KARADENİZ BÖLGESİ
KONUMU , SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Yurdumuzun kuzeyinde , Sakarya'nın doğusundan Gürcistan'a kadar Karadeniz'e paralel olarak bir şerit gibi uzanır .
Gürcistan , D . Anadolu , İç Anadolu ve Marmara Bölgeleriyle ve adını aldığı deniz ile komşudur .
ALANI VE NÜFUSU:
Gerçek alanı olan 143 . 537 Km2 ile Türkiye topraklarının %18'ini kaplar . Alan bakımından 3 . Büyüklükteki bölgemizdir . Bölge Doğu-Batı doğrultusunda 1400 Km , Kuzey-Güney doğrultusunda 100-200 Km ile bir şeride benzer .
Nüfusu 2000 sayımına göre 8 . 4 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 59 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi )
BÖLÜMLERİ:
1 . Batı Karadeniz
2 . Orta Karadeniz
3 . Doğu Karadeniz
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Kıyıları:
Dağlar kıyıya paralel olarak uzandığı için kıyılar az girintili-çıkıntılıdır . Bu kıyı tipine Boyuna Kıyı Tipi denir .
Tek doğal limanı Sinop'tur . Arkasındaki dağların ulaşımı zorlaştırması nedeniyle fazla gelişmemiştir . Buna rağmen Trabzon , Samsun gibi limanlar yapay olmasına rağmen ulaşımları sayesinde gelişmişlerdir .
Bu kıyı tipinde bir kıyı aşındırma şekli olan Falez ( Yalıyar ) çok görülür .
Dağları:
Batı K . : Küre ( İsfendiyar ) Dağları , Bolu Dağları , Ilgaz Dağları , Köroğlu Dağları
Orta K . : Canik Dağları
Doğu K . :D . Karadeniz ( Rize ) Dağları ( Zirvesi: Kaçkar D . 3932 ) , Giresun Dağları ,
Çimen , Kop , Mescit , Akdağ ve Yalnızçam Dağları
D . Karadeniz'de Zigana ve Kop geçitleri vardır .
Akarsuları:
Bartın Çayı ( Ulaşım yapılabilir . ) , Yenice ( Filyos ) Çayı
Kızılırmak ( Türk . 'nin en uzun ırmağı ) , Yeşilırmak ve Çoruh ( Gürcistan'dan dökülür . )
Ovaları:
Kastamonu , Bolu ve Düzce Ovaları . Bafra ve Çarşamba Delta Ovaları
Gölleri:
Sera ve Tortum gölleri ( Heyelan Gölleri ) , Abant ve Yedigöller . Baraj Gölleri: Almus , Suat Uğurlu , Hasan Uğurlu ( Yeşilırmak ) , Hirfanlı ve Altınkaya ( Kızılırmak ) , Sarıyar ( Sakarya )
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Bölgenin kıyı kesiminde Karadeniz İklimi görülür . İklim bu alanlarda her mevsim yağışlı ve ılımandır . En fazla yağışı sonbaharda , en azını yazın alır . Bitki örtüsü Ormandır . Bölge orman bakımından ilk sırada gelir . Yağışlı ve ılık olduğu için yangın çok azdır . En fazla yağış alan bölgemizdir . Rize'de en fazla alan şehirdir .
İç kesimlerde iklim karasallaşır . Dağların bu güney yamaçlarında yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı bir iklim görülür . En fazla yağışı ilkbaharda , en azını yazın alır . Bitki örtüsü ise buralarda Bozkırdır .
Yağışın bol olması sayesinde orman ve akarsuların debileri ( su miktarları ) fazladır . Yağışın yeterli olması sayesinde nadasa bırakmanın en az olduğu bölgemizdir . Bölge kuzeye yakın olduğu için güneşten yararlanma süresi azdır , gölge boyu uzundur , gece-gündüz süresi arasında fark en fazladır . Kimyasal çözülmenin de en fazla olduğu bölgemizdir .
TARIM VE HAYVANCILIK:
Fındık: Ordu ve Giresun çevresinde . Türkiye'de ve Dünyada 1 . Sıradadır .
Çay: Rize kıyılarında . Bol yağış ve yıkanmış toprak ister . Türkiye'de 1 . Sıradadır .
Tütün: Orta Karadeniz ve Bolu-Düzce ovası . Yağışı sevmez . Türkiye'de 2 . Sıradadır .
Mısır: Bölgenin yağışlı kıyılarında . Bölgede tüketilir . Türkiye'de 1 . Sıradadır .
Şekerpancarı: Orta Karadeniz'de , Soya Fasulyesi ve Keten-Kenevir: Kastamonu , Sinop , Zonguldak ve Ordu'da . Tahıl: Karasal iklimin görüldüğü iç kesimlerde . Sebze ve Meyve: Sulamanın yapılabildiği kıyı ve iç ovalarda . Zeytin ve Turunçgiller: D . Karadeniz'de az bir alanda yetiştirilir .
Kıyı kesiminde yağışlı ve gür otlaklara sahip alanlarda büyükbaş hayvan , iç kesimdeki düzlüklerde ise küçükbaş hayvan yetiştirilir . Arıcılık ve balıkçılıkta diğer hayvancılık faaliyetleridir .
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Taşkömürü: Zonguldak , Bartın ve Kastamonu'da . Türkiye'de tek .
Bakır: Murgul ( Artvin ) , Küre ( Kastamonu ) , Çayeli ( Rize ) . Türkiye'de 1 . Sıradadır .
Linyit: Bolu , Çankırı , Amasya , Samsun , Ankara'da . Demir: Ordu'da .
Manganez: Trabzon , Artvin , Amasya ve Kastamonu'da çıkarılır .
ENDÜSTRİ:
Demir-Çelik Sanayisi: Karabük ve Ereğli'de . Bakır Tesisleri: Samsun'da .
Şeker Sanayisi: Turhal , Amasya , Suluova , Çorum , Kastamonu ve Çorum'da .
Tütün Sanayisi: Samsun ve Tokat'ta . Kağıt Sanayisi: Batı Karadeniz'de .
Çay Sanayisi: Rize ve çevresi . Fındık Sanayisi: Ordu ve çevresi .
Gıda ve Dokuma Sanayisi: Büyük kentlerin yakınlarında Kurulmuştur .
NÜFUS VE YERLEŞME:
2000 Sayımına göre bölgenin nüfusu 8 . 4 Milyondur . . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 59 kişidir . Nüfus yoğunluğu bakımından Doğu Anadolu'dan sonra en az 2 . yoğunluktaki bölgedir . Bu Türkiye ortalamasının altındadır . Çünkü bölgenin geçim kaynakları kısıtlı olduğu için çok göç verir . Nüfus kıyı bölümüne , iç ovalara ve Batı Karadeniz'deki maden ve sanayi alanlarına toplanmıştır .
Nüfus Artış Hızı %o 4 tür ( Türkiye %o18 . 34 ) Yeryüzü şekilleri nedeniyle Dağınık Kır Yerleşmesi çok görülür . Ev yapımında ağaç sık kullanılır . Nüfusun %51 i kırsal kesimde yaşar ( Türkiye'de % 35 ) , Halkı genellikle tarım ve hayvancılıkla uğraşır .
TURİZM:
Bolu'da Abant Gölü ve Yedigöller . Kastamonu'da Safranbolu Evleri . Bolu-Kartalkaya ve Ilgaz Dağlarında Kayak Turizmi . Samsun ve Tokat'ta Kaplıcalar . Trabzon-Maçka'da Sümela Manastırı .
Plajlar ve Karadeniz Yaylalar .
TARİHİ ÖNEMİ:
Samsun M . Kemal'in 19 Mayıs 1919'da Anadolu'ya ayak bastığı yerdir . Havza , Tokat ve Amasya Milli Mücadeledeki diğer önemli kentlerdir .
