Fener Rum Ortodoks Patrikhânesi

Ortodoks kilisesinin başpiskoposluğu . İstanbul 'da Fener semtindeki Aya Yorgi kilisesinde bulunduğu için Türkiye 'de Fener Rum Patrikhanesi adıyla anılmaktadır .

Birinci Constantinus 'un ( 306-337 ) Roma İmparatorluğunun başkentini Roma 'dan Bizans 'a taşıması ve şehre Konstantinopolis ( İstanbul ) adını vermesiyle buradaki kilise başpiskoposluk mevkiine yükseldi . Böylece Bizans 'ın daha önce bağlı bulunduğu Herakleia Perinthos Metropolitliği de Konstantinopolis 'in yetki alanına girdi . Altıncı asırda piskoposun resmî ünvanı " Yeni Roma ( Konstantinopolis ) Başpiskoposu " ve " Ekumenik Patrik " idi . Hıristiyanlık Doğu Avrupa 'nın büyük bölümüne ( Bulgaristan , Sırbistan , Romanya , Rusya ) Konstantinopolis 'ten yayıldı . Bilhassa Osmanlıların akınlarına hedef olmaya başladıktan sonra zaman zaman bâzı Bizans imparatorlarının Doğu ve Batı kiliselerini birleştirme teşebbüslerine patriklik şiddetle karşı çıktı . Fâtih Sultan Mehmed Han İstanbul 'un fethini gerçekleştirdiği sırada , son Patrik İkinci Athanasios , iki kilisenin birleşmesine karşı çıktığı için görevi bırakmış ve yerine tâyin yapılmamıştı .

Fâtih Sultan Mehmed , İstanbul 'u aldıktan ve Ayasofya 'yı da câmiye çevirdikten sonra Ortodokslara dînî hayatta serbest olduklarını , bir patrik seçerek patrikhânenin faaliyete geçirilmesini bir fermanla bildirdi . Fermanda patrikhâneye çok geniş haklar tanınıyordu . Fâtih 'in hiçbir mecburiyeti yokken onlara bir takım dînî imtiyazlar tanımaktaki gâyesinin; doğu ve batı kiliselerini birbirinden ayırmak olduğu belirtilmektedir . Esâsen , ikiye bölünmüş bir Hıristiyanlığı bu siyâsetiyle devam ettirmek istedi tezi akla ve mantığa uygun geldiği için kabul edilmektedir . Halbuki İslamiyetin müdafii olarak hareket eden ve hazreti Peygamberin müjdesine mazhar olan Fâtih Sultan Mehmed 'in burada insana insan olma bakımından verdiği değer ortaya çıkmaktadır . O târihe gelinceye kadar hiçbir hükümdara nasip olmayan ve bugün için dahi uygulanması mümkün görülmeyen bu büyük toleransı ile Fâtih , insanlığın en yüksek mertebesine erişmiş hârikulâde bir şahsiyettir .

Patrik makamı , 1453-56 yılları arasında bugünkü Fâtih Câmiinin bulunduğu yerdeki Havâriyyûn Kilisesinde , 1456-1587 'de ise Manastır kilisesinde kaldı . Buranın Fethiye adıyla câmiye çevrilmesinden sonra Fener 'de Panakgia kilisesine ( 1587 ) , buradan Balat 'taki Hagios Dimitrios kilisesine ( 1597 ) ve son olarak da günümüzdeki patrikhânenin bulunduğu Aya Yorgi kilisesine taşındı ( 1601 ) .

On yedinci yüzyıldan itibaren bâzı patriklerin siyâsetle uğraştıkları ve merkezî otoriteyi sarsıcı hareketlerde bulunmaları üzerine patrikhânenin haklarına kısıtlama getirildi . Devlete karşı tutum ve davranışları sebebiyle Patrik Porthenios IIIve Patrik Gregorios II asıldılar . 1821 'de ise , Yunanistan 'ın bağımsızlığı için ayaklanan Rum çetelerine para ve silâh yardımında bulunan ve Mora Ayaklanmasını açıktan açığa kışkırtan Patrik Gregorios , İkinci Mahmud Hanın emriyle patrikhânenin orta kapısında îdâm edildiler . Patriğin göğsüne asılan yaftada kendilerine bahşedilen imtiyazlar belirtildikten sonra; " Allah tarafından müeyyed ve bekâsı , Âyât-ı semaviyye ile sâbit bulunan din ve devlet " aleyhinde işlediği hıyânetler sayıldıktan sonra , başkalarına da ibret olsun diye idam edildiği ifade ediliyordu . Bu târihten îtibâren patrikhânenin ana giriş kapısı devamlı kapalı tutuldu . Rumlar hâlâ bu kapıyı intikam hissi ile kapalı tutmakta ve burada bir Türk büyüğü asılmadıkça açmayacaklarını ifade etmektedirler .

1829 'da Yunanistan 'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra patrikhane her geçen gün Yunan hükümeti ile işbirliğini arttırdı . Osmanlı topraklarında yaşayan Rumları pâdişâha ve idareye karşı devamlı kışkırtmaya çalıştı . Pâdişah aleyhinde çalışan gizli cemiyetleri destekledi . Birinci Dünyâ Savaşından sonra ( 1918 ) Türk topraklarının bir bölümünü Yunanistan 'a bağlamak ve Bizans 'ı yeniden diriltmek gâyesiyle harekete geçti . Bu amaçla Rum Matbuat Cemiyeti , Rum İttihadı Millî Cemiyeti , Etniki Eterya , Rum İzcilik Teşkilâtı , Rum Küçük Asya Cemiyeti ve Rum Trakya Cemiyeti gibi kuruluşları maddî bakımdan destekledi . 16 Mart 1920 'de İstanbul 'un işgâli üzerine , patrikhâneye Bizans 'ın çift başlı kartal armasını taşıyan bayrağı çekildi . Ayrıca Ayasofya 'yı da ele geçirip kubbesine çan ve kapısına Bizans bayrağı asmak isteyen patrikhâne , Sultan Vahideddîn Hanın özel muhafız birliğini buraya yerleştirmesi üzerine bu arzusuna kavuşamadı .

Kurtuluş Savaşının kazanılmasından sonra Patrik Doroteos ile patrikhânenin önde gelen din adamları Yunanistan 'a kaçtılar . Türk milleti zor gününde kendisini arkadan hançerleyen patrikhânenin artık ülke sınırları dışına çıkarılmasını istiyordu . Nitekim Lozan görüşmeleri sırasında Türk murahhas heyeti , patrikhânenin artık İstanbul 'da kalamayacağını kesin bir dille ifade etmişti . Buna rağmen İngiliz diplomatı Lord Gürzon 'un İnönü ve Rızâ Nur 'la görüşmesinden sonra patrikhânenin Türk topraklarında kalmasına müsâade edildi . Bu muahedeye göre patrikler TC uyruklu olarak ve Sen Sinot Meclisince seçileceklerdi .

1987 'de patrikhâneye bağlı dört metropolitlik ( Kadıköy , Adalar , Terkos , Bozcaada ve Gökçeada ) , 61 Rum Ortodoks kilisesi , 11 Rum manastırı faaliyet hâlindeydi .

Kategori: Genel |

Etiket: Fener Rum Ortodoks Patrikhânesi

Kaynak: http://kitap.ihlas.net.tr/

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.