bölgenin Genel Özellikleri
Yüzölçümü bakımından Türkiye'nin %18 . 5'ini kaplamaktadır . Alan bakımından Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgesi'nden sonra 3 . büyük bölgemizdir .
- 1990 sayımına göre 8 . 5 milyon nüfusu vardır .
- Türkiye ormanlarının % 27'sine sahiptir , Ormanlar bakımından en zengin bölgemizdir .
- Türkiye'nin en fazla yağış alan bölgesidir l ( Rize'de ortalama 2 . 500 mm ) .
- Nadasa bırakılan toprağın en az olduğu bölgemizdir .
- En çok göç veren bölgemizdir .
- En fazla heyelan olan bölgemizdir .
- Kıta sahanlığı en dar olan kıyılarımız bu bölgededir .
- Tek ve en önemli taşkömürü yataklarımız bu bölgededir .
- Çay , fındık , mısır , keten , kenevir , soya fasulyesi gibi ürünlerin üretiminde ilk sırayı alır .
- Kuş uçuşu en uzun kıyılarımız bu bölgeye aittir .
- Güneydoğu ve Ege Bölgesi 'nden sonra en az göle sahip 3 . bölgemizdir .
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.
vuhuv.com.tr