Kastamonu'da M . Kemal'in şapka takarak . Kılık Kıyafet İnkılabını başlattığı şehirdir .
BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:
- Alan bakımından %18 ile 3 . Büyük bölgemizdir .
- Kırsal nüfusun en fazla olduğu bölgemizdir .
- Ormanlarımızın %27'sine sahip olarak 1 . Sıradadır .
- En fazla yağış alan bölgedir .
- Nadasa bırakmanın en az olduğu bölgedir .
- Temel geçim kaynağı tarımdır .
- En çok göç veren bölgedir .
- Güneşten yararlanma oranı en az bölgedir .
- Gölge uzunluğu en fazla bölgedir .
- Gece-Gündüz süresi arasındaki farkın en fazla olduğu bölgedir .
- Kimyasal çözülmenin en fazla olduğu bölgedir .
- En fazla heyelan olan bölgedir .
- En fazla falez ( yalıyar ) olan bölgedir .
- Çay , Fındık , Mısır , Keten-Kenevir , Soya Fasulyesi üretiminde 1 . Sıradadır .
- Taşkömürünün tamamı ve Bakırın yarısı bu bölgeden sağlanır .
- Kereste en çok Sinop , Kastamonu ve Bolu'da üretilir .
- Boyuna kıyı tipi görülür .
- Sıcaklık ortalaması 14-15 derece , yağış ortalama 1000 mm'dir .
- Çatalağzı Termik Santrali bu bölgededir .
- Kızılırmak Türkiye'nin en uzun ırmağıdır .
- Batın Çayının kısa bir bölümünde akarsu ulaşımı yapılabilmektedir .
- Yeryüzü şekilleri nedeniyle İnsan ve hayvan gücüyle tarım yaygındır .
MARMARA BÖLGESİ
KONUMU , SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ülkemizin kuzey-batısında yer alır . Bulgaristan , Yunanistan , Karadeniz , Marmara ve Ege Denizleri , Karadeniz , Ege , İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri ile komşudur .
ALANI VE NÜFUSU:
Gerçek alanı 67 . 306 Km2 . Ülke yüzölçümünün %8 . 5'ini kaplar . 6 . Büyüklükteki bölgemizdir .
Nüfusu 2000 sayımına göre 17 . 3 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 258 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi )
BÖLÜMLERİ:
1 . Yıldız Dağları ( Istranca ) Bölümü
2 . Ergene Bölümü
3 . Çatalca-Kocaeli Bölümü
4 . Güney Marmara Bölümü
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Kıyıları:
Karadeniz ne Kuzey Marmara kıyıları fazla girintili-çıkıntılı değildir . Falez ( Yalıyar ) çok vardır . Fakat Güney Marmara kıyıları girintili-çıkıntılıdır .
İzmit , Gemlik , Erdek ve Saros körfezleri vardır .
Gelibolu , Biga , Kapıdağ , Armutlu , Çatalca-Kocaeli başlıca yarımadalarıdır .
Gökçeada , Bozcaada , Marmara Adaları , İmralı , İstanbul Adaları ise başlıca adalarıdır .
İstanbul ve Çanakkale Boğazları Ria Tipi kıyılardır .
Kapıdağ Yarımadası bir kıyı biriktirme şekli olan Tombolo'dur .
Dağları:
Ortalama yükseltisi en az bölgedir . En yüksek dağı Uludağ'dır ( 2543 m ) .
Yıldız Dağları , Koru Dağlar , Işıklar Dağları , Biga Dağları , Samanlı Dağları diğer dağlarıdır .
Yerşekilleri sade olduğu için ulaşımı da kolaydır .
Akarsuları:
Sakarya'nın aşağı kesimi , Susurluk , Meriç ve onun kolu Ergene . Bu akarsular baraj yapımı için uygun değildir . Ağızlarında delta oluşturamazlar . Çünkü akıntı ve yatak eğimi fazladır .
Ovaları:
Kastamonu , Bolu ve Düzce Ovaları . Bafra ve Çarşamba Delta Ovaları
Gölleri:
İznik , Manyas , Sapanca ve Ulubatlı Tektonik göldür .
Terkos , Küçük ve Büyük Çekmece Gölleri Kıyı Seti gölüdür .
Ömerli Baraj gölü de bulunmaktadır .
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Marmara Bölgesi konumu sebebiyle iklim ve bitki çeşitliliğine sahiptir . Karadeniz kıyılarında Karadeniz İklimi ve Ormanlar görülür .
Istrancaların güneyinde Karasal İklim ve bozkır görülür .
Güney Marmara'da bozulmuş Akdeniz İklimi ve Maki görülür . Burada yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır .
TARIM VE HAYVANCILIK:
Yüzölçümüne göre ekili-dikili alanı en fazla bölgemizdir . Sebebi engebenin az , düzlüklerin fazla olmasıdır . Makineli tarım yaygındır . İklim çeşitliliği yetiştirilen ürünleri de çeşitli kılmaktadır . Ulaşımın kolay olması , sulamanın yaygın olması ve tüketici nüfusun fazla olması nedeniyle tarım gelişmiştir . Fakat kalabalık nüfusa yetmediği için başka bölgelerden de gelmektedir .
Tütün: A . Pazarı ( Türkiye'de %8 ile 3 . ) , Ayçiçeği: Ergene Havzası ( Türkiye'de 1 . )
Zeytin: Güney Kıyılarında ( Türkiye'de %27 ile 2 . ) , Pamuk: Balıkesir ( Yağışın azalması sayesinde . )
Şekerpancarı: Trakya-Alpullu , Adapazarı ve Susurlukta sulanabilen alanlarda .
Buğday: İç kesimlerde ( Türkiye'nin %13'ü ) , Pirinç: Ergene ve Meriç havzalarında ( Türkiye'de 1 . )
Mısır: Doğu Marmara ve Trakya'da . ( Türkiye'de 2 . )
Hayvancılık genellikle besicilik ve ahır hayvancılığı şeklindedir . Bunun sebepleri tarım arazisinin fazlalığı , tüketici nüfusun fazla olması , pazarlama sorununun olmaması ve yer şekilleri ve iklim şartlarının buna uygun olmasıdır . İstanbul ve çevresinde kümes hayvancılığı , Bursa ve çevresinde ipekböcekçiliği yapılmaktadır .
YERALTI ZENGİNLİKLERİ:
Bor: Susurluk , Bigadiç- Balıkesir ( Türkiye'de 1 . ) , Volfram ( Tungsten ) :Uludağ-Bursa , Demirköy-Kırklareli ( Türkiye'de 1 . ) , Mermer: Güney Marmara , Linyit: Bölgenin genelinde , Barit: Lapseki-Çanakkale , Doğalgaz: Kırklareli , Demir: Kocaeli ve Sakarya , Manyezit-Magnezyum: Bilecik , Krom: Bursa , Kurşun-Çinko: Balıkesir ve Çanakkale , Seramik Kili: İstanbul ve Çanakkale
ENDÜSTRİ:
Bölge ekonomisi gelişmiştir . Milli gelirimizin %20'si bu bölgeden karşılanır . Sanayi işçilerimizin yarısı burada çalışır ve sanayi ürünlerinin 1/3'ü bu bölgeden karşılanır . Ulaşımını kolay olması , hammadde teminin kolay olması , Hinterlandının geniş olması , işgücünün fazla olması , tüketici nüfusunun fazla olması ve pazarlama kolaylığı gibi sebeplerle sanayisi gelişmiştir . Enerji üretimi en az olan bölge olmasına rağmen enerji tüketiminde ilk sıradadır . Türkiye'nin en büyük sanayi kuşağı olan İstanbul-Kocaeli-Adapazarı bu bölgede yer alır . Bursa başka bir sanayi ilidir . İstanbul en işlek ve gelişmiş limanımız olarak en büyük ithalat limanımızdır .
