DAĞ OLUŞUMU ve TÜRKİYE'DE DAĞ OLUŞUMU
1 ) Dağ Oluşumu :
- Okyanus ve deniz diplerinde biriken kalın tortul tabakalar ( jeosenklinal ) kıtalarının levha birbirine yaklaşması sonucu yan basınçlara maruz kalırlar .
- Bu yan basınçlar sonucunda jeosenklinal eğer esnek yapıdaysa kıvrılarak yükselir ve yer yüzünün kıvrım dağlarını oluşturur . ( Toros dağı )
- Jeosenklinal eğer sert yapıdaysa veya önceden yükselmiş kıvrım dağları tekrar yan basınçlara maruz kalırsa kırılma olur . Yükselen bölümlere horst , alçakta kalan kısımlara ise grabent denir . Yüksekte kalan horstlar dağı oluştururken , alçakta kalan kısımlar , daha sonra akarsuların gelişmesiyle ovaları oluşturur . ( Ege bölgesi kıyı kesimleri . Burada yer alan boz dağlar kırılma sonucu oluşan horstlardır . Bu dağlar arasında bulun ve üzerinde aynı isimli akarsıların geçtiği bakırçay , b . menderes , ovalarında birer çöküntü ( grabent ) alanlarıdır . )
2 ) Kıta Oluşumu :
- Yer kabuğunun geniş tabanlı alçalma ve yükselme hareketleridir . Bu alçalma ve yükselme hareketleri çeşitli biçimlerde olabilir .
- Kıtaların yükselmesi sonucunda su seviyesi geri çekilir . Bu olaya denizlerin çekilmesi yani reogresyon denir . Tam tersi durumuna da transregsiyon denir .
3 ) Volkanizma :
- Yer kabuğu altındaki kızgın mağmanın yer kabuğunun çatlak ve kırık yerlerinden yeryüzüne çıkmasına denir .
- Bu sırada yeryüzüne katı gaz ve akıcı maddeler çıkarır . ( karbondioksit , taş , kaya )
- Lavların üst üste birikmesiyle zamanlar volkanik dağlar meydana gelir . ( K . Ağrı , Tendirek , Nemrut vb . )
- Volkan küllerinin yıllık birikmesiyle tüf tabakaları oluşur .
4 ) Deprem :
- Yerkabuğunu oluşturan katmanların yerlerinden oynamalarıyla hissedilen sarsıntılardır .
- Oluşumlarına göre yerel depremler ve tektonik depremler olarak ikiye ayrılır .
- Yerel depremler kısa sürede ve dar alanda etkili olan yıkıcı etkileri az olan sarsıntılardır .
- Tektonik depremler daha şiddetli etkili alanı daha fazla dolayısıyla tahrip gücü daha fazla olandır
vuhuv.com.tr