İzmit'te İpraş Petrol Rafinerimiz bulunmaktadır . Ambarlı-İstanbul'da Doğalgaz ve Fuel Oil , Bursa ve Hamitabat'ta Doğalgaz , Kırklareli ve Orhaneli'nde termik santraller vardır .
Bursa'da dokumacılık , otomotiv ve konserve sanayisi vardır . İzmit'te ise kağıt , petro-kimya ve İpraş Rafinerisi vardır .
NÜFUS VE YERLEŞME:
2000 Sayımına göre bölgenin nüfusu 17 . 3 Milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 258 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının çok üstündedir ( Türkiye ortalaması 83 kişidir . ) Kentsel nüfusu en fazla olan bölgemizdir . Halkın % 79'u kentlerde yaşar . Nüfusu çok fazla olduğu için diğer bölgelerden ürün alır . Nüfus Çatalca-Kocaeli yarımadasına yoğunlaşmıştır . İstanbul en kalabalık ilidir . İzmit , Adapazarı ve Bursa diğer büyük illeridir . Nüfus artış hızı %o 27'dir ( Türkiye %o 18 . 34 ) . Nüfus ve nüfus yoğunluğunda 1 . sıradadır .
TURİZM:
Turizm geliri en fazla olan bölgemizdir . Bölgede başta İstanbul , Bursa ve Edirne olmak üzere Osmanlı eserleri çoktur . Bursa'da kaplıcalar bulunmaktadır . Balıkesir'de Kuş Cenneti bulunmaktadır . Bursa-Uludağ önemli bir kış turizm merkezimizdir . Bölgede bulunan adalar ve kıyılar turist çeken diğer yerlerdir . İstanbul bütün yıl fuar ve kongreler sayesinde önemli sayıda turist çekmektedir .
TARİHİ ÖNEMİ:
Bilecik , Bursa , Edirne ve İstanbul illerinin Osmanlı Tarihinde önemli yerleri vardır . Bu kentler bu devletin başkentliğini yapmıştır . Çanakkale'de 1915te Çanakkale Savaşına sahne olmuş bir kentimizdir .
BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:
Ø Yüzölçümüne göre 6 . Sıradadır .
Ø Ortalama yükseltisi en az bölgedir .
Ø Nüfus ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir .
Ø En fazla iç göç alan bölgedir .
Ø Sanayisi en gelişmiş ve sanayi nüfusu en fazla bölgedir .
Ø İşçi nüfusu en fazla bölgedir .
Ø Alanına oranla ekili-dikili alanı en fazla bölgedir .
Ø İki kıtada toprağı olup iki çok önemli boğaza sahiptir .
Ø Orman bakımından %19 ile 3 . Sıradadır .
Ø Yünlü ve ipekli dokumada ilk sırada yer alan bölgedir .
Ø Boğazlar ria kıyı tipidir .
Ø İstanbul en büyük ithalat limanımızdır .
Ø En çok vergi veren bölgemizdir .
Ø Bor üretiminde Türkiye'de ve Dünyada ilk sıradadır .
Ø Alanına oranla tarım arazisi en fazla bölgedir .
Ø Ekonomimize katkısı daha çok sanayi alanındadır .
Ø Hizmet sektörünün en fazla olduğu bölgedir .
Ø Çayır ve otlakları en az bölgedir . ( Alanının 1/10'undan az )
Ø Ürün vermeyen toprakları en az bölgedir .
Ø Enerji üretimi en az ama tüketimi en fazla bölgedir .
Ø Turizm gelirleri en fazla olan bölgedir .
Ø Şeftali , Ayçiçeği , Pirinç ve Kestane üretiminde ilk sıradadır .
Ø Madenler bakımından en zengin ili Balıkesir'dir .
Ø Kağıt sanayisinin en fazla olduğu bölgedir .
Ø Ortalama sıcaklık 14-16 derece , yağış 600-900 mm'dir .
Ø En fazla yağışı kışın , en azı yazın alır . Yazın Karadeniz ikliminin etkisiyle yağış alır .
Ø Okur yazar oranı en fazla bölgedir .
Ø Ekonomimize katkısı sanayi ve ticaret alanındadır .
Ø Şehirleri: Edirne , Kırklareli , Tekirdağ , İstanbul , Yalova , Kocaeli , Adapazarı , Bursa , Çanakkale , Balıkesir ve Bilecik'tir .
EGE BÖLGESİ
KONUMU , SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ülkemizin batısında Ege Denizi kıyılarınca uzanan bölge , Marmara Bölgesi , İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleriyle ve Ege Denizi ve Ege Adaları ile komşudur .
Gerçek alanı olan 93 . 139 Km2 ile Türkiye topraklarının %10 . 1'ini kaplar . Alan bakımından 5 . Büyüklükteki bölgemizdir .
Nüfusu 2000 sayımına göre 8 . 9 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 96 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının biraz üstündedir . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi )
BÖLÜMLERİ:
1 . Asıl Ege Bölümü 2 . İç Batı Anadolu Bölümü
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Kıyıları:
Ege Denizinin yerinde eskiden Egeid karası vardı . Bunun çökmesi sonucunda bugünkü adalar meydana geldi . Bölge dağları kıyıya dik uzandığı için kıyı girintili-çıkıntılı Enine Kıyı Tipidir .
Kıyıda bir çok körfez , koy , yarmada ve buruna rastlanır . Edremit , Çandarlı , İzmir , Kuşadası , Güllük , Gökova başlıca körfezleridir . Reşadiye , Bozburun , Dilek VE İzmir başlıca yarımadalarıdır .
Ege kıyıları girintili-çıkıntılı olduğu için en uzun kıyımızdır . Muğla'da en uzun kıyıya sahip ilimizdir .
Dağları:
Asıl Ege Bölümü faylanma hareketlerine uğradığı için Kaz Dağı , Madra Dağı , Yunt Dağı , Bozdağlar , Aydın Dağları faylanma sonucu yüksekte kalmış horstlardır . Bölümün güneyinde uzanan Menteşe Dağlarının uzanış yönü kıyıya paraleldir .
İç Batı Anadolu'ya gidildikçe yükseklik artar . Bu bölümde , Alaçam , Eğrigöz , Murat ve Sandıklı Dağları vardır .
Ovaları:
İç Batı Anadolu Bölümünde Yazılıkaya Platosu , Tavas- Çivril- Banaz-Örencik ovaları vardır .
Asıl Ege Bölümünde horstlar arasında kalan grabenler birer alüvyon ovasıdır . Bunlar Bakırçay , Gediz , Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarıdır . Bunlar aynı adı taşıyan ve bol alüvyon taşıyan , akarsuları tarafından oluşturulmuştur . Akarsuların döküldükleri yerlerde de delta ovaları da oluşmuştur .
Akarsuları:
Bakırçay , Gediz , K . Menderes , B . Menderes başlıca akarsularıdır . İç Batı Anadolu'da Susurluk ve Sakarya Akarsularının bazı kolları da bulunmaktadır .
Gölleri:
Göl bakımından fakir olan bölgede iki doğal göl vardır . Bunlar Marmara ve Çamiçi ( Bafa ) Gölleridir . Adıgüzel , Kemer ve Demirköprü baraj gölleri de vardır .
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Bölgenin asıl Ege Bölümünde graben ovaları sayesinde içlere kadar sokulan Akdeniz İklimi görülür . Bu alanlarda yazları sıcak ve kurak , kışları ılık ve yağışlı bir iklim görülür . Bitki örtüsü makidir ve yer yer ormanlara da rastlanır .
İç Batı Anadolu bölümüne gidildikçe yüksekliğin artması ve denize olan uzaklığı sebebiyle iklim karasallaşır . Yazları sıcak ve kurak , kışları soğuk ve kar yağışlı Karasal İklim görülür . Bitki örtüsü de Bozkırdır .
TARIMI VE HAYVANCILIĞI:
Bölgenin yurt ekonomisine katkısı daha çok tarım alanındadır . Bölümler arasında iklim ve yeryüzü şekillerinin farklı olmasına bağlı olarak yetiştirilen ürünler arasında da farklılık ve çeşit vardır .
Tütün: Kıyı ovalarında yetiştirilir . Ülke üretiminin %65'ini yetiştiriri . 1 . Sıradadır .
Pamuk: Asıl Ege Bölümündeki alüvyal ovalarda ve özellikle güneye yakın bölgelerde yetiştirilir . Ülke üretiminin %40'ını sağlar . 1 . Sıradadır .
Zeytin: Kıyı kesiminde , özellikle Edremit Körfezi çevresinde yetiştirilir . 1 . Sıradadır .
İncir: En çok B . Menderes vadisinde yetiştirilir . 1 . Sıradadır .
Turunçgiller: En çok Akdeniz İkliminin görüldüğü kıyı bölümünde yetiştirilir .
Üzüm: En çok Gediz Vadisinde yetiştirilir . Ülke üretiminin %35'ini sağlarken 1 . Sırada yer alır .
Pamuk: Asıl Ege Bölümünün alüvyal ovalarında özellikle güney alanlarda yetiştirilir .
Haşhaş: İç Batı Anadolu'da Afyon ve Kütahya çevresinde kontrollü olarak yetiştirilir .
Şekerpancarı: İç Batı Anadolu Bölümünde yetiştirilir .
Tahıllar: İç Batı Anadolu Bölümünde yetiştirilir .
YER ALTI KAYNAKLARI:
Krom: Muğla , Denizli , Kütahya . Demir: Balıkesir ve Kütahya . 1 . Sıradadır .
Linyit: Kütahya , Manisa , Muğla ve Denizli . 1 . Sıradadır . Civa: Uşak ve İzmir . 1 . Sıradadır .
Bor: Kütahya ve Eskişehir . Manganez: Uşak , Afyon ve Denizli .
Mermer: Afyon ve Denizli . Titanyum: İzmir ve Manisa . 1 . Sıradadır .
Zımpara Taşı: Muğla , Aydın ve İzmir . Uranyum: Manisa , Aydın ve Uşak .
Tuz: İzmir-Çamaltı . 1 . Sıradadır .
SANAYİSİ:
Sanayi bakımından Marmara Bölgesinden sonra 2 . sırada gelir . Bölümler arasında gelişmişlik ve sanayi oranı bakımından büyük farklılık vardır . Asıl Ege Bölümü sanayi bakımından daha gelişmiştir . Zaten bölgenin en büyük ve gelişmiş kenti İzmir'de bu bölümde yer alır . İzmir sanayisi , fuarı , ve ihracat limanı ile önemli bir kentimizdir . İzmir'de Aliağa Petrol Rafinerisi de bulunmaktadır .
Bölgede dokuma , şeker , çimento , termik ve hidroelektrik santraller vardır .
Yatağan-Muğla , Tunçbilek-Kütahya , Soma-Manisa'da termik santraller vardır . Tek Jeotermal Santralimiz Denizli-Sarayköy'de bulunmaktadır . Demirköprü , Adıgüzel ve Kemer Hidroelektrik Santralleri de vardır .
NÜFUS VE YERLEŞME:
2000 Sayımına göre bölgenin nüfusu 8 . 9 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 96 kişidir . Bu Türkiye ortalamasına biraz üstündedir . En yoğun nüfuslu 3 . bölgemizdir . Kentsel nüfus daha fazladır % 61 . Türkiye ortalamasına yakındır ( Türkiye %65 ) . Nüfus kıyılarda , alüvyal ovalarda yoğunlaşmıştır . İç kesimlere gidildikçe nüfus yoğunluğu azalır . Buralarda da nüfus maden işletmelerinin çevresine ve ovalara toplanmıştır . Kıyıda Menteşe Yöresi de dağlık alan olması nedeniyle az nüfuslanmıştır . Nüfus artış hızı %o 16'dır ( Türkiye %o 18 . 3 )
TURİZM:
Bölge Marmara'dan sonra turizm geliri en fazla 2 . Bölgedir . Akdeniz İkliminin görüldüğü kıyılar deniz turizmi açısından zengindir . Bölgede İlkçağ uygarlıklarından ve Türk Devletlerinden kalan tarihi eserlerde turistlerin ilgisini çeken yerlerdir . Pamukkale-Denizli Travertenleri de güzel yerlerden biridir .
TARİHİ ÖNEMİ:
Bölge Kurtuluş Savaşının en önemli savaşlarına sahne olmuştur . Kütahya ve Afyon bu savaşların en önemlilerinin geçtiği illerimizdir .
BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:
Ø Yüzölçümü bakımından 5 . sıradadır .
Ø Orman bakımından %16'ile 4 . sıradadır .
Ø Ekili-dikili alan bakımından %24 ile 3 . Sıradadır .
Ø Kıyı uzunluğu bakımından 1 . Sıradadır .
Ø Ekonomisi tarıma dayanır .
Ø Sanayi bakımından Marmara'dan sonra 2 . sıradadır .
Ø Zeytin , üzüm , incir , haşhaş ve tütün üretiminde 1 . sıradadır .
Ø Linyitin en çok çıkarıldığı bölgedir . Termik Santralde çok vardır .
Ø En fazla tuz üretilen bölgedir ( İzmir-Çamaltı Tuzlası )
Ø İlk demiryolu İzmir-Aydın arsında kurulmuştur .
Ø Asıl Ege Bölümünde horst ve grabenler vardır .
Ø En önemli ihracat limanımız Doğal bir liman olan İzmir Limanıdır .
Ø En önemli uluslar arası fuarımız İzmir'de kurulur .
Ø Göl yönünden en fakir bölgelerdendir .
Ø Turizm gelirleri bakımından Marmara'dan sonra 2 . Sıradadır .
Ø Dağların uzanış yönü sayesinde kıyıdaki Akdeniz İklimi iç kesimler kadar sokulabilir .
Ø Termik Santrallerden elektrik üretimi açısından ilk sırada yer alır .
Ø Enine Kıyı Tipi görülür .
Ø En uzun kıyıya sahip ilimiz Muğla'dır .
Ø Denizli-Pamukkale Travertenleri vardır .
Ø Çiniciliğin ve halıcılığın merkezi konumundadır . Kütahya çinicilikte ilk sırada yer alır .
Ø Akarsular bol alüvyon taşıyarak menderesler çizerek akarlar . Delta ovaları oluştururlar .
Ø Sünger avcılığı Bodrum kıyılarında yapılır .
Ø Seracılıkta Akdeniz'den sonra 2 . Sıradadır .
Ø Tek Jeotermal Santralimiz Denizli-Sarayköy'dedir .
Ø İlleri:İzmir , Manisa , Aydın , Denizli , Kütahya , Afyon , Uşak
AKDENİZ BÖLGESİ
KONUMU , SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Bölge yurdumuzun güneyinde , Akdeniz boyunca bir şerit halinde uzanır . Komşuları Ege , İç Anadolu , Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri , Suriye , Kıbrıs Adası ve Akdeniz ile komşudur . Gerçek Alanı 122 . 927 Km2'dir . Ülkemizin % 15'ini kaplar ve Alan bakımından 5 . sırada yer alır .
Nüfusu 2000 sayımına göre 8 . 7 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 71 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi ) . Kentsel nüfus % 60'tır ( Türkiye ortalaması %65 ) . Nüfus artış hızı %o 22'dir ( Türkiye ortalaması %o 18 . 3 )
BÖLÜMLERİ:
1 . Adana Bölümü
2 . Antalya Bölümü
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Dağları: Bölge genel olarak Toros Dağları ve yüksek platolarla kaplıdır . Batı Toroslar , Bey Dağları , Çiçekbaba ve Barla Dağları , Sultan Dağı , Dedegöl ve Geyik Dağları , Orta Toroslar , Bolkar Dağları , Aladağlar , Tahtalı ve Binboğa Dağları , Nur Dağları . Karadeniz Bölgesinde olduğu gibi dağların uzanış yönü ulaşıma elverişli olmadığı için ulaşım ancak geçitlerden sağlanır . Bu geçitler Çubuk , Gülen ve Gürbulay Geçitlerdir .
Platoları: Taşeli ve Teke Platoları
Ovaları: Çukurova , Amik , Antalya , Göller Yöresindeki Çöküntü Ovaları .
Akarsuları: Bölgedeki akarsular iklim sebebiyle düzensiz akışa sahiptir . Akarsuları kışın kabarır , yazın ise çok azalır . Asi , Seyhan , Ceyhan , Göksu , Manavgat , Aksu ve Dalaman başlıca akarsularıdır . Manavgat ve Aslantaş Baraj Gölleri de bulunmaktadır .
Gölleri: Beyşehir , Eğirdir , Burdur , Kovada , Acıgöl , Suğla , Söğüt , Salda , Elmalı ve Avlan başlıca gölleridir .
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Bölgenin Akdeniz yamaçlarında Akdeniz İklimi ve Maki Bitki Topluluğu görülür . Yazları sıcak ve kurak , kışları ılık ve yağışlıdır .
Dağların kuzey yamaçlarında ve göller yöresindeyse iklim karasallaşır . Bitki örtüsü de bozkırdır . Bu alanlarda yazları sıcak ve kurak , kışları soğuk ve kar yağışlıdır . Yer yer ormanlara da rastlanır .
TARIM VE HAYVANCILIK:
Buğday: Bölgenin dağların kuzey yamaçlarındaki karasal iklimin görüldüğü alanlarda görülür .
Pirinç: Amik Ovasında ve Maraş çevresinde görülür .
Pamuk: Çukurova ve kıyı ovalarında . Türkiye'de 2 . Sırada görülür .
Tütün: Burdur ve Göller Yöresinde yetiştirilir .
Turunçgiller: Akdeniz İkliminin görüldüğü kıyı kesiminde görülür .
Muz: Mersin ve Anamur çevresinde yetiştirilir . Türkiye'de 1 sıradadır .
Zeytin: Kıyı kesiminde yetiştirilir .
Göller Yöresinde: Ananas , Haşhaş , Gül ve Şekerpancarı yetiştirilir .
Seracılık: Akdeniz Bölgesi ilk sırada yer alır .
Sebzecilik: Mersin ve Antalya çevresinde turfanda sebze yetiştirilir .
Bölgenin hayvancılığı fazla gelişmemiştir . Genelde yaylacılık faaliyetiyle birlikte yapılır . Sığır , Koyun ve Kıl Keçisi yetiştirilir .
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Krom: Adana , Denizli ve Muğla'da ( Türkiye'de 1 . )
Barit: Antalya , İçel ve Konya'da ( Türkiye'de 1 . )
Boksit ( Alüminyum ) : Antalya , Konya , Adana ve Hatay ( Türkiye'de 1 . )
Kükürt: Isparta-Keçiborlu
Demir: Adana ve İçel
Amyant: Hatay-İskenderun
Manganez: Adana , Muğla ve Burdur
Petrol: Adana
ENDÜSTRİ:
Adana Bölümünde: Dokuma , Tütün , Gıda , Kimya , Tarım Araçları , Çimento , Madeni Eşya , Tuğla , Ataş-Mersin'de Ataş Petrol Rafinerisi , ve Mersin Limanı bulunmaktadır .
Antalya Bölümünde: Ferro Krom , Yağ , Gülyağı , Çimento , Tuğla , Tarım Araçları , Halıcılık , faaliyeti yapılmaktadır .
TURİZM:
Burdur'da İnsuyu Mağarası , Alanya'da Damlataş Mağarası , Tarsus'ta Yedi Uyuyanlar Mağarası , Mersin'de Cennet ve Cehennem Obruğu , Plajları bulunmaktadır .
NÜFUS VE YERLEŞMESİ:
Nüfusu 2000 sayımına göre 8 . 7 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 71 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi ) . Kentsel nüfus % 60'tır ( Türkiye ortalaması %65 ) . Nüfus artış hızı %o 22'dir ( Türkiye ortalaması %o 18 . 3 )
Fakat tarım alanlarının ikliminde uygun olması nedeniyle verimli olması nüfusun bu alanlara toplanmasına neden olmuştur . Bunun yanında Toroslar ve Platolarda nüfus çok seyrektir . Bölge nüfusun %70'i Adana Bölümüne toplanmıştır .
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:
Ø Yüzölçümü bakımından % 15 ile 4 . Sıradadır .
Ø Orman bakımından % 21 ile 2 . Sıradadır . Ama Maki olduğu için ekonomik değeri yoktur
Ø iklimin etkisi ile orman yangınları çok görülür .
Ø Ekili-Dikili alanlar bakımından % 18 ile 5 . Sıradadır .
Ø Dağların uzanış yönü nedeniyle Boyuna Kıyı Tipi görülür .
Ø Ekonomisi tarıma dayanır ve Sanayi 2 . Sırada gelir .
Ø Sanayi bakımından Türkiye'de 3 . Sırada gelir .
Ø Susam , yerfıstığı , turunçgiller , muz , gül ve soya fasülyesi üretiminde Türkiye'de ilk sırada gelir .
Ø İklimi nedeniyle tropikal bir bitki olan muz sadece bu bölgede yetiştirilir .
Ø Karstik Yer şekillerine en çok bu bölgede yetiştirilir .
Ø Kışları en ılık bölgemizdir .
Ø Üçüncü büyük Kapalı Havzamız olan Göller Yöresi Antalya Bölümünde yer alır .
Ø Çukurova en büyük delta ovamızdır ve Seyhan ve Ceyhan Nehirleri tarafından oluşturulmuştur .
Ø İklim sayesinde yılda birden fazla ürün alınabilmektedir .
Ø Sıcaklık ve buharlaşma nedeniyle en tuzlu denizimiz Akdeniz'dir .
Ø Kışları en kısa süren bölgemizdir .
Ø Sebze ve Meyvenin en erken olgunlaştığı bölgemizdir .
Ø Don olaylarının en az olduğu bölgemizdir .
Ø Mevsimlik işçi göçünün en fazla olduğu bölgemizdir .
Ø Göl bakımından en zengin bölgemizdir .
Ø Platolarında nüfus çok seyrektir .
Ø Toroslar ulaşımı olumsuz yönde etkiler .
Ø Yıl içinde gölge uzunluğunun en kısa olduğu
Ø Güneşlenme süresinin en fazla olduğu bölgedir .
Ø Derece ortalama sıcaklık ile en sıcak bölgemizdir .
GÜNEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
KONUMU , SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ülkemizin güney doğusunda yer alan bölge nüfus ve yüzölçümü en küçük bölgemizdir . Akdeniz , Doğu Anadolu Bölgeleriyle , Suriye ve Irak Devletleriyle komşudur .
Gerçek Yüzölçümü 59 . 176 km2'dir . Alan bakımından ülkemizin % 7 , 5'ini kaplar en küçük bölgemizdir .
Nüfusu 2000 sayımına göre 6 . 6 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 112 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının üstündedir ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi )
BÖLÜMLERİ:
1 . Dicle Bölümü 2 . Orta Fırat Bölümü
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Dağları ve Düzlükleri: Bölgenin yüzey şekilleri sadedir . Genellikle platolarla ve ovalarla kaplıdır . Yer şekilleri tarıma elverişlidir . Batıdan doğuya gidildikçe yükseklik artar . İki bölümün ortasında Karacadağ Sönmüş Volkan dağı bulunur . Bu bölgenin tek ve en yüksek dağıdır . Dicle Bölümünde Gaziantep ve Şanlıurfa Platoları vardır . Orta Fırat Bölümünde Diyarbakır Havzası ve Mardin Eşliği ( Yüksek bir düzlüktür . ) vardır .
Akarsuları Ve Gölleri: Fırat ve kolları Göksu ve Nizip , Dicle ve kolları Botan , Garzan ve Batman kolları başlıca akarsularıdır .
Bölgede doğal göl yoktur . Akarsularının hidroelektrik gücü fazladır . Bu nedenle bir çok baraj gölü vardır . Fırat Nehri'nin üzerinde Atatürk , Karakaya , Hancağız Baraj Gölleri , Dicle nehri üzerinde Kıralkızı , Ilısu , Cizre Baraj Gölleri .
İLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Bölgenin batısında Akdeniz ikliminin etkileri hissedilir . Yazları sıcak ve kurak geçer . Fakat kışları Akdeniz Bölgesine göre daha serindir . Bu bölümde don ve karada rastlanır . Yağışların çoğu kışın düşer . Yıllık yağış 500-600 mm'dir . Yağışın az olmamasına rağmen sıcaklık ve güneyden esen çöl rüzgarları yüzünden buharlaşma meydana gelir ve bu da kuraklığa sebep olur . Ülkemizin en yüksek sıcaklıkları bu bölgede ölçülür . Tarımda sulama ihtiyacı çok olur . Bölgenin doğusuna gidildikçe deniz etkilerinden uzaklaşılır ve yükseklik artar , sıcaklıklar düşer . Kar ve don olayları daha çok görülmeye başlar .
Bölgenin alçak kesimlerinde ve batısında bozkır görülür . Dağ yamaçları , yüksek yerler ve akarsu kenarlarında orman ve çalılık ağaçlara da rastlanır .
TARIM VE HAYVANCILIK:
Bölgenin ekonomisi tarıma dayanır . Ülke ekonomisine katkısı da bu alandadır . Tarıma elverişli tarım alanları ve düzlüklere sahip olmasına rağmen yaz kuraklığı ve sulama ihtiyacı nedeniyle tarım zorlaşır . GAP Projesinin yapılması ile birlikte artan sulama imkanları bölgenin tarımını artırmaya başlamıştır .
Bölgenin tarıma karasal iklim ürünlerine daha çok elverişlidir . En çok yetiştirilen ürünler şunlardır .
Mercimek: Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır .
Buğday , Keten , Pamuk , Çeltik ( Pirinç ) , Nohut ve Susam yetiştirilen bazı ürünlerdir .
Gaziantep Platosunda Antepfıstığı , Zeytin ve Üzüm yaygıdır .
Siirt'te Antepfıstığı üretimi başlamıştır .
Akarsu kenarlarındaki sulanabilen ovalarda sebze ve meyvede ( Başta Karpuz olmak üzere ) yetiştirilmektedir .
Bölgede platolar ve bozkırlar çok görüldüğü için küçükbaş Hayvancılık ( Koyun , Keçi ) çok yapılır . Keçi daha çok yüksek alanlarda yaygındır . Bu sayede bölgede hayvansal ürünler ticareti de yapılmaktadır .
YER ALTI KAYNAKLARI:
Fosfat: Mardin-Mazıdağı , Doğalgaz: Mardin-Çamurlu
Petrol: Batman- Beşiri ve Batman , Siirt-Kurtalan-Baykan ve Barzan , Adıyaman-Kahta ve Diyarbakır .
Linyit: Adıyaman-Gölbaşı , Manganez: Kilis
NÜFUS VE YERLEŞME:
Nüfusu 2000 sayımına göre 6 . 6 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 112 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının üstündedir ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi ) . Yoğunluk bakımında en yoğun 2 . bölgedir . Nüfus artış hızı %o 25'tir ( Türkiye %o 18 . 34 ) . Bölgede kentsel nüfus % 62'dir ( Türkiye ortalaması %65 ) . Bölgede toplu yerleşme ve kerpiç evler yaygındır . Nüfus batı kesiminde , dağ etekleri ve akarsu boylarında yoğunlaşmıştır .
TURİZM:
Adıyaman-Nemrut Dağı , Şanlıurfa- Balıklı Göl ve Tarihi Eserler .
TÜRK EKONOMİSİNE KATKISI:
Türkiye Petrolünün 1/7'si bu bölgeden sağlanır . Geri kalanı dış ülkelerden ithal edilir . Batman'da Petrol Rafinerisi vardır . GAP Projesinin bitirilmesi ile tarımdaki su ihtiyacı karşılanacak ve bölge ekonomisi daha zenginleşecektir . Bunun ülke ekonomisine büyük katkısı olacaktır .
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:
Ø Alan bakımından en küçük bölgedir .
Ø Nüfus bakımından sonuncu olmasına rağmen alanı küçük olduğu için yoğunluk fazladır .
Ø Orman bakımından % 1 ile son sırada yer alır .
Ø Ekili-Dikili alan bakımından % 20 ile 4 . Sıradadır .
Ø Ekonomisi tarıma dayanır . Hayvancılık 2 . Sırada yer alır .
Ø Antepfıstığı , mercimek ve karpuz üretiminde ilk sırada yer alır .
Ø Fosfat ve Petrol üretiminde ilk sıradadır .
Ø Buharlaşma ve yaz kuraklığının en fazla olduğu bölgedir .
Ø Hiç doğal gölü yoktur .
Ø En yüksek yeri Karacadağ Sönmüş Yanardağıdır .
Ø GAP Projesi bölgede halen sürmektedir .
Ø Türkiye'nin en büyük ve önemli baraj gölleri bölgede yer alır .
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
KONUMU , SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ülkemizin doğusunda yer alan bölge kabaca üçgene benzer . Marmara ve Ege Bölgeleri hariç her bölge ile komşudur . Suriye hariç bütün doğu komşularımızla sınırı vardır .
Alanı 165 . 436 Km2'dir . Bu gerçek alanı ile ülkemizin %21'ini kaplar ve en büyük bölgemizdir .
Nüfusu 2000 sayımına göre 6 . 1 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 37 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının çok altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi )
BÖLÜMLERİ:
1 . Yukarı Fırat Bölümü
2 . Yukarı Murat Van Bölümü
3 . Erzurum-Kars Bölümü
4 . Hakkari Bölümü
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Dağları: En yüksek bölgemizdir . Ortalama yükseltisi 2000-2200 metredir . Bölgede dağlar üç sıra halinde uzanır .
Kuzeyde: Çimen , Kop , Esence , Karasu , Allahuekber Dağları
Ortada: Mercan ( Munzur ) , Karasu-Aras Dağları
Güneyde: Güneydoğu Toroslar ve Buzul ( Cilo ) Dağları bulunmaktadır .
Van Gölünün kuzeyinde volkanik dağlar vardır . Bunlar Ağrı , Tendürek , Aladağ , Süphan , Nemrut Dağlarıdır .
Düzlükleri: Kıvrım dağları arasında çöküntü ovaları vardır . Bu ovalar: Elbistan , Malatya , Elazığ , Bingöl , Muş , Van , Başkale , Hakkari , Yüksekova güneydekilerdir . Kuzeyde ise Erzincan , Tercan , Aşkale , Erzurum , Pasinler , Horasan , Kağızman ve Iğdır vardır . Tunceli ve Erzurum-Kars Platoları da diğer düzlüklerdir .
Akarsuları: Karasu ve Murat birleşerek Fırat Nehrini oluşturur . Bu nehir Dicle Nehri ve onunla birleşen Büyük Zap Kolu ile yabancı topraklara giderek Basra Körfezinden denize dökülmektedir . Aras ve Kura nehirleri de yine başka topraklara giderek Hazar Denizine dökülmektedir . Bu akarsuların yüzey şekilleri ve engebe nedeniyle hidroelektrik enerji üretme güçleri fazladır .
Gölleri: Van Gölü ülkemizin en büyük gölüdür ve suyu sodalıdır . Bölgenin diğer gölleri şunlardır: Erçek , Nazik , Çıldır , Hazar ( Tektonik Göllerdir ) , Balık , Haçlı , Nemrut ( Krater Gölleri ) , ve Akgöl .
Ayrıca bölgede Keban ve Karakaya Baraj Gölleri de bulunmaktadır .
Değerlendirme: Bölgeye Yurdumuzun çatısı diyebiliriz . Bölgeyi kaplayan yüksek dağlar bölgenin her özelliğini yakından etkilemektedir . Dağlar doğudan batıya uzandığı için kuzey-güney doğrultusunda ulaşım zordur . Tarım alanları azdır iklimi çok serttir . Tarım ürünleri çeşitli değildir . Sanayi ve ticareti de gelişmemiştir .
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Bölgenin iklimine yükselti ve karasallık hakimdir . Sert karasal iklim yaşanır . Kışları uzun , soğuk ve kar yağışlıdır . Don olayı çok görülür . Yazları sıcak , kurak ve kısadır . En fazla yağış ilkbaharda görülür . Erzurum-Kars Bölümünde ise yazın görülür . Günlük ve yıllık sıcaklık farkları fazladır . Yıllık yağış miktarı 500-600 mm dir . Buharlaşma az olduğu için bu yeterlidir . Yıllık sıcaklık 5-6 derecedir ve en soğuk bölgedir . Bölgeye kuzey rüzgarları ( Poyraz ) hakimdir . Bölgenin doğal bitki örtüsü bozkır ( Step ) 'tir . Dağ yamaçlarında bozulmuş orman ve dağların yükseklerinde dağ çayırlarına rastlanır .
TARIM VE HAYVANCILIK:
Yükselti ve engebeli yer şekilleri nedeniyle tarım alanları azdır . Tarım en çok güneydeki çöküntü ovalarında yapılır . Bölgede en çok arpa ve buğday yetiştirilir . Bitlis , Malatya , Elazığ'da Şekerpancarı; Iğdır'da Pamuk; Malatya'da Kayısı ( 1 . ) ; yetiştirilir . Patates ve lahana diğer ürünlerdir . Sıcaklık çok düşük olduğu için sebze üretimine en az elverişli bölgemizdir .
Kars ve Bitlis'te arıcılık yapılır . Türkiye bal üretiminin % 20'si buradan sağlanır .
Bölgede tarım alanları az otlak ve meralar fazla olduğu için hayvancılık en önemli faaliyettir . Yüksek yerlerde büyükbaş , çöküntü ovalarda küçükbaş hayvancılık yaygındır . Bölge halkının % 80'i tarım ve hayvancılıkla uğraşır .
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Demir: Sivas-Divriği , Malatya-Hekimhan ve Hasançelebi ( 1 . ) ; Krom: Diyarbakır-Ergani , Elazığ-Guleman-Alacakaya ( 1 . ) ; Bakır: Elazığ-Maden; Malatya-Pötürge ( 2 . ) ; Kalay: Elazığ ve çevresinde; Kurşun-Çinko: Elazığ-Keban , Malatya-Darende; Oltu Taşı: Erzurum-Oltu ( 1 . ) ; Linyit: K . Maraş-Afşin-Elbistan; Erzurum-Aşkale; Barit: Muş , K . Maraş-Elbistan; Amyant ( Asbest ) : Erzincan-İliç; Kayatuzu: Kars-Kağızman , Erzurum , Ağrı , Iğdır;
ENDÜSTRİSİ:
Fazla gelişmemiştir . Olanlarda tarıma dayanır . Bir çok ilde et kombinaları vardır . Et üretimimizin % 25'i bu bölgeden sağlanır . Malatya ve Bitlis'te sigara , Elazığ'da gübre , Erzurum ve Malatya'da deri sanayisi bulunmaktadır . Bir çok ilde şeker ve çimento fabrikası da bulunmaktadır . Malatya ve Erzincan'da dokuma ve iplik fabrikası vardır . Keban'da simli kurşun işletmeleri , Divriği'nde Demir-Çelik Fabrikası , Elazığ'da Ferro-Krom Fabrikası vardır .
Kahramanmaraş'ta Afşin , Elbistan ve Sivas Kangal'da termik santral bulunmaktadır .
NÜFUS VE YERLEŞME:
Nüfusu 2000 sayımına göre 6 . 1 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 37 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının çok altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi ) Yoğunluk bakımında en az bölgedir .
Yani nüfusu en seyrek bölgemizdir . Nüfus çöküntü ovalarında toplanmıştır . Toplu yerleşme görülür . Nüfusun % 48'i kırsal kesimde yaşar ve tarım ve hayvancılıkla uğraşır . Nüfus artış hızı %o 14 ile Karadeniz'den sonra en az bölgedir ( Türkiye ortalaması %o 18 . 34 ) . Sanayisi çok az olduğu için Karadeniz Bölgesinden sonra en çok göç veren bölgemizdir . Malatya , Erzurum ve Elazığ en kalabalık illeridir .
TÜRKİYE EKONOMİSİNE KATKISI:
Bölgenin sanayisi ve tarımı geridir . Ekonomimize katkısı daha çok hayvancılık alanındadır . Hayvan ürünlerinin ekonomimize katkısı % 25'tir .
TARİHİ ÖNEMİ:
Erzurum Kongresi bu bölgede yapılmıştır .
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:
Ø En büyük bölgemizdir . Ülkemizin % 21'ini kaplar .
Ø Nüfus yönünden 6 . , yoğunluk yönünden 7 . sıradadır .
Ø Orman bakımından % 7 ile 6 . sıradadır .
Ø Ekili-Dikili arazi bakımından % 10 ile sonuncudur .
Ø En fazla enleme sahip bölgedir .
Ø Sanayisi en geri bölgedir .
Ø Ekonomisi ve ülke ekonomisine katkısı hayvancılık alanındadır .
Ø Kayısı üretiminde Malatya 1 . sıradadır .
Ø En zengin yer altı kaynakları Yukarı Fırat Bölümünde yer almaktadır .
Ø ‘2000-2200 metre ile en yüksek bölgedir .
Ø Göl yönünden zengindir hatta en büyük göle sahiptir ( Van Gölü )
Ø En çok göç veren 2 . bölgedir .
Ø Tarım ürünlerinin en geç olgunlaştığı bölgedir .
Ø En soğuk ve kışları en uzun bölgedir .
Ø Hidroelektrik üretiminde 1 . tüketiminde 7 . sıradadır .
Ø Günlük ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgedir .
Ø Turizm gelirleri en az ve ulaşımı en kötü bölgedir .
İÇ ANADOLU BÖLGESİ
KONUMU , SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Doğu Anadolu'dan sonra 2 . büyük bölgemizdir . Anadolu Yarımadasının ortasında yer alır . G . Doğu Anadolu Bölgesi hariç her bölgeyle komşudur . Alanı 163 . 057 Km2 dir . Ülkemizin % 20'sini kaplar .
Nüfusu 2000 sayımına göre 11 . 6 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 71 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 71 kişi )
BÖLÜMLERİ:
1 . Konya Bölümü
2 . Yukarı Sakarya Bölümü
3 . Orta Kızılırmak Bölümü
4 . Yukarı Kızılırmak Bölümü
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:
Dağları: Yer şekilleri sadedir . Engebeli arazi fazla olmadığı için arazi ulaşıma uygundur . Ortalama Yükselti 800-1000 metredir . Bölgenin en yüksek yeri doğu bölümüdür . Kıvrım dağları da bu bölümde yer alır . Akdağlar , Hınzır Dağları , Tecer Dağları , Yıldız Dağları bu kıvrım dağlarıdır . Bölgenin güneyinde volkanik dağlar vardır . Bunlar Erciyes Dağı ( 3917 m en yüksek yeri ) , Melendiz , Hasandağı , Karacadağ , Karadağ'dır .
Platoları: Haymana , Cihanbeyli , Obruk , Bozok ( Kızılırmak ) , Yazılıkaya , ( Bayat ) , Uzunyayla platoları vardır .
Ovaları: Konya Ovası ( Türkiye'nin en büyük ovası ) , Ereğli , Aksaray , Sakarya , Eskişehir , Ankara , Kayseri ve Develi Ovaları
Akarsuları: Kızılırmak , Sakarya , Porsuk Çayı , Delice Irmağı .
Gölleri: Bölgenin güneyinde kapalı havzalar vardır . Tuz Gölü ( 2 . Büyük Gölümüz ) , Akşehir , Eber , Ilgın ( Çavuşçu ) , Tuzla , Seyfe , Mogan , Sultan Sazlığı vardır . Sakarya Nehri üzerinde Sarıyar ve Gökçekaya; Kızılırmak Nehri üzerinde de Hirfanlı ve Kesikköprü baraj gölleri vardır .
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Bölge dağlarla çevrili olduğu için yazları sıcak ve kurak , kışları soğuk ve kar yağışlıdır . Don olayları çok görülür . En az yağış alan bölgedir . Ortalama yağış 400 mm'dir . Bunun en önemli sebebi bölgenin dağlarla çevrili olmasıdır . Doğal bitki örtüsü bozkırdır . Bölgede özellikle doğudaki dağlık alanlarda ormanlara da rastlanır . Orman bakımından % 9 ile 5 . sıradadır . Akarsu boylarında kavakçılıkta yapılır .
TARIMI NE HAYVANCILIK:
Bölgenin ekonomisi tarıma dayanır . Ekili-dikili alanlar bakımından Marmara Bölgesinden sonra 2 . sırada yer alır ( % 27 ) . Çalışan nüfusun büyük bölümü tarımda çalışır . Fakat tarımın en önemli sorunu sulama ihtiyacıdır . Bölgede en çok üretilen ürün buğdaydır . Diğer ürünler şekerpancarı ( şeker fabrikaları bölgede fazladır . ) , Üzüm , Mercimek , Yulaf , Çavdar , Ayçiçeği , Haşhaş , çeşitli meyveler ve sebzelerdir .
Bölgede küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılır . Ankara çevresinde tiftik keçisi , Sivas ve Konya çevresinde koyun çok yetiştirilir .
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Krom: Eskişehir-Mihalıççık , Kayseri ve Sivas . Kayatuzu: Kırşehir , Çankırı , Nevşehir , Yozgat . Linyit: Sivas-Kangal . ( Burada bir de termik santralde bulunmaktadır . ) Demir: Kayseri-Develi , Sivas-Kangal , Ankara-Haymana . Toryum: Eskişehir-Sivrihisar . Çinko: Konya-Bozkır , Niğde-Bor ( Türkiye'de 2 . sırada ) . Lületaşı: Eskişehir ( Türkiye'de ve Dünya'da 1 . ) . Volfram: Kırıkkale-Keskin , Niğde ( Türkiye'de 2 . sırada ) .
ENDÜSTRİSİ:
Sanayi Yukarı Sakarya Bölümünde gelişmiştir .
Eskişehir: Lokomotif , besin , motor , çimento , inşaat , malzemeleri , şeker , et deri sanayisi vardır .
Ankara: Dokuma , besin , tarım araçları , çimento , alkollü içki , mobilya , selüloz , kağıt , karton , deri ve et sanayisi vardır .
Konya: Tarım araçları , besin , motor , çimento , süt ürünleri , inşaat malzemeleri , selüloz , kağıt ve şeker s .
Kayseri: Halıcılık , meyve suyu , pamuklu dokuma , pastırma ve sucuk sanayisi .
Kırıkkale: Silah sanayi , Orta Anadolu Rafinerisi .
Sivas: Besin , Yem , Çimento , demir-çelik , et entegre , demiryolları bakım ve onarım tesisleri vardır .
NÜFUSU VE YERLEŞMESİ:
Nüfusu 2000 sayımına göre 11 . 6 milyondur . Nüfus yoğunluğu Km2'ye 71 kişidir . Bu Türkiye ortalamasının altındadır . ( Türkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi ) . Nüfus artış hızı %o 16'dır ( Türkiye ortalaması %o 18 . 34 ) .
Nüfusun % 69'u kentte yaşar ( Türkiye ortalaması % 65 ) . Yukarı Sakarya Bölümü en yoğun nüfuslu alandır . Nüfus genellikle bölgenin çevresindeki dağ eteklerindeki ovalara yoğunlaşmıştır .
Ülkemizin başkenti ve 2 . büyük kenti Ankara bölgede yer almaktadır .
TÜRKİYE EKONOMİSİNE KATKISI:
Ekonomisinde tarım hakim faaliyettir . Bölge yurdumuzun tahıl ambarıdır . Yurdumuzda Buğday ( %35 ) , Arpa ( %45 ) , Şekerpancarı ( %40 ) , Baklagiller ( %30 ) , Meyvecilik ( %20 ) oranında yapılır . Bölgede Ankara , Eskişehir , Konya , Kayseri , Kırıkkale ve Sivas gibi sanayi kentleri vardır . Türkiye Endüstri üretiminin % 15'i bu bölgemizden sağlanmaktadır . Bölgenin turizm gelirleri de fazladır .
TARİHİ ÖNEMİ:
Sivas Kongresi Sivas kentinde yapılmıştır . Ankara'da da ilk TBMM açılmıştır . Bu tarihten sonra Milli Mücadelenin merkezi olmuştur .
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:
Ø En fazla nadasa bırakılan bölgedir .
Ø En büyük kapalı havzamız buradadır ( Tuz Gölü )
Ø En tuzlu gölümüz %o ile Tuz Gölüdür .
Ø Lületaşının tek çıkarıldığı yer Eskişehir'dir .
Ø Karstik şekillere en çok rastlanan 2 . bölgemizdir . ( Sivas , Çankırı )
Ø İklimden dolayı kerpiç en çok kullanılan yapı malzemesidir .
Ø Ulaşımı yeryüzü şekilleri sayesinde çok uygundur .
Ø En az yağış alan bölgemizdir
Ø Ortalama yükseltisi 1000 metredir . En yüksek yeri Erciyes Dağıdır .
Ø Küçükbaş hayvan sayısı en fazla olan bölgedir .
Ø Nüfus bakımından 2 . olmasına rağmen alanı büyük olduğu için yoğunluk azdır .
Ø Tek uçak fabrikamız Eskişehir'dedir .
Ø Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır .
Ø İklimi sert ve karasaldır .
Ø Kentleşme oranı düşük , kırsal yerleşme topludur .
Ø Yaz kuraklığının erken başlaması sebze üretimini olumsuz yönde etkiler .
Ø Bölgede endüstri bitkilerinden şekerpancarı , tahıllardan buğday çok yetiştirilir .
Ø En uzun akarsuyumuz Kızılırmak nehrinin büyük kısmı bölgededir .
vuhuv.com.tr